Արցախցիների` արտերկիր մեկնելու սահմանափակում և բնակապահովման ծրագիր. ի՞նչ են անելու փողերի հետ

Վերջին շրջանում ավելի ու ավելի հաճախ է խոսվում այն ​​մասին, որ 070 անձնագիր ունեցող արցախցիներին մերժում են Հայաստանից մեկնել։ Ու թեև սրա վերաբերյալ հրապարակային որոշում չկար, ավելին, պաշտոնապես նշվում է, որ ժամանակավոր պաշտպանության վկայականով եւ 070 անձնագրով մեկնելը հնարավոր է, բայց վիզաներ տրամադրելիս օտարերկրյա պետությունները արդեն սկսել են առաջնորդվել ՀՀ կառավարության դիրքորոշմամբ։

Արցախցի օգտատերերից մեկը կիսվել է հետևյալ գրառումով. “Ինձ` Գերմանիա հրավիրող կողմը պաշտոնական նամակ է ուղարկել Գերմանիայի դեսպանատուն և ահա, թե ինչ պարզաբանում են տվել`

«Դեսպանատունը ցավով է տեղեկացնում, որ ներկայումս հնարավոր չէ վիզա տրամադրել 070 կողմից տրված անձնագրերին: Այս թեմայով Հայաստանի իշխանությունների կողմից հրապարակված տեղեկատվության հիման վրա դեսպանությունը ներկայումս ենթադրում է, որ 070 անձնագիրը փաստացի չի համարվում Հայաստանի քաղաքացի։ Քանի դեռ անձնագրով հստակ ապացուցված չէ քաղաքացիությունը, հնարավոր չէ ընդունել կամ ընթացք տալ դիմումին։ Այս պահին պետք է հստակորեն նշել, որ դեսպանատան տեսակետը չի, որ 070 անձնագիր ունեցող անձինք փախստականներ են, այլ դա Հայաստանի միգրացիոն իշխանությունների պաշտոնական ձևակերպումն է»”։

Գերմանիայի դեսպանատան այս պատասխանը վկայում է կա՛մ այն ​​մասին, որ Հայաստանի իշխանությունը, իրավական կազուս ստեղծելով, կանխում է արցախցիների հավանական արտահոսքը, կա՛մ այն մասին, որ արցախցիներն ամբողջությամբ օրենքից դուրս են դնում ոչ միայն Հայաստանում, այլ ամբողջ աշխարհում։

Թեեւ ընդունված է կարծել, որ Հայաստանի իշխանությունը խթանում է արցախցիների արտագաղթը, սակայն հավանական է, որ դա այդպես չէ, և այս պահին արցախցիների արտագաղթը զուտ մերկանտիլ տեսանկյունից ձեռնտու չէ իշխանությանը։

Դա կարող է պայմանավորված լինել ապրիլի վերջին կառավարության կողմից հայտարարված արցախցիներին բնակապահովման ծրագրով։ Այս ծրագիրը, որը ենթադրում է զգալի գումարների ներհոսք, մի կողմից կապված է արցախցիների հետ, մյուս կողմից՝ միջազգային հիմնադրամների ու պետությունների, որոնք պաշտոնապես պատրաստակամություն են հայտնել աջակցել այս ծրագրին։

Քանի որ ամեն ինչ ծածկված է գաղտնիությամբ, հրապարակայնորեն չի նշվում, թե որքան կարժենա այս ծրագիրը, որքա՞ն գումար է արդեն ստացվել և որքան է նախատեսվում ստանալ։ Չի նշվում նաեւ, թե կառավարությունը առաջիկա ամիսներին ինչ է մտադիր անել ստացված միջոցների հետ։ Դրամական միջոցները կսառեցվե՞ն, թե՞ շրջանառության մեջ կդրվեն։

Ակնհայտ է, որ հունիսին ծրագրի մեկնարկից հետո այն դեռ երկար ժամանակ շահառուներ չի ունենա։ Քաղաքացիության պահանջը ենթադրում է գրեթե վեց ամիս բյուրոկրատական քաշքշուկ, որից հետո կսկսվի ​​գործընթաց բնակարանային ծրագրում գրանցվելու և այլի համար։ Էլ չենք խոսում այն ​​մասին, որ արցախցիներից շատերը կարող են բոյկոտել ծրագիրը, թքել ու հեռանալ։

Հայտնի չէ՝ բնակարանային ապահովության հիմնադրամի միջազգային աուդիտ կլինի՞, թե՞ ընդհանրապես նման հիմնադրամ կստեղծվի։ Բայց ակնհայտ է, որ եթե արցախցիները չլինեն, հիմնադրամում գումար էլ չի լինի։ Առավոտյան աթոռներ, երեկոյան փող, ինչպես ասում են։ Եւ խոսքը ոչ միայն գումարի, այլ ՀՀ կառավարության միջազգային պարտավորությունների կատարման մասին է։ Չէ՞ որ արցախցիներին ժամանակավոր պաշտպանություն տալով, ՀՀ կառավարությունը իր վրա միջազգային պարտավորություն է վերցրել։

Հիշեցնենք, որ վերջին շրջանում հաճախ է խոսվում, որ ուսումնական տարվա ավարտով կարող է սկսվել արցախցիների արտագաղթը։ Տեղեկությունն այն մասին, որ արցախցիներից շատերն այլևս Հայաստանում չեն, դոնորներին կարող է ցույց տալ, որ ծրագիրը ձախողված է։ Առավել եւս, եթե արցախցիները մեկնեն ոչ թե ավանդական Ռուսաստան, այլ Արեւմուտք։

Դրա համար արցախցիների հեռանալը կանխվում է։ Թեև սա, իհարկե, իրավական քաոսի պատճառներից մեկն է միայն։