Հավատալ, որ գեղեցկությունը փրկում է․ առանց Էրիկի Ստեփանակերտն այդքան գեղեցիկ չէր լինի

Ստեփանակերտում կար «Օրխիդեա» սալոն-խանութ, որտեղ վաճառվում էին գեղեցիկ հուշանվերներ, արձանիկներ, ծաղիկներ և հարսանիքների հետ կապված ամեն ինչ։ Հարսնացուներն ընտրում էին հանդերձանքը, ծնողները քննարկում, թե ինչպիսին է լինելու հարսանյաց սրահի ձևավորումը՝ ընտրելով այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է հայկական հարսանիքներին։ Այս ամենի ստեղծողը Էրիկն ու նրա օգնականներն էին։ Էրիկը նաև պահանջված վարսահարդար էր, որի մոտ պետք է հերթագրվեիր շաբաթներ առաջ:

Այս պատմությունը միահյուսելու է նրա խոսքերն ու իմ հիշողությունները։ Էրիկն իմ ընկերն է, նա նաև իմ վարսավիրն էր այնտեղ։ Նա իր հաճախորդներից շատերի ընկերն է: Առանց նրա Ստեփանակերտն այսքան գեղեցիկ չէր լինի։ Մի անգամ պատկերացնում էի՝ եթե նա լիներ մեր քաղաքապետը, ավելի հարմարավետ ու «ճաշակով» քաղաք չէիր գտնի…

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Էրիկը չլքեց Ստեփանակերտը. ժամանակին նա ազատված էր զինվորական ծառայությունից, բայց թեև չէր կարող լինել մարտի դաշտում, իր պարտքն էր համարել մնալ այնտեղ։ Քաղաքում մնացած բոլոր կանայք՝ ռմբակոծությունների միջև ընկած ժամանակահատվածում, և երբեմն դրանց ընթացքում, գնում էին նրա մոտ՝ մազերը կտրելու և ներկելու: Նա դա անում էր բացարձակապես անվճար: Շատ անկեղծ երախտագիտության խոսքեր եմ լսել ծանոթ կանանցից, որոնց Էրիկն օգնեց մնալ գեղեցիկ և խնամված նույնիսկ պատերազմի ժամանակ։

Էրիկը շատ է սիրում Ամանորը, և սովորաբար այս տոներին «Օրխիդեա» խանութը վերածվում էր հեքիաթի։ Դժվար էր 2020-ի պատերազմից անմիջապես հետո տոնածառ զարդարելն ու Ամանորին նախապատրաստվելը։ «Ես երբեք հայրենասիրությամբ աչքի չեմ ընկել։ Միշտ եղել եմ այն ​​մտքի կողմնակիցը, որ կյանքը մեկն է, այն էլ՝ կարճ… Ընտանիք կազմելիս ինքս ինձ խոստացել էի, որ երեխաներս չտեսնեն այն, ինչի միջով մենք ենք անցել։ 2020 թվականին՝ պատերազմից հետո, բոլորն ընտրության հնարավորություն ունեին՝ մնալ, թե հեռանալ։ Ես ու կինս որոշեցինք, որ պետք է մնանք։ Արցախում ապրելու համար շատ արյուն է թափվել. մենք հասկանում էինք, որ հեշտ չի լինելու, բայց ստիպված էինք։ Իսկ ի՞նչ արժեցավ մեզ դեկտեմբերին՝ պատերազմից հետո, խանութում տոնածառ տեղադրելը։ Ես նույնիսկ չէի ուզում մտածել տանը դա անելու մասին: Բայց ինչո՞վ են մեղավոր մեր երեխաները։ Մտածեցինք, որ խանութում պետք է տոնածառ լինի։ Հիշում եմ, թե ինչպես հաճախորդները ներս էին մտնում և ամաչելով հարցնում, կարելի՞ է երեխաներին լուսանկարել տոնածառի կողքին։ Բայց մենք դա հենց նրանց համար էլ տեղադրել ենք։ Քանի՞ սպառնալիք ստացանք տոնածառը հեռացնելու համար։ Ո՞ւր են այս կեղծ հայրենասերները։ Իսկ տոնածառը… Դա մեր բողոքն էր ողջ աշխարհին, մեր պատգամն էր, որ մենք կանք, և պայքարելու ենք մինչև վերջ»։

…2020-ի պատերազմից հետո զոհված զինվորների շատ երիտասարդ մայրեր սկսեցին դիմել Էրիկին՝ տապանաքարերի ծաղկեփնջեր հավաքելու համար: Նրա համար էմոցիոնալ առումով դա անհավանական դժվար էր։ Այն վայրում, որտեղ գեղեցկությունը ստեղծվել է հարսանիքների և ուրախ տոների համար, սկսեց համատեղել «գեղեցիկը» և տխրությունը:

Առանց Էրիկի շրջափակման իմ “փայը” շատ ավելի դաժան կլիներ: Շրջափակումն իմ աչքին նման էր սարսափելի հրեշի։ Բացի ներքին ապրումներից, շրջապատում իսկապես ոչ մի գեղեցիկ բան չէր մնացել։ Եղան նաև այլ հազվագյուտ գեղեցիկ պահեր, բայց ընդհանուր առմամբ ես լրացնում էի գեղեցկության կարիքը Էրիկից: Նա տգեղության մեջ ստեղծում էր գեղեցկություն: Անդադար, չնայած բոլոր դժվարություններին։

Լուսանկարը՝ Սվետլանա Դանիելյանի Instagram-ի արխիվից

Երբ վառելիք ընդհանրապես չկար, իսկ տրանսպորտը կանգ էր առել, մեր գրասենյակ տանող ճանապարհը ոտքով անցնում էր Ազատամարտիկների փողոցով, որտեղ գտնվում էր Օրխիդեան։ Ես մտնում էի այնտեղ հանգստանալու, մի երկու խոսք կիսելու, մի քիչ էլ սնվելու։ Նրա կախարդական մորաքույրը ոչնչից համեղ ուտեստներ էր պատրաստում, երբեմն ինձ էլ էր հասնում: Ես և նա հաճախ կիսում էինք միմյանց հետ այն, ինչ կարող էինք գտնել, երբ խանութները գոնե ինչ-որ բան էին ստանում:

Երեկոյան վերադառնալով, ես նրան գտնում էին «Օրխիդեայում» մեն -մենակ՝ մի կետի նայելիս, մտքերի մեջ։ Բացի այն, որ նա, ինչպես բոլորը, պետք է մտածեր ընտանիքը կերակրելու և տաքացնելու մասին, Էրիկը նաև մտածում էր, թե ինչպես զարդարել գալիք հարսանիքներն ու նշանադրությունները: Անհրաժեշտ տեխնիկան, կահույքը, ծաղիկները ճիշտ վայր տեղափոխելու համար կաթիլ-կաթիլ օգտագործել է բենզինն ու դիզվառելիքը, որը նախապես գնել է չափազանց թանկ գներով, երբ ստանում էին վառելիք։ 2 լիտր բենզին է գնել բենզասղոցի համար և 20 լիտր դիզվառելիք, որպեսզի գալիք ձմռանը մի վառելափայտ կուտակի, քանի որ մարտ ամսից տներում գազ չկար, լույսը ժամով էր, իսկ հոսանք մատակարարող տեղական հիդրոէլեկտրակայաններն արդեն վտանգի տակ էր։ Պատահել է, որ տեղ հասնելով՝ նա ստիպված է եղել քնել հանդիսությունների սրահներում գտնվող աթոռների վրա՝  կնոջ հետ միասին, ով օգնում էր նրան զարդարանքների հարցում, քանի որ գիշերը վերադառնալու միջոց չկար։

Օրից օր Էրիկը դառնում էր ավելի մռայլ, բայց նա շարունակել էր աշխատել մինչև վերջը։ Բլոկադայի վերջում հարսնացուի ծաղկեփնջերը պատրաստվում էին արհեստական ​​ծաղիկներից, իսկ եռահարկ կեղծ տորթերի մեջ փրփուր պլաստիկ էր: Պաշարված Ստեփանակերտի հարսանիքների լուսանկարները շատ գեղեցիկ էին թվում, եւ շրջափակումից դուրս շատերը չէին հավատում, որ այնտեղ ահավոր վիճակ է…

Մի օր, երբ մտա սրահ և տեսա գեղեցիկ փաթաթված նվերներ, իմացա, որ փաթաթման թուղթը վերջացել է, և սովորական պատի պաստառներ են օգտագործվել:

Հիմա նույնիսկ դժվար է հիշել, թե ինչ էր պակասում շրջափակման ժամանակ։ Բայց պատկերացրեք. ամիս առ ամիս ոչ մի ապրանք չի հասնում քաղաք, և այն ամենը, ինչ եղել է, վաղուց վերջացել է: Թաղամասերից ու գյուղերից Ստեփանակերտ անհնար էր նույնիսկ սեզոնային բանջարեղենն ու միրգը տեղափոխել՝ վառելիք չկար։ «Լավ ժամանակներում ես աղով լցնում էի դեկորատիվ շշերը, քանի որ դիզայներական ավազը կամ փշրանքները թանկ էին։ Գնեցի մի պարկ աղ՝ 25 կգ, լցրեցի կոլբաները։ Շրջափակման ժամանակ մի պահ հասկացա, որ տանը կես բանկա աղ է մնացել։ Բայց օրեր անց իջել ​​եմ սենյակ, որտեղ զարդարելու համար տուփեր էին… Իմ արձագանքը՝ ես արդեն գոռում էի ուրախությունից՝ աղ եմ գտել»:

Նա գտած աղը կիսեց իր հաճախորդների հետ: Աղը և գեղեցկությունը։

Նա վերջիններից էր, ով լքեց Ստեփանակերտը՝ որպես հուշանվեր վերցնելով իր գեղեցիկ խանութ-ցուցասրահից մի հին սրբապատկեր, իսկ տան պատից՝ հրեշտակ։ «Վախենալու է հետ նայելը, ես, հավանաբար, միայն հիմա եմ հետ նայում: Ինչի միջով անցան, ծնողների համար որքան դժվար էր հարսանիքներ ու նշանադրություններ կազմակերպել՝ հույսով, որ ամեն ինչ շուտով կդզվի։ Այնտեղից դուրս գալուց հետո դժվար էր դիտել մարտական ​​գործողությունների օրը և վառելիքի պահեստում պայթյունից զոհված տղաների լուսանկարները։ Նրանցից ոմանք ամուսնացած էին ընդամենը մի քանի ամիս, շաբաթ, օր։ Բայց ես վստահ եմ, որ մենք պատվով անցանք մեզ պատահած փորձությունը՝ չկորցնելով մեր մարդկային դեմքը»։

Տեղահանումից հետո, մի քանի ամիս անց, Էրիկն ու իր ընտանիքը տեղափոխվեցին Ֆրանսիա։ Այնտեղ նա հաղթահարում է դժվարությունները՝ երեխաների համար ավելի լավ կյանքի ակնկալիքով։ Նա ասում է. «Ես մեզ բոլորիս անվանում եմ «ամբոխի մեջ մոլորվածներ»: Գիտե՞ք, թե որն է այստեղ ամենասարսափելին ու ամենադժվարը։ Այստեղ, օտարության մեջ, ես ինձ անընդհատ բռնացնում են ծանոթ դեմքեր փնտրելիս…»:

Հրեշտակի լուսանկարն արդեն Ֆրանսիայից է՝ ձիթենու ճյուղերի վրա, որից Էրիկը կոմպոզիցիա է սարքել։

Իմ ընկերներից շատերը, իմանալով, որ Էրիկը Ֆրանսիայում է, ասում են, որ դա նրա տեղն է, բայց ես շատ եմ կարոտում գեղեցկության այն անկյունն ու այն վարպետին, ով իսկական գեղեցկություն է ստեղծել իմ փոքրիկ ու գեղեցիկ Ստեփանակերտում։

Սվետլանա ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ