Այսօր ես առաջարկեցի լուծումը արցախցիների առաջնորդներին. Օկամպո

«Արցախի ժողովրդի նկատմամբ տեղի է ունեցել ցեսապանություն եւ բռնի տեղահանութուն։ Վերադառնալու իրավունքը հստակ է, թե ինչպես իրականացնենք դա, այլ հարց է։ Բայց կան նաեւ դրական կողմեր՝ Ադրբեջանի իշխանությունները Միջազգային քրեական դատարանում ճանաչել են արցախցիների վերադառնալու իրավունքը»,- այսօր հրավրած ասուլիսում ասաց Միջազգային քրեական դատարանի առաջին գլխավոր դատախազ, միջազգային ճանաչում ունեցող իրավաբանական հարցերով փորձագետ Լուիս Մորենո Օկամպոն։

«Արցախի առաջնորդների հետ հանդիպման ընթացքում լսեցի, որ կեղծ է միջազգային իրավունքը, ուժ չունի, մեզ չի պաշտպանում։ Պատասխանս հետեւյալն է՝ այո, հիասթափեցնող է այս իրավիճակը, բայց չի կարելի ասել, որ միջազգային իրավունքը զրո է, ոչ մի բան չարժե։ Կախված է նրանից, թե մենք ոնց ենք դրանից օգտվում, ոնց ենք այն գործադրում։ Հայաստանը 1993 թվականի պատերազմը հաղթել էր, բայց չկարողացավ իրավական լուծումներ գտնել, որոնք անհրաժեշտ էին՝ պահպանելու համար այդ հաղթանակը, չիմացավ Լեռնային Ղարաբաղի հետ ինչ պետք է անի։ Եվ հիմա հետեւանքներն են, վճարում է իր սխալների դիմաց։ Բայց միջազգային իրավունքը կարեւոր է, Ադրբեջանը պարտավոր է հասկանալ եւ հարգել միջազգային իրավունքը, որովհետեւ հետեւանքներ կլինեն Ադրբեջանի համար»,- ասաց Օկամպոն։

Նրա խոսքով՝ ԼՂ բնակչությունն իրավունքներ ունի, պետք է իրացվեն դրանք։ «Այսօր ես առաջարկեցի լուծումը արցախցիների առաջնորդներին, եւ մենք հիմա կարող ենք պարզապես քննարկել, թե ոնց ենք պլանավորելու վերադարձը եւ ինչպես է Ադրբեջանը ճանաչելու ԼՂ բնակչության իրավունքները, թե ինչպես պետք է այդ իրավունքներն իրացվեն։ Բայց աշխատանքային պլան է պետք՝ արցախցիների կողմից մշակված։ Իրավունքը կա, եւ մենք համեմատաբար ավելի բարենպաստ պայմաններ ունենք՝ այն գործադրելու, կիրառելու։ Ես միշտ հիշում եմ՝ Նյուրնբերգյան դատախազներից մեկը 103 տարեկան էր, ամեն ինչ տեսել էր։ Եվ երբ հարցրեցինք՝ ի՞նչ անենք, երեք խորհուրդ տվեց՝ երբեք մի հանձնվեք, երբեք մի հանձնվեք, երբեք մի հանձնվեք։ Եվ հայերը, կարծում եմ, որ դա շատ լավ գիտեն։ Շատ լավ գիտեն, թե ինչ է տոկոնությունը, դիմակայությունը։ Երբ ես եկա այս երկիր, ինձ պատմում էին, թե ինչ դաժանություններ էին տեղի ունենում Արցախում ու Հայաստանում։ Այս պահին միջազգային հանրույթը ձեր կողմից է»,- հավելեց Օկամպոն։

Նրա խոսքով՝ ցեղասպանություն կատարածները պետք է հայտնվեն բանտերում։ «Հարյուրից ավելի անդամ երկիր կա Ցեղասպանության մասին կոնվեցիային միացած, եւ նրանք միտված են ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելուն։ Կանխելը նաեւ նշանակում է ցեղասպանություն գործածներին ազատազրկել։ Եվ հուսով եմ, որ խաղաղության այս գործընթացն ավարտին կհասցվի, բայց դա այլ հարց է՝ ցեղասպանություն արդեն կատարվել է Լեռնային Ղարաբաղում, եւ դա պարզապես մի բան չէ, որ Հայաստանը պետք է պահանջի, 152 երկիր դա կպահանջի։ Հայաստանը միացել է՝ ՄՔԴ-ին եւ այժմ անդամ երկիր է, հանցագործություն է եղել, ՄՔԴ-ն այստեղ իրավազորություն ունի, արցախցիները պետք է համախմբվեն այս հարցի շուրջ, որ ապահովվի վերադարձը»,- նշեց նա։

Ըստ Օկամպոյի՝ հայկական սփյուռքը եւս մեծ ներուժ է եւ պետք է այս ուղղությամբ աշխատանք տանի․ «Դուք պետք է հստակ հիշեք՝ հայերը միայնակ չեն, եւ այսօր ցանկացած միջազգային քննարկման տիրույթում կարող ենք տեսնել պահաջատիրություն հայերի կողմից։ Հայերն իրապես կարողանում են համարդել այս կորովը եւ առաջ շարժվել։ Հայ ժողովուրդը, ոչ թե կառավարությունը, այլ ժողովուրդը, ամբողջ աշխարհի հայերին պետք է դիմի եւ խնդրի, պահանջի, որ Ադրբեջանից պահանջեն ազատ արձակել հայ պատանդներին»։

Ռոզա Հովհաննիսյան