Դժվար ընտրություն․ ինչ է առաջարկում Սամվել Բաբայանը

Այս օրերին լրանում է Արցախի ռազմա-քաղաքական ներկայացուցիչների գերեվարման մեկ տարին։ COP29-ի ընդառաջ Բաքուն հայտարարել է, որ ավարտել է նախաքննությունը, մեղադրանքներ առաջադրել, սակայն գործերը դեռ երկար ժամանակ դատարան չի ուղարկելու։

Ադրբեջանի գլխավոր դատախազ Քամրան Ալիևը նշել է, որ այժմ քրեական գործերի նյութերին ծանոթանալու փուլն է, որը, նրա խոսքով, բավական երկար ժամանակ է պահանջում, «քանի որ տուժածների թիվը շատ մեծ է»։

«Մեղադրանքները բավականին լուրջ են։ Դրանք անջատողականության, մեր պատմամշակութային հուշարձանների ոչնչացման մեղադրանքներ են», – ասել է Քամրան Ալիևը։

Միաժամանակ Երեւանում Արցախի ներկայացուցչության մոտ տեղի է ունեցել Սամվել Բաբայանի կողմնակիցների ակցիան, որոնոք Բաքվում պահվող գերիներին ազատելու համար Սամվել Բաբայանի համար մանդատ էին ուզում։

Բաբայանի աջակիցներից Յուրի Մուսայելյանը ասել է․ «Եթե պարոն Բաբայանը քիրվա է ադրբեջանցիների հետ, չնայած դա այդպես չէ, բայց այսօրվա դրությամբ ձեզ մի հատ քիրվա մարդ է պետք, որ կարողանա ձեր գերիներին Բաքվից բերի այստեղ։ Այդ մարդուն սատարենք, ի՞նչ է, դուք նախընտրում եք, որ ձեր գերիները Ադրբեջանո՞ւմ մնան։ Մեր ղեկավարությունը պետք է չխանգարի, լիազորություններ տա, որ այդ մարդն իր գաղափարներն օգտագործի։ Թեկուզ պետք է կոմիտե ստեղծել ու մանդատ տալ Սամվել Բաբայանին»։ Նա պնդել է, որ Հայաստանի կառավարությունն եւս պետք է դրան աջակցի։

Սամվել Բաբայանի կապերը Փաշինյանի թիմի հետ ոչ ոքի համար գաղտնիք չէ։ Գաղտնիք չէ նաեւ, որ նա դեռ Արցախում լինելու ժամանակ առաջարկում էր ընդունել Բաքվի իրավասությունը, աբձնագրերը եւ ապրել Արցախում։ Չցանկացողներն կարող էին “խաղաղ” հեռանալ։ Նա համոզմունք էր հայտնում, որ կլինի ինչ-որ ինքնավար կարգավիճակ, բայց անհասկանալի էին անվտանգության երաշխիքները։

Սամվել Բաբայանը չկարողացավ համոզել Արցախի էլիտային, որը սեպտեմբերի 19-ի ագրեսիայից հետո արել է այն, ինչ առաջարկվում էին Բաբայանը եւ, ինչպես հետո պարզվեց, Փաշինյանի կուսակցությունն, Պուտինը եւ Ալիեւը։ Խոսքը գնում ինտեգրվելու մասին է։

10 օրվա ընթացքում 500 զոհ տալով, թողնելով ամեն ինչ, մարդիկ դուրս եկան Արցախից, «ոչ» ասելով ցանկացած կերպով ինտեգրվելու ծրագրերին։

Հիմա շատերն են մտածում, արդյոք ճի՞շտ էր ընտրությունը։ Գուցե՞ արժեր մնալ եւ “ինտեգրվել”։ Բայց բոլորը արդյունքում գալիս են այն եզրակացության, որ անվտանգության ոչ մի երաշխիք չկար, հատկապես՝ բանակում ծառայած տղամարդկանց համար։ Բոլորը հասկանում են, որ իրնց տներում մնալով, կապրեին կոնցլագերում։

Սամվել Բաբայանը արդարացիորեն մեղադրում է Բաքվում հայտնված Արցախի ղեկավարությոանը, որ իրենց ձերքով են հանձնել Արցախը։ Սակայն Բաբայանի խմբակցությունը Արցախի խորհրդարանում, այդ թվում, խոսնակի պաշտոնակատար Գագիկ Բաղունցը, քաղաքական որեւէ նախաձեռնությամբ հանդես չեն գալիս։

Խորհրդարանն ունի բարձրագույն մանդատ, եւ Բաբայանն իզուր չէ ցանկանում հենց խորհրդարանից լիազորություններ ստանալ։

Ազգային ժողովն արդեն ստեղծել է կոմիտե եւ մանդատ տվել Վարդան Օասկանյանին։ Եւ նույն գերիների վերադարձի համար աշխատում է իրավաբանների եւ լոբիստների մեծ խումբ։ Սակայն այդ խումբը ակնհայտորեն հակադիր է Հայաստանի կառավարության պկաններին։ Ի տարբերություն Բաբայանին, որի կողմնակիցները ասում են, որ “ՀՀ կառավարությունը պետք է սատարի” իրենց նախաձեռնությունը։

Ակնհայտ է գերիների ազատության խնդիրը՝ մեծ քաղաքական առեւտրի թեմա դարձնելու միտումը։ Փաշինյանը գնա Բաքու COP29-ին, անտեղ կնքեն ինչ-որ փաստաթուղթ, գերիներին ազատեն, Փաշինյանը “տրիումֆով” վերադառնա Երեւան, Սահմանադրությունը փոխի, չեղարկի 1989-ի Միացումի մասին որոշումը, Բաբայանի առաջնորդությամբ մի խումբ արցախցիներ վերադառնան, ինտեգրվեն եւ այլ։

Արդյո՞ք Արցախի խորհրդարանը քննարկվում է նման սցենար։

Նաիրա Հայրումյան