Հայ ժողովրդի մշակութային ժառանգության պահպանման պատասխանատուները պետք է կատարեն իրենց գործառույթները

Սերգեյ Շահվերդյան, «Արցախի մշակույթի և տուրիզմի զարգացման գործակալություն» ՀԿ-ի նախագահ, Արցախի Հանրապետության մշակույթի նախկին նախարար

«Թանգարանների գիշերվա» և Թանգարանների միջազգային օրվա կապակցությամբ

Արցախի 28 թանգարաններ՝ իրենց եզակի հավաքածուներով, կորցված են։ Բնականաբար, ամեն ինչ յուրացվեց Ադրբեջանի կողմից։

Միայն Շուշիի և Հադրութի թանգարաններում կար ավելի քան 20 հազար ցուցանմուշ։ Բայց ես երբեք չեմ խոսում կորած թանգարանային ցուցանմուշների քանակի մասին, քանի որ դրանց արժեքը քանակով չի որոշվում։

Թանգարաններից բացի, Արցախում կային 2 բնապատմական և 3 բնամշակութային արգելոցներ։

44-օրյա պատերազմից հետո՝ 2022 թվականի գարնանը, մի խումբ էնտուզիաստների հաջողվեց համոզել Արցախի կառավարությանը, որ անհրաժեշտ է ստեղծել ինչ-որ մարմին, որը կզբաղվի օկուպացված տարածքներում Արցախի մշակութային ժառանգության պաշտպանությամբ։ Նախագահի հրամանագրով ստեղծվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության օկուպացված տարածքներում մշակութային ժառանգության պաշտպանության պետական ​​խորհուրդ, որի կազմում ընդգրկված էին պետական ​​պաշտոնյաներ, փորձագետներ և մասնագետներ Արցախից և Հայաստանից։

Երկու հոգուց բաղկացած թիմին հաջողվել է վերականգնել Շուշի քաղաքում գտնվող յոթ հավաքածուների՝ թանգարանային և արվեստի կատալոգները։ Այս կատալոգները ներկայացվել են, փոխանցվել են Հայաստանի և Արցախի պետական ​​մարմիններին և հրապարակվել տարբեր էլեկտրոնային հարթակներում։

Այժմ մեր Արցախի մշակույթի և զբոսաշրջության զարգացման գործակալությունը, Նիդեռլանդների Թագավորության Երևանի դեսպանատան աջակցությամբ, վերականգնում է Շուշիում կորած թանգարանային գանձերի ևս չորս կատալոգ։ Մեզ հաջողվեց սա անել չորս ամսում, քանի որ դեռևս 2022 թվականին Պետական ​​խորհրդի թիմը կարողացավ հավաքել այս բոլոր նյութերը։ Մենք մոտ ապագայում նախատեսում ենք ներկայացում այն։

Հուսով ենք, որ նախագիծը կշարունակվի, և մենք կկարողանանք վերականգնել մնացած բոլոր կորած թանգարանային հավաքածուների կատալոգները։ Մեր գործակալությունը երբեք չի դադարեցրել աշխատել այս ուղղությամբ, նույնիսկ դժվարին ժամանակներում։

Հայաստանի կառավարության ներկայիս քաղաքականությունը ոչ մի կերպ չի նպաստում Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանմանը։ Ամենապարզ օրինակն այն է, որ Հայաստանի մշակույթի նախարարության աշխատանքը կատարում են հասարակական գործիչները, ինչը բացարձակապես անընդունելի է, այսպես չպետք է լինի։

Ես կարծում եմ, որ հայ ժողովրդի մշակութային ժառանգության պահպանման համար պատասխանատու մարմինները պետք է կատարեն իրենց անմիջական գործառույթները՝ անկախ կառավարության արտաքին քաղաքականությունից։ Այլ կերպ ասած՝ «պետք է կատարել տնային աշխատանքը», քանի որ մի օր քաղաքական կուրսը կարող է փոխվել։ Եվ այն, ինչ մենք հիմա անում ենք, այսինքն՝ թվայնացնում ենք հավաքածուները, այս աշխատանքը մի քանի տարի անց անհնար կլինի իրականացնել։ Ի վերջո, հիշողության կրողները արտագաղթում են, կորցնում հետաքրքրությունը կամ պարզապես հավերժ չեն։ Այն աշխատանքը, որը պետք է հիմա կատարվի, հետագայում անհնար կլինի, ինչը, անշուշտ, կհանգեցնի կարևոր ազգային արժեքների, այդ թվում՝ ինքնության կորստի։

Ալվարդ Գրիգորյան