Ռուսական զորքերը կմնան Հայաստանում՝ հայերով թե առանց հայերի, ավելի լավ է՝ առանց

2023 թվականի վերջին օրերին ռուս բարձրաստիճան դիվանագետները արդի թեմաների շարքում առանձնացնում էին Հայաստանը և հայտարարում, որ ռուսական ռազմաբազան չի հեռանալու Հայաստանից։ Չի հեռանա, ու վերջ:

Ռուսական զորքերը չեն հեռացել Ղարաբաղից նույնիսկ ագրեսիայից, ցեղասպանությունից և բնիկ բնակչության տեղահանությունից հետո: Ոչ ոք չի կարող իրականում բացատրել, թե ինչ են անելու ռուսական զորքերը Արցախում։

Ռուսաստանի դերը Ղարաբաղյան իրադարձություններում 1988-91 և 2020-2023 թվականներին բավականաչափ լուսաբանված և ամփոփված չէ, քաղաքական և փորձագիտական ​​գնահատական ​​չի տրվել այն փաստին, որ տարածաշրջանում իրադարձությունները տեղի են ունենում արդեն տասնամյակներ շարունակ Ռուսաստանից գաղութային կախվածության պայմաններում, որը ռազմական, քաղաքական, տնտեսական, հիբրիդային լծակների միջոցով ոչ միայն խոչընդոտում է տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմանը, այլև ակտիվորեն խոչընդոտում է տարածաշրջանում հարաբերությունները բարելավելու միջազգային կառույցների և օտարերկրյա պետությունների փորձերին։

Ամենավառ օրինակը՝ 2020 թվականի պատերազմից հետո Ղարաբաղ ռուսական զորքերի տեղակայումն է, թեև Ռուսաստանը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի երեք համանախագահներից մեկն է միայն։ Ավելին, 2020 թվականի պատերազմից հետո 3 տարի շարունակ Ռուսաստանը թույլ չի տվել Ղարաբաղ մտնել ոչ մի միջազգային կազմակերպության, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին։

Նա վետո դրեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևերի վրա և տորպեդահարեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի և այլ կազմակերպությունների աշխատանքը: Մեծ հաշվով հենց դա էլ դարձավ Ղարաբաղի ամբողջական օկուպացիայի և 150 հազար հայերի գաղթի հիմնական նախադրյալը։

Միաժամանակ միջազգային առաջարկություններում ու փաստաթղթերում ռուսական գործոնը, լուռ համաձայնությամբ, չի նշվում, և դա խեղաթյուրված պատկեր է ստեղծում։ Առանց Ռուսաստանի դերը մատնանշելու, առանց տարածաշրջանի վերադարձը Ռուսաստանի «ազդեցության գոտուց» «միջազգային իրավունքի» տարածք, ցանկացած «խաղաղության պայմանագիր» հօգուտ տարածաշրջանի չի լինի։

«Ռազմական գործողությունների անցկացման ընթացքում Ռուսաստանի խաղաղապահ զորախումբն ապահովեց ավելի քան 10 հազար քաղաքացիական անձանց տեղաբաշխումը տեղակայման վայրերում, իսկ հետագայում` գրեթե ամբողջ բնակչության տեղափոխումը Հայաստանի տարածք: Գրեթե 300 վիրավորի խաղաղապահները տեղափոխել են հիվանդանոցներ։ Միեւնույն ժամանակ, մեր ռազմական զորախումբը շարունակում է առաջադրանքներ իրականացնել որպես խաղաղ կյանքի կառուցման եւ խաղաղ բնակչության տարածաշրջան վերադառնալու հնարավորության երաշխավոր», – ասաց Ռուսաստանի Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ Գերասիմովը:

Փաստորեն, Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը ասում է, որ Ղարաբաղում ռուսական զորքերի ներկայության նպատակը՝ բնիկ բնակիչներին պաշտպանելը չէր, թեկուզ հայերը միամտորեն հավատում էին դրան, նպատակը՝ «ռուսական խաղաղապահների պատասխանատվության գոտին» հայերից ազատագրելն էր։

Այս ֆոնին չարագուշակ են հնչում Հայաստանից ոչ մի դեպքում զորքերը դուրս չբերելու Ռուսաստանի խոստումները։

Հայաստանում ռուսական ռազմական ներկայության քննարկումն անտեղի է և վնասակար, ասել է ՌԴ փոխարտգործնախարար Միխայիլ Գալուզինը։ Նա հիշեցրել է, որ «բազայի տեղակայման մասին պայմանագիրը կնքվել է 1995 թվականի մարտի 16-ին՝ ելնելով երկու պետությունների ազգային շահերից», եւ գտնվելու տևողությունը 49 տարի է (հիշեցնենք, որ 1921 թվականի մարտի 16-ին կնքվել է ռուս-թուրքական Մոսկվայի պայմանագիր Հայաստանի բաժանման մասին):

Մինչդեռ Գյումրիի ռուսական ռազմակայանը նորերս նշում էր իր հիմնադրման 82-րդ տարեդարձը՝ սկսած 1946 թվականից, երբ Սվերդլովսկի գունդը «վերաբաշխվեց Լենինականում և տեղակայվեց Ալեքսանդրապոլի ամրոցում»։

Ռուսական ռազմաբազան գտնվում է Հայաստանում՝ համաձայն պայմանագրի, հանրապետության տարածքում դրա նպատակահարմարության մասին խոսելը վնասակար է։ Այս մասին հայտարարել է ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը։ Լավրովը նշել է, որ այսօր ռուս զինվորականները «առանցքային տարր են այս տարածաշրջանում խաղաղության ապահովման գործում»։ Հավելենք՝ խաղաղություն հայերով կամ առանց հայերի, ինչպես Արցախում։