Հաջորդ քայլը` հայկական բանակի լուծարումն է և Հայաստանի սահմանների “պաշտպանության” փոխանցումը Ռուսաստանին և Թուրքիային

Երեկ Գավառում իր կուսակցության հետ հանդիպման ժամանակ Փաշինյանը Ալիևի հաջորդ պայմանը բարձրաձայնեց՝ Հայաստանը չպիտի բանակ ունենա։ Որպես կանոն, Փաշինյանի կողմից պայմանների բարձրաձայնումը դառնում է դրանց իրականացման սկիզբ. Ճիշտ այնպես, ինչպես կատարվել են նախկինում հնչեցրած բոլոր պայմանները։

«Նոյեմբերի 10-ի հայտարարության մեջ ասվում է, որ ռուս սահմանապահներն անվտանգություն և հսկողություն են իրականացնում 42-43 կիլոմետր տարածքի վրա, և այդ պարտավորությունը պետք է կատարվի»,- պնդում է Ալիևը, խոսելով “Զանգեզուրի միջանցքի” մասին։

Պայմանագրի համաձայն՝ Իրանի և Թուրքիայի հետ Հայաստանի սահմանները պահպանվում են ռուսական սահմանապահ զորքերի կողմից։ Հայաստանում ռուսական երկու ռազմակայան կա. Եթե ​​Ռուսաստանին փոխանցվի նաև «Ադրբեջանի» հետ սահմանների պաշտպանությունը, իսկ Թուրքիային՝ Վրաստանի հետ սահմանի պաշտպանությունը, ապա Հայաստանի ինչի՞ն է պետք բանակը։

Կարելի է մեծ գումար խնայել սահմանապահների և բանակի վրա, փոխարենը ստեղծել մեծ ուսումնական կենտրոն՝ միջանցքներում արտաքսման ժամանակ փախստականներին առաջին օգնություն ցույց տալու համար:

Որքան էլ այդ ամենը անհավատալի թվա, սա կլինի հաջորդ քայլը՝ դատելով նախորդներից։

2021 թվականի նոյեմբերի 23-ին Պուտին-Փաշինյան-Ալիև հանդիպումից առաջ հայտարարվեց, որ «Ադրբեջանը ցանկանում է Ֆրանսիային բացառել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներից»։ 2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Կոստանդնուպոլսում տեղի ունեցավ Ռուսաստանի Դաշնություն-ԱՄՆ-ԵՄ հանդիպումը՝ առանց Ֆրանսիայի, որը ԱՄՆ-ն անվանեց «նոր Մինսկի խումբ»:

2023 թվականի հունվարի 26-ին Փաշինյանը հայտարարեց, որ «Ադրբեջանը ցանկանում է հայերին վտարել Լեռնային Ղարաբաղից»։ «Մեր ունեցած տեղեկությունների համաձայն՝ Բաքվի ծրագիրն այսպիսին է՝ տնտեսական և հոգեբանական ճնշումը հասցնել որոշակի գագաթնակետի, որից հետո միջանցքը մի քանի օր բաց կլինի՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայերի զանգվածային ելքի ակնկալիքով, իսկ հետո այն կփակվի և կվերաբացվի մի քանի օրով։ Դա կշարունակվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ վերջին հայը չի հեռանա Լեռնային Ղարաբաղից»,- ասել է Հայաստանի վարչապետը։

Այդպես էլ եղավ ամեն ինչ։

2023 թվականի մայիսի 22-ին Փաշինյանը հայտարարեց, որ պատրաստ է քննարկել Լեռնային Ղարաբաղի ճանաչման հարցը Ադրբեջանի կազմում, եթե Բաքուն երաշխավորի հայերի իրավունքները այս տարածքում։ 2023 թվականի օգոստոսի 8-ին Փաշինյանը հայտարարեց, որ «Ադրբեջանը ցանկանում է տարածքային պահանջներ ներկայացնել Հայաստանին խաղաղության պայմանագրի ստորագրումից հետո»։

Բաքուն Ռուսաստանի օգնությամբ ագրեսիա իրականացրեց Արցախում, արտաքսեց բնիկ հայ բնակչությանը, իսկ Հայաստանը հայտարարեց, որ չի միջամտի, որպեսզի Ադրբեջանը հավակնություն չհայտնի Հայաստանի տարածքին։ Հիմա եկել է Հայաստանի ժամանակը։

2023 թվականի դեկտեմբերի 20-ին Ալիևն արդեն սկսել է խոսել «Հայաստանը ռեւանշից հրաժարվելու երաշխիքների մասին»։ Բաքվի վերլուծաբանները բացատրել են, որ «հիմնարար իրավական փաստաթղթերը, ինչպիսին է 1990 թվականի սեպտեմբերի 21-ին ընդունված Հայաստանի Անկախության հռչակագիրը, հղում են անում  1989 թվականի համատեղ որոշմանը Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միավորման մասին։ Իրավական այս ֆոնը մտահոգություն է առաջացնում Ադրբեջանում, որտեղ կանխատեսվում են սցենարներ, որոնցում Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը կարող է մերժել խաղաղության համաձայնագիրը, կամ հետագա իշխանությունները կարող են վերսկսել տարածքային պահանջները»։

Այնուհետ հայ վերլուծաբանները նշեցին, որ Ալիևին տրվելիք երաշխիքներից մեկը կարող է լինել այս իրավական ֆոնի ոչնչացումը։ Այդ համատեքստում Փաշինյանը մի շարք հայտարարություններ արեց՝ կապված Արարատի, զինանշանի, Սահմանադրության և Հայաստանի ինքնիշխանության հիմքերի հետ։

Նա նաև ասաց, որ խաղաղության պայմանագրի տեքստում որևէ հիշատակում չի լինի Ղարաբաղի կամ Արցախի ժողովրդի իրավունքների մասին (քանի որ հակառակ դեպքում Ադրբեջանը կպնդի ադրբեջանցիների՝ Հայաստան վերադառնալու իրավունքը ներառելու մասին)։

Երեկ Գավառում նա արդեն ասաց. «Ադրբեջանը կարծում է, որ Հայաստանը չպե՞տք է բանակ ունենա։ Եթե ​​այո, ապա կասկածի տակ է դրվում Հայաստանի գոյության իրավունքը, ինչը բացարձակապես անընդունելի է։ Յուրաքանչյուր երկիր ունի բանակ ունենալու իրավունք, և ոչ ոք չի կարող կասկածի տակ առնել դա։ Բայց պարզ է, որ հարցերը պետք է դիտարկել տարածաշրջանային համատեքստում»:

Ի՞նչ նկատի ունի Փաշինյանը տարածաշրջանային համատեքստ ասելով։ Եվ նորից վերադառնում ենք նրան, ինչի մասին խոսեց Ալիևը՝ միջանցքի, «Ադրբեջանի» հետ սահմանների պաշտպանության գործառույթները Ռուսաստանին փոխանցելու, բանակը լուծարելու, Սահմանադրությունը փոփոխելու և դրանից 1989 թվականի որոշման հղումները հանելու մասին։

«Եկեք ստորագրենք սպառազինությունների վերահսկման պայմանագիր, որպեսզի Հայաստանն ու Ադրբեջանը զենքի հետ կապված կոնկրետ պայմանավորվածություններ ձեռք բերեն և հնարավորություն ունենան վերահսկելու այդ պայմանավորվածությունների կատարումը»,- ասաց Փաշինյանը։

Ո՞վ է լինելու պայմանագրի երաշխավորը։ Ըստ ամենայնի, Ռուսաստանը և Թուրքիան, որպես 1921 թ. “ՀՀ կադաստրային թղթի” ստորագրողներ։

Նաիրա Հայրումյան