ՀՀ նոր Սահմանադրությունում հղումներ կլինեն Կարսի պայմանագրին, Եռակողմ հայտարարությանը և Ստալինի որոշմանը

Փաշինյանը վերջապես հայտարարեց Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու անհրաժեշտության մասին. «Հայաստանի Հանրապետությանը նոր Սահմանադրություն է պետք, ոչ թե սահմանադրական փոփոխություններ, այլ նոր Սահմանադրություն։ Սա նաև լեգիտիմության հետ է կապված, ի դեպ, կարևոր շեշտադրում… պրոֆեսիոնալ մոտեցման պարագայում, իսկապես, իրավաբանական աշխատանքն այդ դիրքորոշումների լեգիտիմությունը, մեր նույնիսկ քաղաքական որոշումների լեգիտիմությունն ապահովելու առումով կարող է բավականին մեծ էֆեկտներ և արդյունքներ ունենալ»:

«Մեր քաղաքական որոշումները»` նոյեմբերի 9-ի ոչ լեգիտիմ եռակողմ փաստաթուղթն է, որով Հայաստանը վարչապետի ստորագրությամբ հրաժարվեց Արցախում հայկական տարածքներից և թույլ տվեց ռուսական զորքերի մուտքը, դա Փաշինյանի ոչ լեգիտիմ հայտարարությունն է, որ «Ղարաբաղը ադրբեջան է», դա Նախիջևանի հայկական ինքնավարության որպես նույն ադրբեջանի մաս ճանաչումն է։ «Մեր քաղաքական որոշումները»՝ հրաժարում են հայկական տարածքներից, Արարատից, հայոց պատմությունից, ինքնությունից, համաՎերջին ձայնություն Հայաստանի մեկուսացմանը Վրաստանի և Իրանի հետ Հայաստանի սահմաններից «խաղաղ հրաժարմամբ»։ Դա բանակից հրաժարումն է․ մեր ինչի՞ն է պետք բանակը, եթե չենք պատրաստվում կռվել։

5 տարիներին Հայաստանը «մեր քաղաքական որոշումների» պատճառով կործանման եզրին է կանգնած ֆիզիկական և հոգեբանական սթրես ապրելով։ Այս որոշումներն անօրինական են և ցանկացած պահի կարող են քանդվել մեկ հարվածով։ Պետք է լեգիտիմացնել այս որոշումները Հայաստանի Սահմանադրության մակարդակով, և Փաշինյանը սկսել է այս գործընթացը։

2023 թվականի դեկտեմբերի 20-ին Ալիևը սկսեց խոսել «Հայաստանի՝ ռեվանշից հրաժարվելու երաշխիքների մասին»։ Բաքվի վերլուծաբանները բացատրել են, որ «ՀՀ կարգավորող փաստաթղթերը, ինչպիսին է 1990 թվականի սեպտեմբերի 21-ին ընդունված Հայաստանի Անկախության հռչակագիրը, հղում են անում 1989 թվականի համատեղ որոշմանը Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միավորման մասին։ Իրավական այս ֆոնը անհանգստություն է առաջացնում Ադրբեջանում, որտեղ կանխատեսվում են սցենարներ, երբ Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը կարող է մերժել խաղաղության պայմանագիրը, կամ հետագա իշխանությունները կարող են վերսկսել տարածքային պահանջները»։

«ադրբեջանը, ցավոք, հրաժարվում է վերսկսել բանակցությունները գոյություն ունեցող հարթակներում։ Այդուհանդերձ, մենք շահագրգռված ենք շարունակել մեր բանակցությունները»,- ասել է երեկ Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը։

Ալիեւը, փաստորեն, հրաժարվում է բանակցություններից, քանի դեռ Հայաստանը իր ոտքերի տակ չի գցել Սահմանադրությունը, որը հիմնված է Անկախության հռչակագրի եւ 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի վերամիավորման մասին որոշման վրա։

Բայց կա ևս մեկ հանգամանք. Փաշինյանն ասաց, որ անհրաժեշտ է «լեգիտիմացնել Հայաստանի սահմանները»։ Իսկ ինչի՞ հիման վրա է լեգիտիմացնելու նրանց։ Չէ՞ որ գործող Սահմանադրության մեջ հղումներ չկան 1921 թվականի ռուս-թուրքական պայմանագրերին, որոնցով որոշվել է Հայաստանի ներկայիս սահմանը։ Այսինքն՝ այդ պայմանագրերը լեգիտիմ հիմք չեն համարվել 1991-ին։ Հայաստանի ներկայիս սահմանները «լեգիտիմացնելու» համար Փաշինյանը Սահմանադրության մեջ պետք է հղում ներառի Կարսի պայմանագրին, ինչպես նաև Ալմա-Աթայի հռչակագրին և Արցախը ադրբեջանին հանձնելու Ստալինի որոշմանը։

Նաիրա Հայրումյան