Ո՞վ է հանել բետոնե պատնեշներն Հաքարի կամրջից ռուսական “մեծ սմուտայի” օրը

Երեկ, մինչ Ռուսաստանում «մոլեգնում» էր Պրիգոժինի ապստամբությունը, Ակարի կամրջից հանվեցին մի քանի օր առաջ տեղադրված բետոնե բլոկները, և 15 հիվանդ՝ 9 ուղեկցող անձանց հետ Արցախից տեղափոխվեցին Հայաստանի Հանրապետության մասնագիտացված բժշկական կենտրոններ ԿԽՄԿ Արցախի գրասենյակի միջնորդությամբ և ուղեկցությամբ։ Սա 10 օրվա ընթացքում առաջին դեպքն էր այն բանից հետո, երբ կամուրջն ամբողջությամբ փակվեց Ակարի կամրջի միջադեպից հետո։

Ռուս խաղաղապահների տեղաշարժը Քաշաթաղի (Լաչին) միջանցքով չի վերականգնվել, ինչը նշանակում է, որ պարենամթերքի և այլ անհետաձգելի ապրանքների մատակարարումը դեռ ամբողջությամբ արգելափակված է Ադրբեջանի կողմից։ Այս մասին ասված է Արցախի նախկին պետնախարար, օմբուդսմեն Արտակ Բեգլարյանի գրառումում։

Երեկ առավոտյան ռուսական ուղղաթիռներով Երեւան են տարհանվել մի քանի ծանր հիվանդներ, այդ թվում՝ մեկ տարեկան երեխա։

Մինչ այս Բաքուն խաղաղապահներին և արցախցիներին «առաջարկել էր» օգտվել Ստեփանակերտ-Աղդամ ճանապարհից։ Այս առաջարկի անհեթեթությունը ոչ միայն արցախահայության համար դրա լիակատար անընդունելիության մեջ է, այլ նաև այն, որ Ադրբեջանը չի ստորագրել ռուս խաղաղապահների մանդատը։

Հայկական կողմը չի ընդունել առաջարկը։ Ադրբեջանում Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի (ԿԽՄԿ) ներկայացուցչության ղեկավար Դրագանա Կոզիչը շաբաթ օրը հանդիպել է Ադրբեջանի արտգործնախարար Բայրամովի հետ։ Իսկ այսօր Բաքուն Աքարի կամուրջ է բերել Ադրբեջանում հավատարմագրված 60 դիվանագետների՝ ապացուցելու, որ կամուրջը իբր բաց է։ Բլոկներն արդեն հանվել են։

Որո՞նք էին Բաքվի դրդապատճառները՝ ամբողջությամբ փակել միջանցքը և տեղադրել բետոնե բլոկներ։ Եվ ի՞նչ է փոխվել հունիսի 24-ին.

Հունիսի 23-ին Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարություն է տարածել՝ կոչ անելով 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարությունը ստորագրած կողմերին, առաջին հերթին՝ Ռուսաստանի Դաշնությանը, ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ ապահովելու 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարությամբ վերցրած միջազգային պարտավորությունները։ Արցախում շարժում է սկսվել, որի մասնակիցները հանրապետության խորհրդարանից պահանջում էին դիմել ռուսական հրամանատարությանը` կամ դուք կատարեք ձեր պարտավորությունները, կամ մենք դիմում ենք միջազգային խաղաղապահներ բերելու համար։

Արցախի ԱԳՆ-ն կոչ է արել «ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին և միջազգային հանրության բոլոր պատասխանատու անդամներին, ներառյալ առանձին երկրների ղեկավարությանը և միջազգային կազմակերպություններին, ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ Ադրբեջանի կողմից Արցախի եւ նրա ժողովրդի դեմ իրականացված ռազմական հանցագործությունները, էթնիկ զտումները և մարդկության դեմ հանցագործությունները դադարեցնելու համար»։

Հունիսի 22-ին ԵԽԽՎ-ն քննարկել էր իրավիճակը Լաչինի միջանցքում և միանշանակ եզրակացություններ արել՝ Ադրբեջանն ապօրինաբար փակում է միջանցքը՝ խախտելով բոլոր պայմանական նորմերը։ Միջանցքը փակ է, հայտարարեց ԵԽԽՎ-ն և պահանջեց թույլ տալ Եվրոպայի խորհրդի դիտորդներին մուտք գործել Արցախ և Լաչինի միջանցք։

Ադրբեջանական կողմից Լաչինի միջանցքի մուտքի արգելափակումը Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթների խախտում է, հունիսի 24-ի առավոտյան անսպասելիորեն հայտարարեց ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։

«Մենք կոչ ենք անում Բաքվին ամբողջությամբ ապաշրջափակել երթևեկությունը Լաչինի միջանցքով», – ասել է Զախարովան։ Միևնույն ժամանակ, նա, փաստորեն, մեղադրեց Երևանին «եռակողմ ձևաչափերում փոխգործակցությունից խուսափելու» փորձի մեջ։ «Այդ ձևաչափերի ապաակտիվությունը բացասաբար է անդրադառնում տարածաշրջանում իրավիճակի վրա և հանգեցնում է էսկալացիայի տեղում»,- ասվում է մեկնաբանության մեջ։ Սա նշանակում է, որ Մոսկվան միջանցքի շրջափակումը համարում է «պատիժ» հայկական կողմին՝ հարցը միջազգային հարթություն հասցնելու եւ արեւմտյան միջնորդությունը ճանաչելու համար։ Բաքուն եւս կտրուկ դեմ է Արցախի հարցի միջազգայնացմանը.

Ի՞նչ է փոխվել հունիսի 24-ին. Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ Հայաստանը համաձայնել է վերսկսել աշխատանքը միայն եռակողմ ձևաչափերով, եւ դրա համաւ բետոնե բլոկներն հանվել են։ Թե՞ Ռուսաստանում ստեղծված իրավիճակը, ինչպես նաև Երևանից և Ստեփանակերտից Մոսկվային ուղղված ակնհայտ դժգոհությունն ու կոչերը Կրեմլի կողմից ընկալվեցին որպես տարածաշրջանում արդիականությունը կորցնելու սպառնալիք։

«…Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքների և անվտանգության հարցերը չեն կարող լուծվել առանց հատուկ և հրատապ միջազգային ուշադրության, ներգրավման և ջանքերի։ Միջազգային մեխանիզմի շրջանակներում Բաքու-Ստեփանակերտ երկխոսության միջոցով Լեռնային Ղարաբաղի 120 հազար հայերի իրավունքների և անվտանգության հարցերի լուծումն անհրաժեշտ և կենսական է»,- ասված է Հայաստանի ԱԳՆ հաղորդագրության մեջ։