Առանցքայինը՝ միջազգային երաշխիքներն են. հայկական կողմը պետք է պնդի

Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Քրիստինա Քուինը հույս ունի, որ Լեռնային Ղարաբաղի հայերը կկարողանան անվտանգ ապրել Ադրբեջանի կազմում։ «Մենք հավատում և հույս ունենք, որ դա հնարավոր է։ Մենք կարծում ենք, որ բոլոր կողմերը պետք է միասին աշխատեն դա հնարավոր դարձնելու համար։ ԱՄՆ-ը կարծում է, որ սա ճիշտ մոտեցում է»,- ասել է դեսպանը: Նրա խոսքով՝ կողմերը պետք է միասին աշխատեն՝ ապահովելու Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանությունն ու անվտանգությունը։ Եվ նրանք հայտարարեցին համապատասխան երաշխիքների անհրաժեշտության մասին։ «Մնում է գտնել դրա ճանապարհը», – ասաց Քուինը:

Փաստորեն, ԱՄՆ-ն ասում է, որ համաձայն է «ինտեգրմանը», բայց մեկ կարևոր պայմանով՝ եթե լինեն «համապատասխան երաշխիքներ»։ Երաշխիքների ձևաչափը առանցքային հարցն է։ Ավելին, երաշխիքների բացակայությունը «երաշխիք» է, որ Բաքվին ու Մոսկվային ձեռնտու «խաղաղության պայմանագիր» չի ստորագրվի։

Բաքուն մերժում է ցանկացած տեսակի միջազգային երաշխիք՝ լռելյայն համաձայնելով ռուսական ռազմական ներկայության հետ։ Սակայն Բաքուն և Մոսկվան չեն թաքցնում, որ ռուսական ներկայությունը միտված է միայն հայկական կողմի «վրեժը» կանխելուն. Աղդամի ռուս-թուրքական մոնիտորինգի կենտրոնը աչալուրջ հետևում է հայկական կողմի բոլոր նախաձեռնություններին։ Ինչ վերաբերում է ռուսական «երաշխիքներին», ապա պատերազմից հետո տարածքների կորուստը, ռուս զինվորականների ներկայությամբ հայ զինվորների գերեվարումը, միջանցքի փակումը, ռուս գեներալի օգնությունը՝ Հաքարի կամրջի վրա Ադրբեջանի դրոշը տեղադրելու հարցում շատ բան են ասում ռուսական երաշխիքների մասին։

Բայց Բաքուն մերժում է այլ երաշխիքներ։ Արարատ Միրզոյանը, խոսելով երաշխիքների մասին, ասել է, որ «միջազգային հանրության ներկայացուցիչների, ՄԱԿ-ի գրասենյակի ներկայությունը երկրի վրա անհրաժեշտ կլինի, նույնիսկ Ղարաբաղում խաղաղապահների կարիք կա»։

Քանի դեռ երաշխիքների հարցը չի լուծվել, խաղաղ պայմանագիր, խաղաղություն, երկխոսություն չի լինելու։ Բաքուն չի քննարկում երաշխիքների հարցը՝ սպառնալով, եթե Հայաստանն ու ԱՄՆ-ն պնդեն, դուրս գա բանակցություններից և հարցը լուծի ուժային ճանապարհով։

Հայաստանի արտգործնախարարության խոսնակ Անի Բադալյանը գրել է, որ «Ադրբեջանը շարունակում է էթնիկ զտումների իր ագրեսիվ քարոզչությունը. 2 տեսանյութ պետական ​​հեռուստատեսությամբ ԼՂ-ի դեմ «Վրեժ 3» նոր գործողության մասին, առցանց հարցումը, որում 83%-ը պատասխանել է այո, դրա վկայությունն է»: Նա նշեց, որ սա թշնամանքի բացահայտ դրսեւորում է, որը միջազգային դատապարտման և կանխարգելման կարիք ունի։

Ինչպե՞ս կարող է միջազգային հանրությունը կանխել նոր ուժային գործողությունը։ Դատելով միջազգային դերակատարների ակնարկներից՝ նրանք չեն հասկանում հայկական կողմերի դիրքորոշումը, որոնք ուղղակիորեն չեն դիմում Բաքվի ռազմական գործողությունները կանխելու աջակցության համար։ Արևմտյան քաղաքական գործիչները անուղղակիորեն մեղադրում են Փաշինյանի կառավարությանն ու Արցախի իշխանություններին միջազգային հարթակներից հեռու մնալու և Ռուսաստանից տոտալ կախվածության մեջ։

Արցախի խորհրդարանի իշխող «Ազատ հայրենիք» խմբակցության ղեկավար Արթուր Հարությունյանը «Ազատություն» ռադիոկայանին ասել է, որ «անցյալ ամիս ԱՄՆ միջնորդությամբ Ստեփանակերտի և Բաքվի միջև ուղղակի երկխոսության առաջարկ է եղել։ Օրակարգում ընդգրկված հարցերը, որոնք պետք է քննարկվեին, իրականում Ադրբեջանի կողմից պարտադրված օրակարգն էր, որի մասին Ադրբեջանի ղեկավարությունն անընդհատ խոսում է, իբր, սա ինտեգրացիոն գործընթաց է»։

Արցախի իշխանությունները իրավացիորեն հայտարարում են, որ չեն ցանկանում խոսել Ադրբեջանին ինտեգրվելու մասին, մինչդեռ չեն առաջարկում սեփական օրակարգը և չեն դիմում միջազգային երաշխիքների պահանջով միջազգային կազմակերպություններին։ Հնարավոր է, որ Ստեփանակերտը դա չի անում ռուսական կողմի ճնշման պատճառով։ Անցյալ ամիս ռուսական մամուլում տեղեկություններ եղան, որ «ԱՄՆ-ը փորձում է պարտադրել իր միջնորդությունը Բաքվի և Ստեփանակերտի միջև երկխոսության համար, այդ թվում՝ Ղարաբաղին ուժի կիրառմամբ սպառնալով», ինչին Մոսկվան կոշտ արձագանքեց՝ մեղադրելով Արցախի արտգործնախարարին. Սերգեյ Ղազարյան.

Միաժամանակ, ինչպես գրել է Արցախի հակաճգնաժամային խորհրդի նախագահ Տիգրան Պետրոսյանը, Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանն օրերս նամակով դիմել է Պուտինին։ Պետրոսյանը նշեց, որ պատերազմից հետո արցախցիները հավատացել են Պուտինի երաշխիքներին և այժմ սպասում են նրա արձագանքին, հակառակ դեպքում…

Նախագահ Արայիկ Հարությունյանը, ով ելույթ էր ունեցել Արցախի խորհրդարանում, ասել է, որ ինքնորոշման իրավունքն անքակտելի է, և ոչ ոք չի կարող մեզ ստիպել հրաժարվել դրանից։ Դա կարելի է իրականացնել, եթե չտրվենք ճնշմանը։ «Մենք կրկին ընտրության առաջ ենք՝ հարմարավետությո՞ւն, թե՞ պայքար մեր ապագայի համար, մենք չենք համաձայնի երկխոսությանը Բաքվում, քանի որ դա լինելու է բացառապես վերաինտեգրման թեմայով»,- ասել է նա՝ նշելով, որ ստիպված ենք լինելու դիմանալ դժվարություններին։ Նա չի խոսացել երրորդ երկրում ԱՄՆ միջնորդությամբ հանդիպման եւ միջազգային երաշխիքների մասին։