Հիմա ամեն ինչ այլ է. Հայաստանը զենք մատակարարելու խնդրանքով դիմել է Ֆրանսիային
- 11:34 15.07.2023
Ֆրանսիայի Սենատը
Այն բանից հետո, երբ Արցախում բողոքի ակցիաներ սկսվեցին ռուսական զորքերին ներկայացված կոնկրետ պահանջներով, և Արցախի օմբուդսմենը խոսեց Արցախում ԿԽՄԿ գրասենյակը փակելու կամ այն Բաքվի ենթակայության սպառնալիքի մասին, տեղի է ունեցել Բաքվի արտգործնախարար Բայրամովի և ԿԽՄԿ ներկայացուցչի հանդիպումը։ Բայրամովը «տիրոջ ուսից» թույլ է տվել հիվանդներին տեղափոխել Լաչինի միջանցքով։
Երեկ ԿԽՄԿ-ի միջնորդությամբ և ուղեկցությամբ Հայաստանի Հանրապետության բժշկական կենտրոններ են տեղափոխվել 11 հիվանդ՝ ուղեկցող անձանց հետ։ Պետպատվերի շրջանակում Հայաստան բուժման ուղարկված 8 հիվանդ ԿԽՄԿ մեքենաներով վերադարձել են Արցախ.
Իրադարձությունների այս ընթացքը հուշում է, որ չարժե սահմանափակվել ԿԽՄԿ-ի միջոցով հիվանդներին տեղափոխելու պահանջով: Խնդիրը՝ միայն հիվանդներին տեղափոխելն ու նույնիսկ սննդի մատակարարումը չէ: Խնդիրը՝ Հայաստանի և Արցախի միջև մշտական և անխափան հաղորդակցության անհրաժեշտությունն է, ինչը հայերի համար Արցախում ապրելու հիմնական պայմանն է։
Միջանցքի բացման, Արցախի «Ադրբեջանի կազմում» որոշակի կարգավիճակի և անվտանգության երաշխիքների պահանջներ են առաջադրվել Ալիևին՝ որպես այսպես կոչված «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրման՝ միջազգային հանրության համաձայնության պայմամ։
Ալիևը կտրականապես չի ընդունում այս պայմանները. Բաքվուն բացահայտ ասում են, որ եթե միջանցքը, միջազգային երաշխիքները և կարգավիճակը մնան, դա կլինի հայերի իրավունքների յուրատեսակ ճանաչում։ Եվ ինչպես գիտեք, իրավունքների մեջ է նաև ինքնորոշումը։
Բացի այդ, Բաքուն, ամրապնդելով կապերն իր դաշնակիցների՝ Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Իսրայելի հետ, ակնկալում է, որ այս անգամ եւս, եթե չստորագրի համաձայնագիրը (որը Ալիևն անվանում է Հայաստանի կապիտուլյացիա), նա կգործի ուժով։
2020 թվականի սեպտեմբերին դա այդպես էր, և Թրամփը, ով ավարտում էր իր նախագահական ժամկետը, դարձավ Բաքվի ուժ կիրառելու իրավունքի գլխավոր «երաշխավորը»։ Հիշվում է, երբ Թրամփին հարցրին՝ ինչպե՞ս է, հիմա ի՞նչ պետք է անի Հայաստանը, նա ասաց՝ տեսնենք՝ հայերը կարո՞ղ են ինչ-որ բան անել։
Հայաստանը 2020 թվականին դաշնակիցներ չուներ, այդ թվում՝ «շնորհիվ» հայկական դիվանագիտության անտաղանդ աշխատանքի, որն անվերապահ վստահում էր Ռուսաստանի երաշխիքներին։ Փաշինյանը վերջերս խոստովանեց, որ 2020 թվականի սեպտեմբերի վերջին «հավատարիմ գործընկերները» իրեն վստահեցրել են, որ ռազմական գործողությունների հավանականությունը փոքր է։ Հայաստանը բոլոր ձվերը լցրեց մեկ զամբյուղի մեջ և հանձնեց Պուտինին պահելու։ Եվ նա միանգամից կոտրեց բոլոր ձվերը։ Հայաստանի պոտենցիալ դաշնակիցները, չստանալով Երևանի ռազմական օգնության խնդրանքը, ոչինչ չարեցին։ Դեռ մեկ տարի առաջ, երբ Նենսի Փելոսին եկավ Հայաստան, Հայաստանի կառավարությունը ոչ մի կերպ չարձագանքեց այն հարցին, թե ինչ է ուզում Հայաստանը Ամերիկայից։
Ինչպե՞ս են այժմ պոտենցիալ դաշնակիցների վերաբերմունքը: Այն, որ Ալիեւը, որը դեռ սպառնում է ռազմական գործողություններով, չի ձեռնարկում լայնածավալ օպերացիա, չի նշանակում, որ նա ողջամիտ է կամ Մոսկվան, Անկարան եւ Թել Ավիվը փոխել են իրենց դիրքորոշումները։ Սա խոսում է այն մասին, որ ուժի իրավունքին հավատացող Ալիևը կարող է ավելի մեծ ուժի է բախվել։
Սա չի նշանակում, որ ինչ-որ պահի նա չի դիմի ուժային լուծման։ Բայց այս անգամ չի կարող լինել նույնը, ինչ Թրամփի օրոք։ Թեև Էրդողանի և Բայդենի վերջին հանդիպումը հուշում է, որ ԱՄՆ-ը կարող է թույլ տալ, որ Ռուսաստանը Հայաստանում փոխարինվի Թուրքիայով, եւ պատահական չէ, որ Էրդողանը վստահորեն հայտարարեց, որ Ռուսաստանը 2025 թվականին կլքի Արցախը։ Մոսկվան, ի դեպ, չի մեկնաբանել այս հայտարարությունը։
Միաժամանակ Մոսկվան, Բաքուն և Անկարան կոշտ արշավ են տանում Մակրոնի դեմ՝ կոչ անելով չմիջամտել։ Ֆրանսիայի Սենատի նախագահ Ժերար Լարշեն Ալեն Սիմոնյանի հետ հանդիպումից հետո թվիթերում գրել է. «Պահանջում եմ անհապաղ բացել Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը կապող Լաչինի միջանցքը և արագացնել Ֆրանսիայի կողմից պաշտպանական սպառազինությունների մատակարարումը Հայաստան՝ ապահովելու նրա անվտանգությունը»։
Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ Հայաստանի խնդրանքով կա ֆրանսիական զենք մատակարարելու ծրագիր Հայաստանին, և կա դրա արագացման անհրաժեշտություն։ Իսկ դա նշանակու՞մ է, որ ռուս-թուրքական արատավոր ռազմական հավասարակշռությունը տարածաշրջանում կարող է խախտվել, եթե տարածաշրջանում հայտնվեն արեւմտյան ժամանակակից զենքեր։ Եւ ամենակարեւրը՝ դա կարվի՞ մինչև Հայաստանի «ընդունել-հասցնելը» Ռուսաստանից Թուրքիա։ Այս արարքից հետո ոչ մի զենք չի օգնի, իսկ հյուրընկալ Ֆրանսիան ստիպված կլինի ընդունել հայ փախստականների նոր ալիքը։