Լաչինի միջանցքի կարգավիճակը կասկածի տակ է՝ տոտալ երեսպաշտություն

Հուլիսի 15-ին կայացած եռակողմ հանդիպումից հետո Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելը նշել է «Լաչինի միջանցքի բացման անհրաժեշտությունը և Ադրբեջանի պատրաստակամությունը՝ հավասարապես մարդասիրական մատակարարումներ իրականացնել Աղդամով… Ես նաև ողջունում եմ բժշկական տարհանման վերսկսումը ԿԽՄԿ-ի միջոցով»։

Միևնույն ժամանակ, ՌԴ ԱԳՆ-ն հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է, որ «Հայաստանը ճանաչել է Լեռնային Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի տարածք, և դա արմատապես փոխել է այն հիմնարար պայմանները, որոնց ներքո Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարները հայտարարություն են ստորագրել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին, ինչպես նաև տարածաշրջանում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի վիճակը։ ՌԴ ԱԳՆ-ն նույնպես կոչ է արել Ադրբեջանին բացել Լաչինի միջանցքը։

Այս երկու հայտարարությունների համատեքստում ի հայտ է գալիս հետևյալ պատկերը՝ ԵՄ-ի, Ռուսաստանի, Բաքվի և Երևանի միջև «կոնսենսուս» է ձևավորվել, որ Լաչինի միջանցքը պետք է գործի բացառապես Կարմիր Խաչի հովանու ներքո հիվանդների տարհանման համար։ Այսինքն՝ այն դադարեց ծառայել որպես 2020 թվականի Եռակողմ հայտարարությամբ սահմանված միջանցք՝ ապրանքների և մարդկանց փոխադրման և Հայաստանի և Արցախի միջև կապն ապահովելու համար։

Հիշեցնենք, որ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ (ըստ Կրեմլի կայքի) «Լաչինի միջանցքը (5 կմ լայնություն), որը կապ կապահովի Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև և չի վերաբերվի Շուշա քաղաքին, մնում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ կոնտինգենտի հսկողության տակ։ Ադրբեջանի Հանրապետությունը երաշխավորում է քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և ապրանքների անվտանգությունը Լաչինի միջանցքի երկայնքով երկու ուղղություններով»:

Մոսկվան խոսում է «հիմնարար փոփոխության մասին, որում ստորագրվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը”։ Ի՞նչ է դա նշանակում։ Ռուսաստանը պատրա՞ստ է վերանայել Եռակողմ հայտարարությունը և այն սպառվա՞ծ է համարում։ Այդ դեպքում ինչի՞ հիման վրա է այժմ դրա կոնտինգենտը Արցախում։ Իսկ եթե նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չի սպառվել, ապա Մոսկվան պարտավոր է կատարել իր պարտավորությունները Լաչինի միջանցքում։

Թեև Մոսկվան «փոփոխությունը» կապում է Փաշինյանի հայտարարության հետ, որ «Հայաստանը ճանաչում է Ղարաբաղը որպես Ադրբեջանի մաս», իրականում ռուսական զորքերը Բաքվի հետ միասին սկսել են փոխել Բերձորի միջանցքի 5 կիլոմետրանոց արտատարածքային կարգավիճակը դեռ 2022 թվականի օգոստոսին։ Բոլորը հիշում են Բերձորի, Ահավնոյի և Սուսի հապճեպ հանձնման, ադրբեջանցիների կողմից «ճանապարհի իրենց հատվածի» կառուցման, հայկական կողմից շինարարության ավարտի պատմությունը։ Եվ անմիջապես, հենց բացվեց ճանապարհի նոր երթուղին, Բաքուն Մոսկվայի համաձայնությամբ ու աջակցությամբ ճանապարհին անցակետ տեղադրեց ու արգելեց մուտքը։

Ո՞վ է որոշելու Լաչինի միջանցքի կարգավիճակը այն բանից հետո, երբ Մոսկվան պաշտոնապես հաստատի, որ չի կատարում իր պարտավորությունները և չկա Եռակողմ հայտարարություն։ Հայկական կողմը խոսում է միջանցքի բացառապես մարդասիրական նշանակության մասին, եվրոպացիները՝ որ միջանցքն անհրաժեշտ է միայն հիվանդների տարհանման համար։ Ապրանքների ու մարդկանց ազատ տեղաշարժն այլեւս ոչ մեկին չի անհանգստացնում։ Առավել եւս՝ Հայաստանի եւ Արցախի կապը։ Տոտալ երեսպաշտություն։