Իրանի շուրջ իրավիճակը փոխվում է. Իրանը կարող է օգնել Բերձորի միջանցքի բացմանը
- 12:44 12.08.2023
Ներկայիս հայաստանյան իրողություններն այնպիսին են, որ Էրդողանի այն հայտարարությանը, թե միջանցքը պետք է անհապաղ բացվի և խաղաղության համապարփակ համաձայնագիր ստորագրվի /որից հետո Հայաստանը կվերանա աշխարհի քաղաքական քարտեզից/, պատասխանում են ոչ թե Հայաստանի վարչապետը կամ ԱԳՆ-ը, այլ Իրանը։ Այս մասին գրում է անվտանգության հարցերեվ փորձագետ Հրաչյա Արզումանյանը։
Իրանը ասում է, որ առանց իր հավանության միջանցքի բացումը բացառվում է։ Էրդողանը կարող է որոշի խնդիրը լուծել ուժով, բայց նա ծանոթ է Սիրիայում Իրանի ռազմական հնարավորություններին, գրում է նա։
Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ Իրանի արտգործնախարարը զանգահարել էր Բաքվի իր գործընկերոջը։ Բաքուն փորձել է նույնացնել Լաչինի և Զանգեզուրի միջանցքները, սակայն դրանից հետո Իրանը հայտարարեց, որ Ալիևը մտադիր չէ պնդել Զանգեզուրի միջանցքը, քանի որ Իրանը իրեն ճանապարհ է տվել իր տարածքով։
Միաժամանակ Մեծի Տանն Կիլիկիո Արամ Առաջին կաթողիկոսն ընդունել է Լիբանանում Իրանի դեսպանատան պատվիրակությանը եւ ասել, որ Իրանը կարող է օգնել Լաչինի միջանցքի բացմանը։
Իրանի դերը տարածաշրջանային դասավորության մեջ առանցքային է դառնում՝ ռուս-թուրքական անվտանգության համակարգի փլուզման և «Թուրքիայի արդյունավետ դերի» մասին ԱՄՆ հայտարարությունների ֆոնին։ Հայաստանը դեռևս չի դիմել Իրանին անվտանգության խնդիրների լուծման հարցում ռազմական օգնության խնդրանքով։ Բայց օրերս այն երկարաձգեց “գազ էլեկտրաէներգիայի դիմաց գործարքը” մինչև 2030 թվականը՝ ընդլայնման հեռանկարով։
Դեռ 100 տարի առաջ բոլշևիկները գիտեին, որ Իրանի հարավային նահանգին համանուն պետության ճանաչումը նշանակում է տարածքային պահանջ Իրանի նկատմամբ, Step1.am-ի հետ զրույցում ասաց արցախցի քաղաքագետ Դավիթ Կարաբեկյանը։
«Ներքին հակասություններից թուլացած Իրանը ստիպված եղավ այն ժամանակ բավարարվել մի համաձայնագրով, որով նախկին ԽՍՀՄ-ի հետ իր սահմանն անցնում է Արաքս գետով: Իսկ հետագայում 8 կիլոմետր տարածք զիջել, որպեսզի Նախիջեւանի շրջանում Ադրբեջանը ընդհանուր սահման ունենա Թուրքիայի հետ։ 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ Իրանը չի կարողացել հատել սահմանը Արաքս գետով, իսկ Երևանը ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի Դաշնության ճնշման տակ վերջինիցս ռազմական օգնություն չի խնդրել։ Բայց Իսլամական Հանրապետության իշխանությունները կտրականապես դեմ են արտահայտվել Զանգեզուրի նկատմամբ Բաքվի պահանջներին և Զանգեզուրի միջանցքի կառուցմանը, հատկապես դրան արտատարածքային կարգավիճակ տալուն»,- նշել է Կարաբեկյանը։
«Իրեն հռչակելով Ռուսական կայսրության իրավահաջորդը, այդ թվում՝ միջազգային պարտավորությունների հարցում, ներկայիս Ռուսաստանի Դաշնությունը ուժի մեջ է ճանաչել 1813 թվականի Գյուլիստանի պայմանագրի մի շարք դրույթներ, մասնավորապես, որ Ռուսաստանը և Իրանը հանդիսանում են պայմանագրի երաշխավորներ Հարավային Կովկասում, և սահմաններ են սահմանվում երրորդ երկրների հետ՝ համաձայն այս և հետագայում կնքված Թուրքմենչայի պայմանագրի…
Եթե այս պայմանագիրը ուժի մեջ է, ապա երրորդ երկրներն իրավունք չունեն Հայաստանին և Արցախին թելադրել ինքնորոշման ձև։ Իսկ եթե Իրանն ու Ռուսաստանը հրաժարվում են լինել Կովկասի ժողովուրդների իրավունքների անվտանգության երաշխավորներ, ապա մեխանիկորեն ուժի մեջ է մտնում մեր ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը»,- ասում է փորձագետը։
Հիշեցնենք, որ Ադրբեջանում, որը գործնականում վերահսկվում է Իսրայելի և Թուրքիայի կողմից, կատաղի պայքար է ընթանում գյուլենականների և իրանական շիաների դեմ։
Իսրայելը ամեն կերպ փորձում է կանխել Իրանի ու ԱՄՆ-ի միջուկային գործարքի վերսկսումը, որն ամբողջությամբ կփոխի իրավիճակը տարածաշրջանում։ Իրանի իշխանությունները հայտարարել են, որ թույլ կտան նախկինում ձերբակալված 5 իրանա-ամերիկացիներին լքել երկիրը այն բանից հետո, երբ Թեհրանի միջոցներն ապաարգելափակվեն Հարավային Կորեայի հաշիվներում: Խոսքը 10 միլիարդ դոլարի մասին է։
Եվ մինչ պետքարտուղար Բլինկենն ասել է, որ իրենք մտադիր չեն թուլացնել Իրանի դեմ պատժամիջոցները, ԱՄՆ Ազգային հետախուզության նոր ռազմավարության «վերանայման» շրջանակբերում Իրանն որպես սպառնալիք չի նշվել:
Իսրայելի վարչապետն անմիջապես իրմոտ է կանչել հակաիրանական լոբբինգ իրականացնող ամերիկացի կոնգրեսականներին։ Միաժամանակ ԱՄՆ Սենատի պատվիրակությունն այցելել է Հայաստան՝ Իրանի հետ սահման և Իսրայելի հետ համատեղ օկուպացված արցախյան տարածքների հետ սահմանագիծ։