Իրանը Հայաստանում․ հյուպատոսը հայերենում եւ պարսկերենում 1600 ավելի փոխառություն է գտել
- 09:54 15.08.2023
Հայաստանի վերաբերյալ Իրանի քաղաքական դիրքորոշումը բոլոր երկրներն են ըմբռնել, և դա հենց իրենց խոսքում է լսելի։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում ասաց Կապանում Իրանի գլխավոր հյուպատոս Մորթեզա Աբեդին Վարամինը։ Նա կրկնեց Թեհրանի պաշտոնական դիրքորոշումը` Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը ոչ մի դեպքում չի ընդունի տարածաշրջանում սահմանների, քարտեզների փոփոխություններ, ու սա ոչ միայն Հայաստանին է վերաբերում, այլև տարածաշրջանի մյուս երկրներին։
Ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ վերջին շրջանում Սյունիքն աշխարհի տարբեր խոշոր դերակատարների է սկսել հետաքրքրել, իրանցի դիվանագետը նշեց` ողջունում է բոլոր այն երկրներին, որոնք Սյունիք են գալիս` ի շահ Հայաստանի աշխատելու։ Շեշտում է` Սյունիքը շատ կարևոր մարզ է` ստրատեգիական նշանակություն ունեցող։
«Մենք ոչ մի երկրի հետ ոչ մի տեղ չենք մրցակցում։ Մենք բարի գալուստ ենք ասում նրանց, ովքեր գալիս են այստեղ ու աշխատում Հայաստանի շահերի համար։ Ինչ վերաբերում է Իրանի հյուպատոսությանը, ապա ես կարծում եմ` այն պետք է ավելի շուտ բացած լինեինք։ Հենց բացել ենք այս հյուպատոսությունը, մեր հարաբերությունները հայ պատասխանատուների հետ ավելի են սերտացել, մենք մշտական շփման մեջ ենք։ Պատկերացրեք` եթե հյուպատոսությունը 20 տարի առաջ լիներ, մեր հարաբերություններն էլ ավելի սերտ կլինեին»,– ասաց հյուպատոս Վարամինը։
Հայ–իրանական հարաբերություններն այսօր շատ բարձր մակարդակի են, տարբեր պատվիրակությունների փոխայցելություններ են արվում և այլն։ Հյուպատոսը նկատում է` Իրանը բազմաթիվ երկրների հետ 100-200 տարվա հարաբերություններ ունի, մինչդեռ Հայաստանի հետ բարեկամությունը դեպի հազարամյակների խորքն է գնում։
Արդյոք հյուպատոսությունը Սյունիքում` հայ–ադրբեջանական սահմանին գրանցվող ագրեսիայի դեպքերի մասին հաշվետվություններ կամ փաստեր պաշտոնական Թեհրանին փոխանցու՞մ է։ Պարոն Վարամինի խոսքով` հյուպատոսության բացումից հետո շատ լուրջ ագրեսիաներ իրենք չենք տեսել։
«Հույս ունենք, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի բանակցությունները դրական արդյունքներ կունենան, որովհետև բոլոր երկրները հավասար խաղաղություն են ուզում։ Հույս ունեմ, որ չենք տեսնի նյութական և մարդկային կորուստներ կամ վտանգավոր իրավիճակներ»,– հավելեց դիվանագետը։
Կապանում Իրանի գլխավոր հյուպատոս Մորթեզա Աբեդին Վարամինը սկսել է հայերեն սովորել։ Նա խոստովանել է` լեզուն մի քիչ դժվար է տրվում, բայց լուրջ է տրամադրված։
Մինչ Հայաստանում դիվանագիտական ծառայության նշանակվելը մեր երկրի մասին բավականին շատ տեղեկություններ ուներ, բայց այստեղ գալուց հետո բացահայտումներ էլ արեց։ Դրանցից գլխավորը լեզվական ընդհանրություններին է վերաբերում։
«Ես չգիտեի, որ մեր լեզուներում մոտ 1640 փոխառություն կա, արտասանությունը մի քիչ ուրիշ կարող է լինել։ Երբ լսում եմ այդ ընդհանուր բառերը, շատ եմ ուրախանում։ Օրինակ` ղաշանգ, պանիր, ափսոս, բանջար, ջիգյար, ջան, խանում։ Երբ այցելեցի Կապանի Երկրագիտական թանգարան, այնտեղ նկարներ տեսա, որոնցում հայ կանայք հատուկ հագուստով էին։ Մենք էլ ենք անցյալում նման հագուստներ ունեցել, ու հիմա էլ տարբեր գյուղերում հագնում են։ Շատ նման սովորույթներ էլ ունենք»,– ասում է հյուպատոսը։
Այս ամենը մեր երկու երկրների պատմությունն է, որը պետք է լավ պահպանվի։ Հիշեցնում է` Իրանում էլ հայերի մշակույթն ու հուշարձաններն են պահպանվում։ Օրինակ, ինքն այս տարի մասնակցել է Ջուլֆայում Սուրբ Ստեփանոս Նախավկային նվիրված միջոցառմանը։ Առաջարկում է կազմակերպել նման մի ծրագիր` Սյունիքի տարբեր շրջաններից մարդիկ ուխտագնացության մեկնեն Սուրբ Ստեփանոս և Սուրբ Թադե վանքեր։ Հույս ունի, որ սա ոչ միայն հայաստանցիների, այլև սփյուռքահայության համար կլինի։
Բացի այդ, շուտով Սյունիքում կկազմակերպվի հայ-իրանական հերթական խոհանոցային-մշակութային փառատոնը, այս անգամ այն կանցկացվի Կապանում։
Կարծում է, որ այսպիսի միջոցառումները երկու ժողովուրդներին շփվելու, իրար ավելի լավ ճանաչելու լավ առիթ ու հնարավորություն են։
«Իմ` իբրև հյուպատոսի առաջնահերթ ծրագիրը հասարակական հարաբերությունների զարգացումն է»,- նշում է նա։
Հիշեցնենք` 2022 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Կապանում Իրանի գլխավոր հյուպատոսության բացման հանդիսավոր արարողությունն էր։ Հենց բացման օրը գլխավոր հյուպատոս Մորթեզա Աբեդին Վարամինը հայտարարել էր, որ Իրանը պաշտոնապես չի ճանաչելու սահմանների որևէ փոփոխություն։ Իրանցի դիվանագետը հույս էր հայտնել, որ տարածաշրջանի որևէ երկիր իրեն թույլ չի տա իր երկրի սահմաններից դուրս ռազմական գործողություններ իրականացնել։