Սիգարետի պակասի պատճառով արցախցիները ստիպված են ծխախոտի տերևներ գնել, չորացնել և ինքնուրույն ծխախոտ պատրաստել
Month: Օգոստոս 2023
Մոսկվան ու Բաքուն լուծում են երկու հարց` Արցախն ինտեգրել Ադրբեջանին, այնուհետեւ զավթել Սյունիքը
Դեռ դեկտեմբերի սկզբներին պարզ էր, որ բլոկադա է լինելու։ Քաղաքական մտածողություն չունեցող, մի օրվա համար ապրող, անհեռատես ամբոխի հետ նման կերպ են վարվում: Այդ մասին գրել է քաղաքագետ Նարինե Ներսիսյանը։
Ի՞նչ նշանակություն ունի Հայաստանի եւ Արցախի միջեւ ֆիզիկական կապը եւ ինչո՞ւ են թշնամիներն ամեն կերպ փորձում կտրել այդ կապը։ Պատասխանելով Step1.am-ի հարցին, Նարինե Ներսիսյանն ասաց․
Չկա Լաչինի միջանցք՝ չկա նաեվ Արցախ: Արցախցիներին խաբեությամբ, կեղծ խոստումներով Արցախ վերադարձնելով, դրժելով նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթերի կետերը, հրաժարվելով կատարել պարտավորությունները, Մոսկվան ու Բաքուն, պատանդ վերցնելով 120.000 արցախցիների, փորձում են լուծել երկու հարց` Արցախը ինտեգրել Ադրբեջանին, այնուհետեւ զավթել Սյունիքը:
Սա ռուս-ադրբեջանական հարյուրամյա ծրագիրն է, որը չիրագորժվեց մի մարդու շնորհիվ` Գարեգին Նժդեհի, որից վախենում եւ խորշում են թե ադրբեջանցիները, թե ռուսները:
Ո՞վ է պարտադրում Արցախի իշխանություններին, որտե՞ղ է տեղի ունեցել պարտադրանքի ակտը և ի՞նչ ձեւով
Արցախում անհամբեր սպասում են Արայիկ Հարությունյանի այսօրվա հարցազրույցին։ Ինչ-որ մեկն արդեն բացահայտ ասում է, որ նա «պարտադրված» համաձայնություն է հայտնելու «աղդամով» ճանապարհը բացելու մասին՝ չնշելով «Աղդամով դեպի ուր»։ Ոմանք ասում են, որ Փաշինյանի՝ ամերիկացիներին ներգրավելու փորձերը «հանգեցրել են նրան, որ ամերիկացիները հիմա պահանջում են «հանդիպում Եվրախում», թեև Տիգրան Պետրոսյանը խոսել է Բրատիսլավայում հանդիպելու ամերիկացիների առաջարկի մասին, իսկ ՌԴ ԱԳՆ-ն վերջերս հայտարարեց, որ «աջակցում է Եվլախում կայանալիք հանդիպմանը»։
«Պարտադրանքի» մասին այս ամբողջ խոսակցությունը փաստերով չի հիմնավորվում. ո՞վ է ստիպում, որտեղ է տեղի ունեցել հարկադրանքի ակտը և ի՞նչ ձևով։ Առեղծվածային ակնարկները լավ ծածկույթ են ծառայում հակազգային գործողությունները կամ հանցավոր անգործությունը արդարացնելու համար։ Բոլոր այն հարցերին, թե ինչու չի արվում այս կամ այն տրամաբանական քայլը, հնչում է պատասխանը` դուք չեք պատկերացնում, թե ինչպես է մեզ վրա ճնշում գործադրվում։ Կարո՞ղ եք ասել, թե ինչպես: Թե՞ հրաժարական եք տալու։
2020 թվականի պատերազմը և նոյեմբերի 9-ի սեպարատ «խաղաղությունը» տարածաշրջանը վերածել են «գորշ գոտու»՝ միջազգային անվտանգության և իրավունքի համակարգից դուրս։ Նոր «համակարգում» հարկադրանքը կամ դրանով կոծկելը նորմ է։ Դրան կարելի է դիմակայել միայն անհնազանդությյամբ կամ գործընթացը միջազգային իրավունքի հարթություն վերադարձնելու պահանջով։ Գետոյացված Հայաստանը, ներառյալ Արցախը, ղեկավարում են այլազգի «պոլիցայներն ու զինված պահակները», այլ ոչ թե պետական մարմինները։ Եվ կամ պետք է բացահայտ հայտարարել դրա մասին, կամ հիշել ամենաբարձր մանդատը և լուծել հարցերը որպես պետություն։
Ի՞նչ է անում Հայաստանում և Արցախում իշխանությունը՝ պնդելով, որ «չի ստացվում»։ Այս ամբողջ ընթացքում միայն մեկ հրաժարական է եղել. խորհրդարանի նախագահ Արթուր Թովմասյանը հրաժարական տվեց այն բանից հետո, երբ Լավրովը բացահայտեց Արցախն «ինտեգրելու» ռուսական ծրագիրը մեկ շաբաթ անց այն բանից հետո, երբ Արցախի խորհրդարանը ռուս խաղաղապահներին ՄԱԿ-ի մանդատ տրամադրելու կոչ է հնչեցրել։
Ուրիշ ոչ ոք հրաժարական չտվեց։ Պետական պաշտոնյաները, դուրս գալով իրենց աշխատասենյակից, ժամանակ են անցկացնում Վերածննդի հրապարակում՝ իբր նստացույց անելով։ Ընդդիմադիր Տիգրան Պետրոսյանը խոսում է պետության անունից և հայտնում Բրատիսլավայում կայանալիք հանդիպմանը մասնակցելու պատրաստակամության մասին։ Պետական քաղաքականության այլ տրեկը զբաղեցրել է մյուս ընդդիմադիրը՝ Արթուր Օսիպյանը, ով Միջանցքի ապաշրջափակման շտաբի հետ միասին փորձում է «գետնի վրա» ինչ-որ քայլեր անել։
Մինչդեռ օգոստոսի 7-ին տեղի կունենան խորհրդարանի խոսնակի ընտրություններ, ում պաշտոնին հավակնում է ՀՅԴ-ից Դավիթ Իշխանյանը։ Ինչո՞ւ ՀՅԴ-ից, այլ ոչ խորհրդարանում ձայների մեծամասնություն ունեցող երկու կուսակցություններից, ոչ ոք չի բացատրում։ Մինչ այդ Ռուբեն Վարդանյանի Արցախի անվտանգության և զարգացման ճակատը համագործակցության հուշագիր է ստորագրել խորհրդարանական 3 կուսակցությունների՝ ՀՅԴ-ի, Դեմոկրատական և Արդարության կուսակցությյունների հետ։ Հուշագրի նպատակը չի նշվում, թեև Ռուբեն Վարդանյանը ավելի վաղ խոսել էր «Արցախի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև» նոր համաձայնագրի ստորագրման անհրաժեշտության մասին, այսինքն՝ առանց Հայաստանի։
Ամեն ինչ շատ նման է Արցախում «իշխանափոխության» նախապատրաստմանը՝ Հայաստանի պրոյեկցիայով։
Իրավունքը մեր կողմն է. երկու Հայաստան չի կարող լինել
Մեր զրուցակիցն է արցախցի քաղաքագետ, սոցիոլոգ Դավիթ Կարաբեկյանը։
Պարոն Կարաբեկյան, 2020 թվականի նոյեմբերի 8-ից հետո տարածաշրջանում կնքված բոլոր պայմանավորվածությունները կապված չեն միջազգային իրավունքի հետ և սեպարատ համաձայնության պես մի բան են՝ Հայաստանի մասնակցությամբ։ Սա արդեն հանգեցրել է նրան, որ տարածաշրջանը վերածվել է գորշ գոտու, որտեղ գործում է ուժի իրավունքը։ Հիմա Ստեփանակերտին ստիպում են գնալ հերթական դավադիր որոշման, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք։
Բաքվի և Ստեփանակերտի հարաբերությունների կարգավորման հիմքը կարող է լինել միայն միջազգային իրավունքը, ով դեմ է դրան՝ մեր հակառակորդն է։
Խոսելով կարգավիճակի ապագա պարամետրերի մասին, պետք է փորձել դրանք ամրագրել միջազգային փաստաթղթերում։ Խոսքը սահմանների, ինքնորոշման իրավունքի, անվտանգության միջազգային երաշխիքների, ինքնակառավարման ձեւի ընտրության եւ այլնի մասին է (որոնք ամրագրվել են ԵԱՀԿ պետությունների ղեկավարների Լիսաբոնի գագաթնաժողովում և զարգացվել Մադրիդյան սկզբունքներում):
Ի՞նչ ինքնորոշման մասին է խոսքը։ Կա՞ մի քայլ, որը կարող է փոխել ամեն ինչ: Օրինակ՝ Հայաստանի եւ Արցախի վերամիավորման մասին 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշման գործարկումը։
Երկու Հայաստանի գաղափարը անհեթեթություն է, իսկ իրականում հակահայկական։ Նույնիսկ Սուրբ Գիրքն է սովորեցնում, որ իր մեջ բաժանված տունը կկործանվի, իր մեջ բաժանված թագավորությունը կանգուն չի մնա: Հայաստանը չի կարող ունենալ անվտանգության մի քանի համակարգ։
Դրա ապացույցը Հայաստանին ու Արցախին սպառնացող վտանգների նույնությունն է։ Հայաստանից այսօր պահանջում են ոչ միայն Սյունիքը՝ այն անվանելով Արեւմտյան Զանգեզուր, այլեւ Երեւանը, ինչպես նաեւ Սեւանը, Արարատը, Կոտայքը, Գեղարքունիքը։
«Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը` Արցախն նեռարյալ ճանաչելու մասին Փաշինյանի հայտարարությունից հետո ոմանք խոսում են «ինտեգրացիայի» մասին՝ իրենց հայտարարությունները համեմելով Արցախի փաստացի շրջափակմամբ։ Լավրովը նույնիսկ Արցախի հայերին անվանել է «ազգային փոքրամասնություն»։ Իրավունքն ո՞ւմ կողմն է:
Եթե բանակցային հարթակներում շարունակվի ազգային փոքրամասնությունների մասին խոսակցությունը, ապա հայկական կողմը պետք է ՄԱԿ-ում բարձրացնի Հայաստանը և Արցախը ԽՍՀՄ կազմում ընդգրկելու օրինականության հարցը։ Անհրաժեշտ է սկսել մինչեւ 1921 թ․ գոյություն ունեցած Լեռնային Հանրապետության կազմալուծումը քաղաքական տեռորի ակտ ճանաչելու ընթացակարգը, կան այլ քայլեր։ Պետք է հետ կանչվեն նաև ՀՀ վարչապետի հայտարարությունները, թե ճանաչում է Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքը 86 600 քառակուսի կիլոմետրի սահմաններում։
Պետք է հարց դնեն ռուսական կողմի առջև՝ կամ կատարում են իրենց պարտականությունները, կամ դուրս են գալիս
Step1.am-ի զրուցակիցն է՝ Հադրութի քաղաքապետ Վահան Սավադյանը
Պարոն Սավադյան, ձեր գնահատականը Միջանցքի ապաշրջափակման շարժման վերաբերյալ։
– Բոլոր այն շարժումները, որոնք ուղղված են ապաշրջափակմանը, միանշանակ ողջունելի են, սակայն մեր հասարակությունը պետք է մի մեխի խփի, ոչ թե մեկը նալին, մյուսը մեխին: Նաև հասարակությունը պետք է գիտակցի, որ չպետք է ամեն ինչ անել վերևից հրամանով, նախաձեռնողը պետք է հասարակությունը լինի:
Մենք այս օրին ենք նաեւ այն պատճառով, որ որոշները նույնիսկ չհասկանալով, թե ինչ է քաղաքականությունը, զբաղվում են քաղաքականությամբ: Հնարավոր է, պահ լինի, երբ իրոք միակ լուծումը, ինչպես Արթուր Օսիպյան է ասում, Հաքարի կամուրջ գնալը կլինի, և ինչ լինում է թող լինի:
Նախագահը Արցախն հայտարարել էր աղետի գոտի, խորհրդարանն էլ հայտարարություն արեց: Չե՞ք կարծում, որ այդ ամենը ուշացած է:
Իհարկե ուշացած է: Բայց պետք է հաստատակամ լինեն, հարց դնեն ռուսական կողմի առջև՝ կամ կատարում են իրենց պարտականությունները, կամ դուրս են գալիս: Նաև հարց տանք ինքներս մեզ՝ իսկ ի՞նչ ունենք կորցնելու։ Պահը օրհասական է, մեր երեխաները արդեն սոված են:
Վերջում նշեմ, որ այժմ այն պահը չէ, որ բաժանվենք տարբեր ճամբարների, միավորվել է պետք:
Հաղթահարելով ժանտախտը. Միրան կարոտում է է ոչ միայն հայրենի Հադրութը
Միրա Բաբայանը ծնվել և ողջ կյանքն ապրել է Արցախի Հանրապետության Հադրութ քաղաքում։
Միրան մեծացել է աշխատավոր ընտանիքում եւ կրթություն է ստացել որպես բուժքույր։ Աշխատանքի է անցել Հադրութի շրջանային հիվանդանոցի մանկական բաժանմունքում, իսկ վերջին 50 տարիներին աշխատել է Հադրութի ժանտախտի դեմ պայքարի բաժանմունքում՝ որպես բիոլաբորանտ։
Միրան պատմում է, որ 1931 թվականին Հադրութում ժանտախտ է եղել. մահացել են Հադրութի հիվանդանոցի գրեթե բոլոր բժիշկներն ու բուժքույրերը։ Բայց մարդկանց կազմակերպվածությունն ու օրինապաշտությունը թույլ տվեցին կարճ ժամանակում սահմանել խիստ կարանտին և դադարեցնել համաճարակը։ Դրանից հետո Հադրութում ստեղծվեց ժանտախտի դեմ պայքարի կայան, որն ամեն օր համաճարակաբանական հսկողություն էր իրականացնում բոլոր տարածքներում՝ մինչև Արաքս գետը։
Մինչ դեռ կյանքը Ադրբեջանի իշխանության տակ գնալով ավելի ու ավելի անտանելի էր դառնում։ Լեռնային Ղարաբաղի հայությանը ճնշող քաղաքականությունը, որն իրականացվում էր Բաքվի իշխանությունների կողմից, ստիպեց մարդկանց ոտքի կանգնել եւ ազգային-ազատագրական պայքար մղել։
Միրայի ամուսինը՝ Ռոբերտը, եղել է ազատամարտի առաջնագծում։ Հենց նա էր, ով գիշերը Հադրութի կենտրոնում բարձրացրել և կախել է Հայաստանի դրոշը 200-ամյա սոսիի վրա։ Թե ինչպես է նա բարձրացել հարթ ու սայթաքուն ծառը եւ կախել դրոշը, անպատկերացնելի է։ Դրոշը կարողացել են հեռացնել միայն Ստեփանակերտից ժամանած հրշեջ մեքենայի սանդուղքի օգնությամբ։
Խորհրդային Միության իշխանությունը, Ադրբեջանի հետ միասին, արցախահայության խաղաղ պայքարին պատասխանեց Սումգայիթում, ապա Բաքվում եւ այլ հայաշատ շրջաններում կոտորածով, իսկ 1992-ին սարսափը տարածվեց բուն Արցախի տարածք։
Միրան պատմում է, որ 1992 թվականի ձմռանից Հադրութը սկսել է հրետակոծվել՝ սկզբում «Ալազանի» արկերով, հետո հաուբիցներից, տանկերից, իսկ հունիսին Հադրութը խոցվել է քառասունփողանի «Գրադ» կայանից։ Պատերազմի ամբողջ ընթացքում հարևանները հավաքվում էին Միրայի տան նկուղում, որի մեջ տղամարդիկ փայտե տախտակամածներ էին կառուցել, որոնք ծառայում էին որպես մախճակալ՝ երեխաներին քնեցնլու համար։ Մեծահասակները կարող էին հանգստանալ միայն այն ժամանակ, երբ հրետակոծություն չկար։ Մառանի դռներին մի փոքրիկ զանգ են կախել, որի միջոցով նրանց զգուշացնեում էին հրետակոծության սկզբի մասին։
Նկուղում երեխաներին որքան հնարավոր է զբաղեցնում էին, որպեսզի չվախենան, չզգան, որ պատերազմ է ընթանում։
Հունիսյան հրետակոծության ժամանակ Միրայի կրտսեր դուստրը վիրավորվել է «Գրադ» արկի բեկորից։ Հիվանդանոցում նրան առաջարկել են ուղղաթիռով տանել Երեւան, սակայն Մարինան հրաժարվել է ու մնացել ընտանիքի հետ։
Իսկ 1992-ի աշնանը եկավ «սեւ լուրը»՝ զոհվեց Միրայի միակ որդին՝ Սերգեյը։ Հանգիստ, զուսպ, բարեկիրթ Սերգեյը պաշտպանեց իր հողը պատերազմով եկող թշնամիներից:
Որդու մահից հետո Բաբայանների կյանքը կանգ է առել. Սերգեյի հայրը՝ Ռոբերտը, մարեց, դարձավ ավելի լուռ, մռայլ։ Իսկ 1993 թվականի օգոստոսին նա ընկերոջ հետ զոհվեց հակատանկային ականի պայթելու հետետանքով։
Սերյոժկան (ինչպես նրան բոլորն էին անվանում) և Ռոբերտը թաղված են Հադրութի քաղաքային գերեզմանատանը, իրենց պապերի և նախապապերի կողքին։
Միրան ցավում է ոչ միայն հայրենի Հադրութի համար, այլ նաև այն պատճառով, որ իր որդու և ամուսնու միշտ խնամված գերեզմանները մնացել են անխնամ։ Նա հաճախ էր այցելում նրանց, բայց արդեն գրեթե երեք տարի է, ինչ շփվում է միայն հեռախոսում մնացած կամ Երևանում ապրող հարազատների մոտ մնացած նրանց լուսանկարների հետ։
Ադրբեջանցիների հետ կյանքը Միրան չի պատկերացնում. «Ապրել էլի 70 տարի, ինչպե՞ս կարող ես վերադառնալ անցյալ, որտեղ ապրել ես բանտում»,- ասում է Միրան։
Գնդակոծություն, Նոր Կիլիկիա և ծաղիկներ
«Քանի որ մեր գյուղը պարբերաբար գնդակոծվում է, ավելի ապահով վայրերից հարազատներս հաճախ են զանգահարում ու հարցնում, ինչի՞ չեմ ուզում երեխաներիս հետ տեղափոխվել: Հետաքրքիր է, բայց եթե ես ցանկանայի ապրել իմ տնից հեռու, կվերադառնայի՞ պատերազմից հետո: Միայն մի բան կարող է ինձ ստիպել հեռանալ իմ հայրենի վայրերից՝ եթե Արցախը չլինի։ Բայց ես, բոլորս իսկապես հույս ունենք, որ դա տեղի չի ունենա»,- ասում է ուսուցչուհի Գայանե Ալեքսանյանը։
Գայանեն ընտանիքի՝ ամուսնու և երկու անչափահաս երեխաների հետ արդեն շուրջ վեց տարի է, ինչ ապրում է Արցախի Մարտակերտի շրջանի Նոր Կիլիկիա գյուղում։ 44-օրյա պատերազմից հետո բնակավայրը դարձել է սահմանամերձ և պարբերաբար գնդակոծվում է ադրբեջանական դիրքերից։ Կնոջ խոսքով՝ եթե նախկինում կրակել են հրազենից, ապա այս ամառ հրետանի են կիրառել։
Կինը հիշում է, որ հունիսի վերջին օրերից մեկի կեսօրից հետո երեխաները բակում անհոգ խաղում էին, իսկ գյուղի բնակիչները զբաղված էին առօրյա գործերով։ Կրակոցները ոչ ոքի չեն անհանգստացրել։ Բայց գիշերը ժամը 2-ին հրետանային հրանոթներից սկսվեց գնդակոծել։ Մտածեց, որ նորից պատերազմ է․ երեխաներին հագցրեց, փաստաթղթերը հավաքեց։ «Բայց ես չէի ուզում հեռանալ, սպասում էի՝ ամեն ինչ անելով, որ հանգիստ մնամ։ Առավոտյան ինտենսիվ հրետակոծությունը դադարեց։ Եվ մենք աստիճանաբար սկսեցինք վերադառնալ առօրյա կյանքին։ Բայց այդ օրվանից մենք երեխաներին թույլ չենք տալիս ազատ խաղալ բակում եւ միշտ զգոն ենք ու զգուշավոր»։
Շրջափակման վերաբերյալ Ալեքսանյանը նշեց, որ վառելիքի, դեղորայքի խնդիրը պետք է լուծվի, սակայն, ինչպես ցանկացած գյուղական ընտանիք, իրենք որոշ պաշարներ ունեն։ «Ես ամեն տարի պահեստավորում եմ: Ահա եւ այս տարի՝ չորացնել, զակատել, մարինացնել: Ընտանիքը դեռ ապահովված է սննդով, թեկուզ նվազագույն քանակությամբ, երբեմն թարմ սնունդ չկա, բայց հայտնի չէ, թե որքան կձգվի շրջափակումը, ուստի արդեն խնայում եմ»։
Նոր Կիլիկիայում գրեթե բոլորը բակում ծաղկանոցներ ունեն՝ գյուղը վերածվել է պարտեզի։ Գայանե Ալեքսանյանի բակը բացառություն չէ. ամուսնու հայրենի Քարին տակ գյուղից բերված սպիտակ վարդեր դարձան բակի զարդը։
«Շատ տարիներ առաջ ամուսնուս ծնողների տան բակում աճած թուփից բողբոջ եմ բերել։ Տնկել այստեղ: Գեղեցիկ սպիտակ վարդի թուփ է աճել։ Պատերազմից հետո, երբ Քարին տակն անցավ թշնամու օկուպացիայի տակ էր, այս վարդերը մեզ համար գանձ դարձան։ Ո՞վ կմտածեր, որ մեր և մեր շատ համագյուղացիների համար ծաղիկները միակ հիշողությունը կլինեն մեր հայրենի վայրերի մասին»։
Գեներալ Լենցովին գրավոր պահանջներ են ներկայացվել
Դեպի Հաքարի կամուրջ խաղաղ երթի նախաձեռնողները այսօր Ստեփանակերտում ռուս խաղաղապահների հրամանատարին են ներկայացրել պահանջագիր-նամակը։
Միջանցքի ապաշրջափակման ժողովրդական շարժման շտաբի անդամները խաղաղ երթին մասնակցել ցանկացողների հետ միասին երեկ մեկնել էին Ստեփանակերտի օդանավակայան ՝ Ռուսական խաղաղապահ զորամասի հրամանատար գեներալ Լենցովի հետ հանդիպելու պահանջով։
Բազայում ակտիվիստները բարձրաձայնեցին իրենց պահանջները. մասնավորապես, ռուսական հրամանատարությունը պետք է հերքի այն լուրերը, թե խաղաղապահները, օգտագործելով խաղաղ երթը, մտադիր են ռազմական գործողություն իրականացնել միջանցքի ապաշրջափակման համար։ Երկրորդ պահանջը՝ երթին մասնակցող քաղաքացիական անձանց անվտանգությունն ապահովելու խաղաղապահ ուժերի պատրաստակամության մասին տեղեկատվություն տրամադրելն է։ Ռուս խաղաղապահների ներկայացուցիչը դուրս է եկել ակցիայի մասնակիցների մոտ և խնդրել գրավոր ներկայացնել բոլոր պահանջները՝ խոստանալով պատասխանել երկուշաբթի։
Շարժման ներկայացուցիչ Արթուր Օսիպյանն ասաց, որ այսօր ռուս խաղաղապահներին է հանձնվել գեներալ-գնդապետ Ա.Լենցովին ուղղված պահանջագիր-նամակը։ Հուսով ենք, որ երկուշաբթի օրը կլինի կոնկրետ ու հստակ պատասխան, ասաց Օսիպյանը։
Ստեփանակերտը գործուն քայլեր է ակնկալում միջազգային հանրությունից՝ Ադրբեջանի կողմից Արցախի շրջափակումը դադարեցնելու հարցում
Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը միջազգային հանրության հեղինակավոր դերակատարներին կոչ է անում չբավարարվել հայտարարություններով ու կոչերով և գործուն քայլեր ձեռնարկել Ադրբեջանի կողմից Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակումը դադարեցնելու համար։
Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարություն է տարածել, որը ներկայացնում ենք ստորև․
«Կարևորում ենք Միավորված ազգերի կազմակերպության, Եվրամիության, Եվրոպայի խորհրդի և այլ հեղինակավոր միջազգային դերակատարների կողմից ամենաբարձր մակարդակով հնչեցվող կոչերը՝ Ադրբեջանի կողմից Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակումն անհապաղ դադարեցնելու վերաբերյալ։ Միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է, որ նման կոչերը որևէ ազդեցություն չեն ունենում Ադրբեջանի ղեկավարության վրա, որը, ամենաթողության և լիակատար անպատժելիության պայմաններում, շարունակում է իր ցեղասպան քաղաքականությունը և սովամահ անում Արցախի 120 000 բնակիչներին՝ նրանց համար ստեղծելով անտանելի կենսապայմաններ:
Միջազգային կառույցների, առանձին պետությունների և կազմակերպությունների պարբերական կոչերում և հայտարարություններում բոլորն առանց բացառության արձանագրում են Լաչինի միջանցքի ապօրինի շրջափակման փաստը և նշում միջանցքով ազատ տեղաշարժի վերականգնման անհրաժեշտությունը, սակայն, այդ ուղղությամբ գործուն և կոնկրետ քայլեր չեն ձեռնարկվում։ Այնինչ, Արցախի Հանրապետությունում ստեղծված մարդասիրական աղետը և մարդու իրավունքների ճգնաժամն օրեցոր ավելի են վատթարանում։
Արցախ հումանիտար օգնություն հասցնելու համար այլընտրանքային ճանապարհների օգտագործման հնարավորության մասին վերջին շրջանում Ադրբեջանից հնչող հայտարարությունները հերթական անգամ ցույց են տալիս, որ Բաքուն շրջափակումն օգտագործում է որպես զենք և Արցախի ժողովրդին ճնշելու միջոց։ Ադրբեջանը մարդկանց տառապանքներն ու իր իսկ ստեղծած հումանիտար ճգնաժամը օգտագործում է սեփական քաղաքական նպատակներին հասնելու համար։ Ադրբեջանի նման գործողությունները և գործելակերպը հակամարդկային լինելու պատճառով պետք է ամենավճռական ձևով մերժվեն միջազգային հանրության կողմից։
Այս կապակցությամբ հերթական անգամ հաստատակամորեն կոչ ենք անում բոլոր շահագրգիռ պետություններին, միջազգային կազմակերպություններին և մյուս միջազգային դերակատարներին խոսքից անցնել գործի՝ վերջ դնելու Ադրբեջանի կողմից Արցախի և նրա ժողովրդի դեմ իրականացվող միջազգային հանցագործություններին։ Հիշեցնում ենք, որ ցեղասպանության հանցագործության կանխարգելումը պետություների erga omnes (բոլորին վերաբերող) պարտավորություն է, համաձայն որի՝ յուրաքանչյուր պետություն պետք է ակտիվ և շարունակական ջանքեր գործադրի՝ նման հանցագործության կանխման համար։
Արցախի Հանրապետությունում շարունակվող մարդասիրական աղետի և մարդու իրավունքների ճգնաժամի դադարեցումը իրական մարտահրավեր է ներգրավված միջազգային դերակատարների գործունակությունը։ Համոզված ենք, որ իրենց հանձնառությունների համաձայն, նրանք ի վիճակի են վերացնել Ադրբեջանի կողմից միջազգային իրավակարգի նման ակնհայտ ու կոպիտ խախտումը և կանխարգելել ցեղասպանության հանցագործության իրականացումը։ Այլապես, հակամարտության խաղաղ և երկարատև կարգավորման վերաբերյալ բոլոր կոչերը կլինեն իրականությունից կտրված, բովանդակազուրկ ու անհեռանկար»։
Երթի համար ռիսկեր կան, բայց այլընտրանքն ավելի տխուր է
Հենց որ միջանցքի ապաշրջափակման ժողովրդական շարժման շտաբը հայտարարեց դեպի Հաքարի կամուրջ խաղաղ երթի նախապատրաստական աշխատանքների մեկնարկի մասին, սոցցանցերի արցախյան հատվածը լցվեց կասկածներով նման գործողության նպատակահարմարության վերաբերյալ։ Իսկ Լաչինի միջանցքն անհապաղ բացելու կոչերով հրապարակում ավտոբուսների հայտնվելուց հետո՝ սրտացավ հայրենակիցների ճամբարը սկսեց մեծանալ։
Նախաձեռնության նկատմամբ թերահավատությունն արտահայտվում է հիմնականում մտավախությունների տեսքով, որ խաղաղ երթը անվտանգ չէ, ադրբեջանցի զինվորականները կարող են գնդակահարել խաղաղ բնակիչներին կամ պատանդ վերցնել նրանց։ Ակցիայի նախաձեռնողների ելույթները, թե իրենք գիտակցում են բոլոր ռիսկերը, այդ պատճառով էլ ցանկանում են, որ երթը լինի բազմաթիվ, իսկ անվտանգությունն ապահովի ռուսական խաղաղապահ զորախումբը, որը ստանձնել է երաշխավորի պարտավորությունները, չհամոզեցին «զգույշ» քաղաքացիներ։
Երկու օր առաջ տեղեկատվական դաշտում հայտնվեց տեքստ, որտեղ ադրբեջանական կողմը մեղադրում է ռուս խաղաղապահներին խաղաղ երթից օգտվելու և կամուրջը գրոհելու մտադրության մեջ։ Ժողովրդական շարժման շտաբն անհապաղ բացատրություն է պահանջել ռուսական խաղաղապահ զորախմբից Ադրբեջանի մեղադրանքների վերաբերյալ և կոչ է արել միջոցներ ձեռնարկել խաղաղապահների կողմից դեպի Հաքարի կամուրջ խաղաղ երթի անվտանգությունն ապահովելու համար։
Բայց սպառնալիքների մասին հայտարարությունները միայն ավելացան։ Անգամ պաշտոնական տրիբունաներից ու տարբեր քաղաքական ու հասարակական խմբերից։ Օգտագործվում են ագիտացիայի, քարոզչության տարրեր, իսկ ինչ-որ տեղ՝ հոգեբանական ճնշման։
Ի՞նչ է առաջարկվում դրա փոխարեն: Նստե՞լ ու սպասել, որ ռուս խաղաղապահները կսկսեն իրենց անմիջական “առաքելությունը”։
Արցախում հայտնի քաղաքական գործիչներն ուղղակիորեն ասում են, որ միջանցքի ապաշրջափակման գործողությունը «ուղղված է ռուս խաղաղապահների դեմ»։ Ակցիան ուղորդված է Հայաստանի իշխանությունների կողմից՝ ռուս խաղաղապահների դեմ սադրանքներ կազմակերպելու նպատակով, ասում են նրանք։
ՌԴ ԱԳՆ-ն միանշանակ հայտարարեց, որ իր ջանքերն այլեւս ուղղված են «Ղարաբաղի հայերին որպես ազգային փոքրամասնություն Ադրբեջանի օրենսդրության շրջանակներում ինտեգրելուն», համապատասխանաբար, խաղաղապահները պետք է «երաշխավորեն» այդ «ջանքը», և նրանց առաքելությունը սա է։ Բայց Արցախում դեռ կան ուժեր, որոնք լուռ կամ բարձրաձայն պաշտպանում են Ռուսաստանի շահերը՝ ի վնաս հայկական շահերի։ Սա արդեն համոզմունք կամ սթափ վերլուծություն չէ, այլ ագենտուրային ծառայություն։
Ի՞նչ են ուզում ռուսների դեմ սադրանքներ հայտարարող մարդիկ․ որ ոչ ոք չխանգարի՞ ռուսական կոնտինգենտին ավարտին հասցնելու իրենց առաքելությունը, որը բարձրաձայնել է Լավրովը։
Եթե երթի դուրս եկողները գիտակցում են ռիսկերը և պատրաստ են անձնազոհության, քանի որ հասկանում են, թե ինչով է հղի անգործությունը, ապա ինչո՞ւ խանգարել։
Ըստ երևույթին, մարդիկ ապահովագրում են իրենց և արդարացնել անգործությունը՝ եթե երթի մասնակիցներին մի բան պատահի, կասեն՝ ահա, մենք զգուշացրել ենք։ Առանց մտածելու, որ ինչ-որ մեկը պարզապես չի կատարել իր պարտականությունները՝ պաշտպանելու խաղաղ բնակիչների անվտանգությունը։
Երկրորդ շարժառիթը հակառակորդին օգնելն է. նրանք, ովքեր խանգարում են միջանցքի ապաշրջափակման գործողություններին, ինչպես ակտիվիստներից մեկն է ասում, «ջուր են լցնում թշնամու ջրաղացին», կամ ուղղակի սպասարկում են նրան։
Բանկ, հերթ
Ռուս խաղաղապահները խոստացել են պատասխանել նամակին երկուշաբթի
Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակից դեպի Բերձորի միջանցք խաղաղ երթին մասնակցել ցանկացողների մի խումբ գնացել է Ստեփանակերտի օդանավակայան՝ ռուսական խաղաղապահ զորախմբի հրամանատար գեներալ Լենցովի հետ հանդիպելու պահանջով։
Ռուս խաղաղապահների ներկայացուցիչը դուրս է եկել ակցիայի մասնակիցների մոտ և խնդրել գրավոր ներկայացնել բոլոր պահանջները՝ խոստանալով պատասխանել երկուշաբթի։
Ժամանողները խոստացել են վաղը նամակ ուղարկել։
Գլխավոր պահանջը՝ ռուս հրամանատարները պետք է հերքեն տարածված լուրերն առ այն, որ ռուսական զորախումբը պատրաստվում է, օգտվելով խաղաղ երթից, գրողել կամուրջը։