Կառավարությունը Արցախը «նվիրում է» Ռուսաստանին՝ հայերին անվանելով «ռուսական աշխարհի» մաս. վերջին ակտ

Օգոստոսի 29-ին Ստեփանակերտում «Քաղաքացի» կենտրոնի հովանավորությամբ տեղի կունենա «Հայրենակիցների» հանդիպում։ Միջոցառումը տեղի կունենա ժամը 14.00-ին Երիտասարդական պալատում։

«Վեհաժողովի օրակարգում է չճանաչված ԼՂՀ-ում բնակվող ռուս հայրենակիցների իրավական կարգավիճակը, ինչպես նաև շրջափակման մեջ գտնվող ԼՂՀ բնակչության կյանքին առնչվող հարցեր, հանրապետության զարգացման ռազմավարությունը, որն հայտնվեց կրիտիկական իրավիճակում 11.09.2020թ.-ի եռակողմ համաձայնագրի կոպիտ խախտման՝ «կյանքի ճանապարհ» Լաչինի միջանցքի արգելափակման արդյունքում։

Միջոցառմանը կմասնակցեն հասարակական կազմակերպություններ՝ ԼՂՀ ռուսական համայնքը, Արցախի ռուսալեզու հասարակությունը, Պատմահայրենասիրական երիտասարդական շարժումը, Մարշալ Բաղրամյանը, «ԱՌԿԱ» հայ-ռուսական մշակութային ասոցիացիան, Ստեփանակերտի ռուսական դրամատիկական թատրոնը, ինչպես նաև ԼՂՀ մայրաքաղաքի բնակիչներ, ովքեր կիսում են ռուսական աշխարհի հիմնարար արժեքները։ Այս մասին «Արցախպրես» պետական ​​գործակալությունը հաղորդում է որպես մի սովորական բան։

Այն բանից հետո, երբ Լավրովը խոսեց «Արցախի հայերին որպես ազգային փոքրամասնություն ադրբեջանական օրենքների համատեքստում ինտեգրելու” Ռուսաստանի ծրագրերի մասին, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում Ռուսաստանի ներկայացուցչի ելույթից հետո, ով միակն էր, ով խոսեց «ինտեգրման և Աղդամի ճանապարհի» մասին, Արցախի իշխանությունները արտոնում են հանդիպում, որը կարող է վերջ դնել Արցախում հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարին և հայոց պետականությանը։

Այնուհետև «հայրենակիցներին» զգուշորեն դուրս կբերեն «Ուրալներով» ադրբեջանական անցակետով, նվաստացուցիչ ընթացակարգերով՝ նրանց Գորիսում թողնելով անտեր-անտիրական։ Մնացածներին «ինտեգրելու են»՝ նախապես զինաթափելով ու ֆիլտրելով։ Բաքվում արդեն ասում են, որ ռուսներն իրենց առաջարկել են մնալ Ղարաբաղում՝ վերադարձող ադրբեջանցիների անվտանգությունը մնացած անզեն հայերից ապահովելու համար։

Ինքնիշխանության վերջնական վատնմանը նպաստում է Արցախի իշխանությունը, որը, ըստ Սահմանադրության, պարտավոր է պաշտպանել պետական ​​և ազգային ինքնիշխանությունը։ Արցախից «Ռուսաստանի քաղաքացիների» արտահանման թույլտվությամբ, ըստ էության, սկսվել է Արցախի բնակիչների տեղահանությունն առանց վերադարձի իրավունքի, այժմ էլ  կառավարության թողտվությամբ սկսվում է Արցախի «դոնբասացման» վերջին փուլը։ Արցախի վերածումն առասպելական «ռուսականի աշխարհի» մաս՝ նույն հանցագործությունն է, ինչ Բաքվի հետ ինտեգրվելը։ Երկու դեպքում էլ իշխանությունը հրաժարվում է հայոց պետականությունից, միացումի գաղափարից, որի համար հայերը 30 տարի տանջվեցին և պայքարեցին։

Դա տեղի է ունենում ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում բանաձև նախաձեռնելու Ֆրանսիայի փորձերի, մարդասիրական ինտերվենցիայի և Բերձորի միջանցքի բացման հնարավորության ֆոնին։ Եվ պատահական չէ, որ սա մտահոգում է Բաքվին։ Այդ իսկ պատճառով ակտիվացել է «Ռուսական աշխարհը», որը մենք բոլորս տեսնում ենք Դոնբասում։

2020 թվականի պատերազմից հետո Արցախի իշխանությունն ակտիվորեն խրախուսում է պետականության կոռոզիան՝ որպես «պետական ​​ատրիբուտներ» պահպանելով միայն իրենց պաշտոններն ու աշխատավարձերը։ Կառավարությունը թույլ է տալիս Արցախի պետական ​​տարածքի անվանումը «ռուս խաղաղապահների պատասխանատվության գոտի»՝ ռուսներին պատվիրակելով որոշելու, թե ով պետք է մեկնի Արցախ։ Արդյունքում, երեք տարի շարունակ, նույնիսկ մինչև ամբողջական շրջափակումը, Արցախը փակ էր ոչ միայն միջազգային կազմակերպությունների, այլ նաև սփյուռքի կազմակերպությունների համար։

Եթե ​​Արցախի իշխանությունները որոշել է հրաժարվել հայկական պետականությունից, ապա պետք է բացահայտ հայտարարի այդ մասին և հրաժարական տան՝ իրենց սահմանադրական պարտավորությունները չկատարելու պատճառով։ Եվ մարդկանց դատարկ հույսեր չտան, որ Ռուսաստանը «կփրկի» Արցախը։ Դուք գիտեք, որ ռուսները կանեն այնպես, ինչպես Խծաբերդում, Փարուխում, Աղավնոյում։

Բայց Արցախի նախագահը, ըստ ամենայնի, հույս ունի դառնալ գեներալ Արությունով՝ Արցախի վերջին ռուս գեներալ-նահանգապետ Կրասիլնիկովից հետո, որի նստավայրը Ստեփանակերտի կենտրոնում վերածվել է ավերակների։

Նաիրա Հայրումյան

 

Առաջիկա օրերին չեն նվազելու մատակարարվող ալյուրի ծավալները

Առաջիկա օրերին հացի արտադրամասերին մատակարարվելու է որոշակիորեն կայուն ծավալի ալյուր՝ չնվազեցնելով նախորդ օրերի արտադրության ծավալները:

Ի պատասխան «Արցախպրես» լրատվական գործակալության հարցին այս մասին տեղեկացրել են ԱՀ Գյուղի և գյուղատնտեսության աջակցության հիմնադրամից՝ հավաստիացնելով, որ տարածված լուրերը կեղծ են, թե իբր առաջիկա երեք օրերին ալյուր ընդհանրապես չի մատակարարվելու:

Հիմնադրամից հայտնել են, որ թեև տարբեր խնդիրներ են առկա հունձի կազմակերպման, ցորենի անհրաժեշտ ծավալի, ալրաղացների գործունեության և վառելիքի հասանելիության հետ կապված, սակայն առաջիկա օրերին հնարավոր է լինելու պահպանել ալյուրի մատակարարման ու հացի արտադրության ծավալների կայուն մակարդակը՝ առնվազն վերջին օրերի չափով:

Իշխանություններին չի կարելի պահանջներ ներկայացնել, կամ`  ինչու Ստեփանակերտը հացի կտրոնների չի անցնում

Մի քանի օր առաջ Ստեփանակերտի բնակիչ, բլոգեր Դավիթ Մինասյանը գնացել էր Ստեփանակերտի կենտրոնական հրապարակ՝ հանրահավաք կազմակերպելու։ Նա իր շուրջը հավաքել է մի քանի տասնյակ մարդկանց, սակայն ոստիկանները բերման են ենթարկել նրան, և չնայած հավաքված քաղաքացիները փորձել են նրան խլել ՆԳՆ աշխատակիցներից, այնուամենայնիվ, տարել են։

Մեկ օր անց Մինասյանը եթեր դուրս եկավ և ասաց, որ ոստիկաններն իրեն ինչ-ինչ պատճառներով տարել են Ասկերանի բաժին, այլ ոչ թե Ստեփանակերտի։ Որ նա ենթարկվել է բռնության և ծեծի։ Նա մարմնի վրա ծեծի հետքեր է հրապարակել։

Բլոգերը հայտնի է իշխանությունների աշխատանքի քննադատությամբ և ունի իր, արցախյան չափանիշներով, պատկառելի լսարանը։

Օգոստոսի 26-ին Մինասյանը երկրորդ հանրահավաքը նախաձեռնեց հրապարակում, և կրկին, չնայած հավաքվածների բողոքին, նրան բերման ենթարկեցին ոստիկանները։ Հանրահավաքից առաջ բլոգերը Ֆեյսբուքի միջոցով դիմել է բնակչությանը՝ «դուրս եկեք, անհնար է, առանց հացի ու ջրի մի նստեք»։ Ժամը 21:00-ին մոտ Մինասյանն իր էջում գրել է, որ «ազատ եմ, քիչ հետո եթեր դուրս կգամ».

Ականատեսները կարծում են, որ Մինասյանն ավելի լուրջ վտանգ է ներկայացնում իշխանությունների համար, քան բոլոր նրանք, ովքեր նախկինում բողոքի ակցիաներ էին կազմակերպել։

«Մեր ղեկավարությունը որպես հիմնական թիրախ տեսնում է Դավիթ Մինասյանին։ Արդեն երկրորդ անգամն է, որ սոված տղան համաքաղաքացիներին հրավիրում է հրապարակ՝ դժգոհություն հայտնելու, և երկու անգամ էլ ոստիկանները նրան տանում են՝ մինչ տեղ հասնելը։ Հարց է առաջանում՝ ինչո՞ւ եք բերման ենթարկում Դավիթ Մինասյանին, իսկ մնացած հանրահավաքի մասնակիցներին՝ ոչ։ Այսպիսով, պարզ է դառնում, որ իշխանությունը որպես հիմնական սպառնալիք տեսնում է սոված մարդկանց։ Հանգիստ թողեք տղային, նա ուղղակի ՍՈՎԱԾ է ու բողոքում է»,- գրել է սոցցանցերի օգտատեր Ա. Ավանեսյանը։

Սոցիոլոգ Դավիթ Կարաբեկյանը գրել է. «Միակ անձը, ով ուղիղ հարց է ուղղել համակարգին, դա Դավիթ Մինասյանն է՝ շարքային սալիկագործ և բլոգեր, ով իշխանություններին կոչ է արել կատարել իրենց անմիջական պարտականությունները։ Իշխանությունները (համակարգը) հասկացան և կայծակնային արագությամբ արձագանքեցին իրենց շահերին սպառնացող վտանգին։ Ա՜խ, եթե ժողովուրդը նույնպես կոշտ արձագանքեր իր շահերին սպառնացող վտանգներին ու պաշտպաներ դրանք միասնական ու վճռական»։

Եզրակացությունն ինքն իրեն հուշում է. հրապարակում կարելի է պահանջներ ներկայացնել միջազգային հանրությանը, Ադրբեջանին, բայց ոչ մի դեպքում չի կարելի սեփական իշխանություններից պահանջել իրենց պարտավորությունների կատարումը։

Եվ ևս մեկ բան. Ստեփանակերտի իշխանությունները համառորեն հրաժարվում են կիրառել Մարտունու և Մարտակերտի շրջանների փորձը, որտեղ արդեն մի քանի օր է, ինչ ներդրվել է հացի կտրոնային համակարգը։

Անհասկանալի է, թե ինչու, չնայած մարդիկ արդեն պահանջում են՝ սոցցանցում ստատուսներ են գրում, այդ մասին խոսում են զրույցներում կամ հերթերում։ Հացի կտրոնների ներմուծումը կենսական նշանակություն ունի. մարդիկ հոգնել են հերթեր կանգնելուց: Իսկ հերթերն ավելանում են, քանի որ մարդկանց ալյուրի պաշարները վերջանում են, տանը հաց թխելու ալյուր չկա։ Իսկ այլ ուտելիքի բացակայությունը մեծացրեց հացի պահանջարկը։

Հերթերն ավելանում են ոչ միայն քանակով  և երկարությամբ, այլև ժամանակով՝ մարդիկ կանգնում են ոչ թե ժամերով, այլ օրերով՝ երկու հաց գնելու համար․ ինչ-որ չգրված որոշմամբ բոլոր հացի փռերում մեկ մարդուն տալիս են  ոչ ավելի, քան երկու հաց։ Հացի հերթերը ամրագրվում են հաց թխել   սկսելուց մի քանի ժամ առաջ: Եվ դա կախված է նրանից, թե արդյոք ստացվում է ալյուր: Ցուցակները տեղ-տեղ հասնում են մի քանի հազար մարդու։

Ասում են՝ Ստեփանակերտի հացի փռերից մեկում դժգոհություններ են տեղի ունեցել. Մարդիկ վրդովված՝ պատրաստվում էին գնալ  և  իշխանություններից ու խաղաղապահներից պատասխան պահանջել, թե ո՞ւր է խոստացված արժանապատիվ կյանքը։ Ասում են՝ հերթում ինչ-որ հեղինակություն է համոզել մարդկանց հետ կանգնել։

Երեկ երեկոյան սոցցանցերում գրել էին, որ հացի մեծ հերթում կանգնած մադիկ որոշել են այլևս չսպասել, շրջվել է ու շարժվել դեպի կառավարության շենք։ Մարդիկ պահանջում էին կտրոնների ներդրում, իսկ իշխանության մեջ ոչ ոք չի ցանկանում բացատրել, թե ինչու է կառավարությունը հրաժարվում է դրանից։ Բայց դատելով գրառումներից՝  նախաձեռնությունը չկայացավ։

Մինչդեռ Ստեփանակերտի վարչակազմում  նյութեր են նախապատրաստվում բլոգեր Դավիթ Մինասյանի և նրա կողմնակիցների դեմ, որ նրանք խախտել են օրենքը, կազմակերպել և ռազմական դրության պայմաններում հանրահավաք են անցկացրել։

Ալվարդ Գրիգորյան

ԱՄՆ-ը պետք է ներկա լինի տարածաշրջանում Վիլսոնի դոկտրինով

Step1.am-ի հարցին պատասխանում է «Հանուն Հադրութի» ՀԿ նախագահ Լևոն Հայրիյանը․

Արցախից փախստականների իրավունքները պաշտպանող կազմակերպությունների ներկայացուցիչներն արդեն մի քանի հանդիպումներ են ունեցել Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատանը։ Ի՞նչ է քննարկվում այս հանդիպումներում և ի՞նչ քայլեր եք ակնկալում ԱՄՆ-ից։

Մենք մանրամասն ներկայացնում ենք ամեն ինչ, քննարկում, այդ թվում՝ տարածաշրջանին վերաբերող քաղաքական հարցեր և առաջարկում ենք կոնկրետ քայլերի ճանապարհային քարտեզ։

Քանի որ Արցախում իրավիճակը հատել է թույլատրելիի սահմանը, և այսօր արցախյան դերակատարների կողմից իրավիճակը շտկելու առաջարկներ չկան, մենք ամերիկյան կողմին առաջարկել ենք այն լուծումները, որոնք ճիշտ ենք համարում.

1․ ԱՄՆ-ն և Արևմուտքը պետք է անհապաղ մարդասիրական ինտերվենցիա իրականացնեն Արցախում՝ ցեղասպանությունը կանխելու համար։
2․ Արդեն իսկ Արցախ մտած միջազգային և օտարերկրյա կազմակերպությունները պետք է արցախյան հիմնախնդրի համապարփակ ուսումնասիրություն իրականացնեն՝ քաղաքական, իրավական և հումանիտար, որի արդյունքում պետք է ճանաչվի Արցախի ժողովրդի ինքնորոշումը։
3․ Բայց ընդհանուր առմամբ խաղաղություն ու զարգացում ապահովելու համար ԱՄՆ-ը պետք է ներկա լինի տարածաշրջանում Վիլսոնի դոկտրինով։

Թևանից մինչև բռնակալների պատիժ. ո՞վ է թուրքին իրավունք տվել

Երվանդ Աբրահամյանը Հադրութի շրջանի Մեծ Թաղեր գյուղի տարեց բնակիչներից է։ 2020 թվականի աշնանը 87 տարեկան հասակում նա իր կնոջ՝ Նինայի հետ ստիպված էր լքել հայրենի գյուղը, որովհետև ռուս-թուրք-ադրբեջանական տանդեմը ավերիչ և արյունալի պատերազմ է սանձազերձել Արցախի Հանրապետության դեմ, ինչի հետևանքով ամբողջ Հադրութի շրջանը օկուպացվել է վայրագների կողմից։

Վերհիշելով իր կյանքը՝ Երվանդ Աբրահամյանը պատմում է, թե ինչպես է 1940 թվականին, երբ ինքը 7 տարեկան էր, հայրը հարևան Տող գյուղում գործող ֆաբրիկայից գրքեր էր տվել իրեն, որ տանի դպրոց և բաժանի համադասարանցիներին։ Դա խորհրդային լիկկայաններից՝ «լիկբեզ» -ից /»լիկբեզ»ները ստեղծվել են բանվորներին գրել-կարդալ սովորեցնելու համար/ մնացած Այբուբեններն էին, որոնցով մեծահասակ ուսուցչուհին սովորեցնում էր երեխաներին հայոց տառերը։

Պարոն Երվանդը հիշում է Թևան Ստեփանյանին, որը գլխավորում էր Դիզակի ազատագրական շարժումը և պայքարում էր բոլշևիկների դեմ։ Մասնագիտությամբ գյուղատնտեսը մեծ սեր ուներ դեպի գրականությունը։ Ժամանակին Աբրահամյանը 2 գիրք է գրել հարազատ Մեծ Թաղեր գյուղի մասին։Գյուղում նրան ճանաչում էին նախ որպես «ժողովրդական բժշկության» մասնագետ։

Հիմա պատկառելի տարիքի ամուսիններն ապրում են Մասիս քաղաքում, որտեղ երեխաների օգնությամբ բնակվում են վարձակալած բնակարանում։ «Հիմա ես երազում եմ, համոզված եմ, որ Աստված մեզ օգնելու է, և մենք հայրենի գյուղն ենք գնալու, մեր հայրենիքը մեզ է վիճակված, դա դարերի պատմություն ա, թուրքն ո՞վ  ա, որ եկել է մեր հայրենիքին տեր դարձել, թուրքը ի՞նչ կյանք ունի, ի՞նչ է անում։ Էսօր ո՞վ կարող է էդ իրավունքը տալ թուրքին, որ եկել է իմ տանս տերություն է անում, ամբողջ ունեցվածքս։ Ես կյանքում թուրքից մի սանտիմետր բան չեմ վերցրել, թուրքը ի՞նչ իրավունք ունի, թուրքը բռնակալ է, Ալիևը բռնակալ է։ Այս աշխարհում պետք է օրենք սահմանվի, որ բռնակալական կարգեր չլինի, որ բոլոր բռնակալները դատապարտվեն, Ալիևն ու Էրդողանը պետք է պատժվեն։ Ես դիմել եմ աշխարհի առաջավոր երկրներին և խնդրել դա անել, քանի որ առ այսօր աշխարհում արդարադատություն չկա»։

Սրանք Երվանդ Աբրահամյանի խոսքերն են, որոնք նա ասաց մեզ հետ հրաժեշտի պահին։

Բաքվի կողմից ՄԱԿ դատարանի որոշումը չկատարելը բավարար պատճառ է միջազգային հանրության վաղ նախազգուշացման

ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարի Ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով նախկին հատուկ խորհրդական, Վաշինգտոնի Ամերիկյան համալսարանի մարդու իրավունքների պրոֆեսոր Խուան Մենդեսը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի անդամ պետությունների պատվիրակությունների և բազմակողմ հումանիտար համագործակցության շահագրգիռ կողմերի մասնակցությամբ նիստին խոսել է Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար իրավիճակի մասին։

«Լեռնային Ղարաբաղում ներկայումս տիրող իրավիճակում ես ցանկանում եմ նշել Արդարադատության միջազգային դատարանի պարտադիր ուժ ունեցող որոշման չիրականացումը որպես ցուցիչ, որը պահանջում է վաղ նախազգուշացում և հնարավոր ցեղասպանության կանխարգելում: Իմ վերլուծությունների էպիկենտրոնում միջազգային հանրության կանխարգելման պարտականություններն են:

Լաչինի միջանցքի կանխամտածված շրջափակումը, ընդդեմ Արդարադատության միջազգային դատարանի պարտադիր որոշման, ազդարարում է այն մեծ հավանականության մասին, որ Լեռնային Ղարաբաղում բնակվող հայերը մոտ ապագայում կարող են «լուրջ ֆիզիկական կամ հոգեկան վնասներ կրել» (Ցեղասպանության կանխարգելման և պատժի մասին կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի «բ» կետ):

Ներկայացվող արդարացումները, շրջափակման ժխտումը և այլընտրանքային ճանապարհների առաջարկը՝ սնունդ տրամադրելու նպատակով, հաստատում են Ադրբեջանի բացահայտ չենթարկվելը Միջազգային դատարանի որոշմանը։ Ինչպես ես եմ հասկանում, փաստերը հետևյալն են. 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը ստորագրեցին Եռակողմ հայտարարություն, որով վերջ դրվեց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պատերազմին՝ սահմանելով հատուկ համաձայնություն Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ։

«Լաչինի միջանցքը (5 կմ լայնություն), որը կապահովի Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև հաղորդակցությունը… հինգ տարի ժամկետով կմնա Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախմբի վերահսկողության տակ։

Ադրբեջանի Հանրապետությունը երաշխավորում է քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների անվտանգ տեղաշարժը Լաչինի միջանցքի երկայնքով՝ երկու ուղղություններով»։ 2023 թվականի փետրվարի 22-ին Արդարադատության միջազգային դատարանը որոշում է կայացրել. «Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայով ստանձնած իր պարտավորություններին համապատասխան, Ադրբեջանի Հանրապետությունը ձեռնարկում է իր տրամադրության տակ գտնվող բոլոր միջոցները՝ ապահովելու մարդկանց, տրանսպորտային միջոցների և բեռների անարգել տեղաշարժը՝ Լաչինի միջանցքի երկայնքով՝ երկու ուղղություններով՝ մինչև գործի վերաբերյալ վերջնական որոշման կայացումը»։ Որոշումը վերահաստատվել է 2023 թվականի հուլիսի 6-ին։

Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը կատարելու փոխարեն՝ Ադրբեջանի անվտանգության ուժերը մարտ ամսից արգելափակել են Լաչինի միջանցքը, իսկ հունիսից փակել են Լեռնային Ղարաբաղում բնակվող հայերի՝ Հայաստանի հետ կապող ցանկացած ճանապարհ։ Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումը Ադրբեջանին զգուշացնում  է. շրջափակման հետևանքով հայերի համար ստեղծված «առողջությանն ու կյանքին» սպառնացող «իրական և անմիջական ռիսկի» մասին»,- ասել է Մենդեսը։ ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարի Ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով նախկին հատուկ խորհրդականի խոսքով՝ Ադրբեջանն անտեսել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարի, ԱՄՆ պետքարտուղարի և Ֆրանսիայի նախագահի կոչերը՝ կատարել Արդարադատության միջազգային դատարանի՝ պարտադիր ուժ ունեցող որոշումը և բացել Լաչինի միջանցքը։

“Բացի այդ, Ադրբեջանի պաշտոնյաներն ու փորձագետները հերքում են փաստերը և առաջարկում են այլընտրանքային ճանապարհներ մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու համար՝ դրանով իսկ վերահաստատելով Արդարադատության միջազգային դատարանի որոշումների կատարման մերժումը։ Այս հանգամանքներում, ըստ իմ դիտարկումների, վերը շարադրված փաստերը բավարար պատճառ են միջազգային հանրության վաղ նախազգուշացման, որ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը գտնվում է «լուրջ ֆիզիկական կամ հոգեկան վնասի» վտանգի առջև։ (Ցեղասպանության կանխարգելման և պատժի մասին կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի բ կետ): Ցեղասպանության կոնվենցիայի մասնակից պետությունները պարտավորվել են կանխել հանցագործությունը, և միջազգային հանրությունը պետք է իրականացնի իր պարտավորությունները՝ պաշտպանելու այդ բնակչությանը։

Այս եզրակացության մեջ ես առաջնորդվում եմ 1948թ. Ցեղասպանության կանխարգելման մասին կոնվենցիայով՝ ցեղասպանությունը կանխելու պարտավորության վերաբերյալ Արդարադատության միջազգային դատարանի կողմից Բոսնիան ընդդեմ Սերբիայի գործով ընդունված իրավական նախադեպով:  Այդ դեպքում Արդարադատության միջազգային դատարանը հաստատեց, որ բոլոր պետությունները պարտավոր են կանխել ցեղասպանությունը։

Այդ պարտականությունները գերիշխող են այն դեպքերում, երբ պետությունը կարող է վճռականորեն ազդել իրավիճակի վրա՝  աշխարհագրորեն մոտ լինելու, տեղում գործող դերակատարների հետ մշակութային կամ քաղաքական կապերի, տարածքի վերահսկողության, տրանսպորտային միջոցների, հաղորդակցության և այլնի պատճառով: Սրեբրենիցայի գործով Արդարադատության միջազգային դատարանը պարզեց, որ Սերբիան, ի թիվս այլ գործոնների, խախտել է ցեղասպանությունը կանխելու իր պարտավորությունը, քանի որ հրաժարվել է դատական գործընթացների ժամանակ համագործակցությունից: Համեմատության համար, Միջազգային դատարանի կողմից տրված պարտադիր միջանկյալ միջոցի բացակայությունը, որը արձակվել է հենց ռիսկի տակ գտնվող բնակչությանը պաշտպանելու համար, առնվազն նույնքան խիստ նախազգուշացում է, որքան դատական գործընթացներում հետաքննության հետ համագործակցելուց հրաժարվելը»,- եզրափակել է Մենդեսը։

Արցախյան արձակագիր Աշոտ Բեգլարյանի գիրքը համալրել է ԴԻԱԼՈԳ մատենաշարը

ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ

Մոսկվայում լույս է տեսել արցախցի հայտնի արձակագիր և լրագրող «Կորցրած արևի նարինջը» գիրքը՝ դառնալով ԴԻԱԼՈԳ մատենաշարի երրորդ թողարկումը։ Գրքում տեղ են գտել համանուն վեպ Մեծ Հայրենականի մասին, մի քանի պատմվածքներ վերջին ղարաբաղյան պատերազմների մասին, ինչպես նաև հեղինակի հայրենի եզերքի բազմամիս շրջափակմանը նվիրված ոչ մեծ ակնարկների շարք՝ «Շրջափակում» ընդհանուր խորագրով։

Աշոտ Բեգլարյանը խորը փիլիսոփայությամբ և նուրբ հոգեբանությամբ մտորում է պատերազմի և խաղաղության հիմնախնդիրների մասին հարավկովկասյան անհանգիստ տարածաշրջանի և ավելի լայն՝ մոլորակի մասշտաբով: Ստեղծելով պայծառ ու ամբողջական կերպարներ՝ նա կոնկրետ օրինակներով ցույց է տալիս պատերազմի անդուր դեմքը, միաժամանակ փորձելով իր հերոսների հետ թույլ չտալ, որ սառը խավարը կլանի արևը և հավերժորեն հանգցնի կյանքի կրակը, խաղաղության և բարության մասին մարդկային երազանքները։

Իր առաջաբանում գրող, Լեռնային Ղարաբաղի ռուսական համայնքի ղեկավար Ալեքսանդր Բորդովը բնութագրում է գրքում զետեղված ստեղծագործությունների գեղարվեստական և արդիական նշանակությունը։

Նշենք, որ ԴԻԱԼՈԳ մատենաշարը, որի նախաձեռնողը հասարակական-քաղաքական գործիչ, քաղաքագետ  Յուրի Նավոյանն է, հիմնադրվել է այս տարվա մայիսին։ Մատենաշարի գրքերը լույս են տեսել մեցենատ Մհեր Ավետիսյանի աջակցությամբ։

Հրատարակելով Աշոտ Բեգլարյանի գիրքը, այն նախաձեռնողները նման կերպ զորակցություն են հայտնում շրջափակման մեջ հայտնված Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչների՝իրենց նախնիների հողում ապրելու և արարելու արդար պայքարին։

 

10 միլիոն Նիկոլ եւ մի Մակրոն. Lragir

Ֆրանսիայի Հանրապետության նախագահ Էմանուել Մակրոնը հարցազրույց է տվել Le Point-ին, որում խոսել է նաեւ Արցախի մասին։ Նախօրեին ֆրանսիական Ֆիգարոն գրել էր, որ Ֆրանսիան պատրաստվում է բանաձեւ ներկայացնել ՄԱԿ Աանվտանգության խորհուրդ՝ «օգնելու Բաքվի շրջափակման պատճառով սովամահության եզրին կանգնած Լեռնային Ղարաբաղի 120 հազար բնակիչներին»։ Ֆրանսիական մի շարք քաղաքներ պատրաստվում են մարդասիրական շարասյուն ուղարկել Արցախ, քաղաքապետերն անձամբ են ուղեկցելու շարասյուները։

Խոսելով Արցախի շրջափակումից՝ Ֆրանսիայի նախագահը հայտարարել է՝ այլևս դիվանագիտության ժամանակը չէ․ «Մենք ունենք հումանիտար իրավիճակ, որն անընդունելի է հատկապես Լաչինի միջանցքի  փակման հետեւանքով։ Ֆրանսիայի դերը հումանիտար հասանելիության հարցում ճնշում գործադրելն է, եւ մենք շարունակում ենք մեր բոլոր ջանքերը դրան հասնելու համար: Մասնավորապես, մենք շարունակում ենք միջոցներ ձեռնարկել՝ ապահովելու համար սննդամթերքի եւ դեղորայքի առաքումը եւ Լեռնային Ղարաբաղ ազատ մուտքի պահպանումը»։

Լրագրողը հիշեցրել է Մակրոնի՝ 2020-ին արած հայտարարությունը, ըստ որի «Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի վերանվաճումն անթույլատրելի է»։ Ի պատասխան Մակրոնն ասել է․ «Մենք միշտ ասել ենք, որ կողմ ենք ժողովրդի ինքնիշխանությանը։ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը բարդ է, այդ թվում՝ ժողովուրդների հավասարության առումով։ Ես չեմ կարող անդրադառնալ այս թեմայի ամենասուր կողմերին: Ֆրանսիան հստակորեն դատապարտեց 2020 թվականի պատերազմը եւ մի քանի մարդասիրական օգնություն կազմակերպեց։ Այսօր մենք անում ենք ամեն ինչ, որպեսզի Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ հաստատվի տեւական խաղաղություն եւ պաշտպանված լինեն ժողովուրդներն ու մշակույթները: Այս խաղաղության պայմանագիրն անհրաժեշտություն է, բայց այն պետք է համապատասխանի միջազգային իրավունքին»։

Մակրոնն, այսպիսով, օրակարգում պահում է Արցախի ինքնորոշման խնդիրը։ Նա «ինքնորոշման իրավունք եւ ժողովուրդների հավասարություն» բանաձեւի երկրորդ մասն է օգտագործում, որն ընդամենը շեշտում է առաջին մասը՝ ինքնորոշման իրավունքը։ Այս համատեքստում է պետք դիտարկել խաղաղության պայմանագրի՝ միջազգային իրավունքին համապատասխանության պնդումը։

Ավելի վաղ, հայ համայնքի հետ հանդիպմանը Մակրոնը հայտարարել էր, որ օրակարգում է պահում Արցախի խնդիրը, եւ այս հարցում գրեթե մենակ է մնացել միջազգային համայնքում։ Հանդիպմանը ներկաների փոխանցմամբ, նա ասել էր, որ «հարցը Նիկոլ Փաշինյանն է»։ Եղիշեյան պալատը դա չէր հերքել։

Շարունակությունը՝ այստեղ

Մակրոնն առաջարկում է «ոչ դիվանագիտական ​​մեթոդներ». կլինի՞ “հումանիտար ինտերվենցիա”

Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնը Le Point-ին տված հարցազրույցում ասել է, որ դիվանագիտության համար ժամանակ չի մնացել, և Ֆրանսիան ամեն ինչ կանի Արցախ մարդասիրական օգնություն հասցնելու համար։ Դա տեղի է ունեցել Բելգիայի արտաքին գործերի նախարարի՝ Երևան և Բաքու կատարած այցից հետո, որին Բաքվում չընդունեց Ալիևը, ինչպես նաև ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի կողմից Լաչինի միջանցքի մուտքը ստուգելուց գետո, երբ նրան թույլ չեն տվել գնալ Բաքու։ Ճնշման դիվանագիտական ​​միջոցները մոտենում են ավարտին, և աշխարհը մտածում է այլ ձևերի մասին։

Ի՞նչ է նշանակում «ոչ դիվանագիտական ​​ճանապարհով» մարդասիրական օգնություն հասցնել Արցախ։

Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների միության (CCAF) խնդրանքով Փարիզի քաղաքապետը հանդես է եկել նախաձեռնությամբ՝ կոչ անելով Ֆրանսիայի տարածաշրջանային համայնքներին կազմակերպել մարդասիրական ավտոշարասյուն դեպի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն։ Այս մասին հայտարարեց Մուրադ Փափազյանը։

Փարիզի, Ստրասբուրգի և այլ քաղաքների քաղաքապետեր Անն Իդալգոն, Քսավյե Բերտրանը, Բրունո Ռետայոն, Ժաննա Բարսեղյանը, ինչպես նաև Պատրիկ Քարամն ու Միշել Ռուբիրոլան որոշել են ֆիզիկապես ուղեկցել այս ավտոշարասյունը, որը Լաչինի միջանցք կհասնի օգոստոսի 30-ի կեսօրին։

Ի՞նչ կլինի, երբ ֆրանսիական ավտոշարասյունը հասնի Կոռնիձոր, որտեղ արդեն կայանված են Հայաստանից մարդասիրական օգնություններով բեռնատարները։ Ինչպե՞ս են Ֆրանսիայի իշխանությունները մտադիր ապահովել դրա առաջմղումը։

Բերձորի միջանցքի բացումը առանցքային քայլ է իրադարձությունների հետագա զարգացման համար։ Եթե ​​միջանցքը ֆիզիկապես բացվի, Արցախը կվերահաստատի կապերը Հայաստանի հետ և կմնա հայկական՝ տարածք թողնելով հետագա ինքնորոշման և քաղաքական որոշումների համար։ Եթե ​​միջանցքը փակ մնա, կճանաչվեն ահաբեկչական պատերազմի արդյունքները, կսկսվեն էթնիկ զտումները, գաղթը և Արցախի հայաթափումը։ Այս մասին Արցախը խոսում է բաց տեքստով։ Հենց այս հիմքով էլ Արթուր Օսիպյանը պնդում է միջանցքի «խաղաղ» բացումը երթի միջոցով։

«Մենք միշտ ասել ենք, որ կողմ ենք ժողովրդի ինքնիշխանությանը։ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը բարդ է, այդ թվում՝ ժողովուրդների հավասարության առումով։ Ես չեմ կարող անդրադառնալ այս թեմայի ամենասուր կողմերին: Ֆրանսիան հստակորեն դատապարտեց 2020 թվականի պատերազմը և մի քանի մարդասիրական օգնություն կազմակերպեց։ Այսօր մենք անում ենք ամեն ինչ, որպեսզի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հաստատվի տևական խաղաղություն և պաշտպանված լինեն ժողովուրդներն ու մշակույթները: Այս խաղաղության պայմանագիրն անհրաժեշտություն է, բայց այն պետք է համապատասխանի միջազգային իրավունքին», -ասել է Մակրոնը։

Միաժամանակ Figaro թերթը հայտնել է, որ Ֆրանսիան մտադիր է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին բանաձև ներկայացնել Լաչինի միջանցքի վերաբերյալ։ Ելնելով Մակրոնի տրամաբանությունից՝ բանաձևը կարող է պարունակել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի առաջարկ՝ «մարդասիրական ինտերվենցիա» կիրառման համար։ Հիշեցնենք, որ միջազգային իրավունքը թույլ է տալիս նման ինտերվենցիա, եթե կա ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի թույլտվություն:

 

Բաքվի պահանջներին զիջումների գնալն ավելի է խորացնելու ու բարդացնելու մեր իրավիճակը․ Արցախի պետնախարար

Ադրբեջանի պահանջները լինելու են անվերջ, քանի դեռ չի իրականացնելու իր ծրագիրը՝ Արցախի ժողովրդին ցեղասպանելու ճանապարհով ղարաբաղյան խնդրի լուծումը։ Ինչպես տեղեկացնում է «Արմենպրես»-ը, այս մասին հայտարարել է Արցախի պետնախարար Գուրգեն Ներսիսյանը «Ֆեյսբուք»-ի իր էջում տարածած տեսաուղերձում։

«2022 թվականի դեկտեմբերի 12-ից Արցախի ժողովրդին նետվեց նոր մարտահրավեր։ Արցախը կեղծ բնապահպանական պատրվակով շրջափակվեց, արգելափակվեց Հայաստանի հետ կապող միջանցքը, այնուհետև փակվեց Հակարիի կամուրջը։

Հայաստանից զենք ներկրելու պատրվակով այնտեղ սարք տեղադրվեց, հետո այն հանվեց, տեղադրվեց անցակետ։ Հունիսի 15-ից դադարեցվեցին հումանիտար բեռնափոխադրումները, մարդկանց ազատ տեղաշարժը վերածվեց Կարմիր խաչի միջոցով հիվանդների տեղափոխության, իսկ բեռների փոխադրումը դադարեցվեց ամբողջությամբ։

Ավելի քան երկու ամիս այդ վիճակում արցախցիներին պահելուց հետո Ադրբեջանը նոր պահանջներ դրեց՝ Աղդամ-Ասկերան ճանապարհի գործարկում, Ադրբեջանի տարածքում հանդիպում Ղարաբաղում էթնիկ հայերի ներկայացուցիչների հետ։ Այս պահանջները լինելու են անվերջ, քանի դեռ ադրբեջանական ծրագիրը՝ Արցախի ժողովրդին ցեղասպանելու, Արցախը հայաթափելու ճանապարհով ղարաբաղյան խնդրի վերջնական լուծումը, չի հասցվել ավարտին։

Հետևաբար՝ դատարկ են այն պնդումները, որ Ադրբեջանի պահանջներին ի պատասխան զիջումների գնալը կարող է հնարավորություն տալ շունչ քաշելու, նոր ուժեր հավաքելու, դրանք անհիմն պատրանքներ են։ Ավելին՝ դրանք ավելի են խորացնելու ու բարդացնելու մեր վիճակը»,- ընդգծել է Ներսիսյանը։

Արցախի պետնախարարն անհրաժեշտ է համարում ընդունել այն իրողությունը, որ միջազգային հանրությունը, այդ թվում Արցախում խաղաղապահ առաքելություն իրականացնող ուժերը Արցախում ապահովում են անբավարար անվտանգություն և չեն կարող ստեղծել պայմաններ պարզագույն մարդկային կենսագործունեության համար, և լռությամբ պաշտպանում կամ խրախուսում են ադրբեջանական այն օրակարգը, որը պետք է ավարտվի ցեղասպանությամբ։