Արցախը «բարձրաձայն լռում է» նախագահի թեկնածուների մասին. ինչ է կատարվում
- 15:21 06.09.2023
Արցախում տեղի ունեցած «իշխանափոխությունը» որոշակի ճշգրտումներ մտցրեց աշխարհի ուժային կենտրոնների ծրագրերում։
Բաքվում ասում են, որ իշխանափոխությունը Մոսկվան է արել՝ Արևմուտքի միջամտությունը տորպեդահարելու համար։ «Բաքուն կխոսի միայն Մոսկվայի հետ, և Մոսկվան թույլ չի տա, որ Արևմուտքը (որը նույնն է առաջարկում, ինչ Ռուսաստանը) ամեն ինչ ինքնուրույն որոշի, և այդ ժամանակ Ռուսաստանը ստիպված կլինի լքել ոչ միայն Ղարաբաղը, այլև Հայաստանը»: Այս մասին այսօր սևով սպիտակի վրա գրել է ռուսական Коммерсантъ-ը՝ դիվանագիտական աղբյուրներին հղումով։
Բուն Ռուսաստանում Արցախում «իշխանափոխությունը» «չնկատվեց», թեև Հայաստանում ռուսամետ ուժերը չէին թաքցնում իրենց գոհունակությունը Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքականության պրովայդեր համարվող Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականից։ Իսկ Սերժ Սարգսյանը նույնիսկ ասել է, որ «Սամվել Շահրամանյանը լավ նախագահ է լինելու»։
«Ստեփանակերտի կողմից բավականին լուրջ քաղաքական քայլ էր, որ նրանք ասացին, որ այո, մենք պատրաստ ենք մասնակցել բանակցություններին, եթե դա կլինի ինչ-որ միջազգային ձևաչափ, եթե այն կներառի միջազգային միջնորդների ինչ-որ մասնակցություն և այլն։ Եվ հիմա, ինչպես տեսնում ենք, տեղի է ունեցել ղեկավարության փոփոխություն, և առայժմ պարզ չէ, թե ով է լինելու տեղական իշխանությունների անմիջական ղեկավարը և դրանից ելնելով, թե որքան շուտ այս հարցում որևէ դիրքորոշում կձևավորվի», «Ազատությանն» ասել է Միջազգային ճգնաժամային խմբի փորձագետ Օլեսյա Վարդանյանը։
Սակայն արտաքին գործոնի հետ մեկտեղ Արցախում հաճախ անտեսվում է նաև ներքին գործոնը։ Նախագահի թեկնածուների “բացակայությունը”, քաղաքական ուժերի «բարձրաձայն լռությունը», հատկապես «ինտեգրման և Աղդամի երթուղու» մասին ռուսական բացահայտումների ֆոնին՝ խոսում են ոչ միայն Արցախում շփոթության, այլև «ինքնորոշման» նշանների մասին։ Ստեփանակերտում վերջապես զգացին պատասխանատվության իրենց բաժինը, բայց դեռ ոչ բոլորն են «սուվերեն» դիրքորոշում ձևավորել։
«Միասնական հայրենիք» կուսակցության նախագահ Սամվել Բաբայանը անկեղծորեն խոսում է իր դիրքորոշման մասին։ Նա հաստատել է, որ Ադրբեջանին ներկայացրել է «Լեռնային Ղարաբաղում ծագած հումանիտար ճգնաժամը հաղթահարելու առաջարկներ», սակայն չի հստակեցրել, թե ում և ինչ ուղիներով է փոխանցել այդ առաջարկները և ինչ արձագանք է ստացել։
«Մենք կգանք լուրջ փաթեթի, դրանից հետո կնստենք բանակցությունների սեղանի շուրջ, կետ առ կետ կգտնենք լուծումներ, որպեսզի Արցախը, սկսած իր տարածքների վերականգնումից, լինի միավոր, որպես այդպիսին, իր սեփական զորամաս՝ ամեն ինչով»,- ասաց ԼՂ պաշտպանության նախկին նախարարը։ Այսինքն՝ նախ ադրբեջանցիների հետ փոխվստահության հասնել, ապա անցնել քաղաքական լուծման։
Նա ասում է՝ այլընտրանքը «մինչև վերջ պայքարելն է, սովից մեռնելը հանուն Երևանում իշխանափոխության»։
Արցախում ներքաղաքական գործընթացների մեկ այլ դերակատար Ռուբեն Վարդանյանը դժգոհություն է հայտնել Հայաստանի կյանքում Սփյուռքի ակտիվ մասնակցության բացակայության կապակցությամբ։ «Հասկանալի չէ, թե ինչ քայլեր են արվում, որ սփյուռքի հայերը կարողանան ծառայել բանակում, հարկեր վճարել, ինչ փոխադարձ պարտավորություններ ունեն Սփյուռքն ու Հայաստանը միմյանց հանդեպ»,- ընդգծեց Վարդանյանը։
Մոտ մեկ տարի առաջ նրա Արցախ գալը և պետնախարար նշանակվելը դիտարկվել է երկու տեսանկյունից. Վարդանյանին անվանել են ռուսական օլիգարխիկ շրջանակների և հատուկ ծառայությունների շահերի պրովայդեր։ Եվ պատահական չէին նրա հայտարարությունները, որտեղ շատերը նկատում էին Արցախը Հայաստանից կտրելու փորձեր։
Միևնույն ժամանակ Սփյուռքում նրա ակտիվ աշխատանքը, Դաշնակցության՝ որպես Սփյուռքի ամենաազդեցիկ կուսակցության հետ կապը, Դավիթ Իշխանյանի՝ խորհրդարանի նախագահ նշանակվելը հանգեցնում է այն եզրակացության, որ Ռուբեն Վարդանյանի միջոցով կարող է ակտիվացվել համազգային ռեսուրսը, որը չեզոքացվել է Նիկոլ Փաշինյանի ջանքերով։ Եվ պատահական չէ, որ Էրդողանը ասում է, որ Պուտին-Ալիև-Փաշինյան “խաղաղության” պլանի ճանապարհին կանգնած է Սփյուռքը։
Ո՞ւմ է ներկայացնելու Արցախի նոր նախագահը։ Ո՞ւմ աջակցությունն է հիմա ավելի կարևոր՝ Ռուսաստանին, որն արդեն հստակեցրել է իր դիրքորոշումը, Հայաստանի իշխանությունների՞, թե՞ համայն հայության։ Հիմա քաղաքական խաղերի ժամանակը չէ, և ընտրությունը պետք է լինի ճշգրիտ։
Նաիրա Հայրումյան