Դժողքային ճամփա

Nonna Poghosyan-ը գրում է.

Դուրս եկանք։

Մտածում էի, որ երբ տունդ փակում ես՝ իմանալով, որ երբեք տուն չես վերադառնա, սա ամենավատն է։ Բայց երեսուներեք ժամվա դժոխային ճանապարհը, ավելի շուտ այն հատվածը, որին կարելի էր հասնել մեկ ժամից էլ քիչ ժամանակում, ինձ հասցրեց վերջին։
Գնում ու մտածում էի՝ հանկարծ մեքենայի հետ ոչինչ չպատահի։ Որովհետև եթե հանկարծ կանգնենք, վերջն է: Կմնանք այս քաոսի մեջտեղում, ստիպված կլինեք թողնել մեքենան իրերով բեռնված և փնտրել, թե ոնց առաջ շարժվել, ով կվերցնի ձեզ:
Ամբողջ երթուղու երկայնքով լքված հարյուրավոր վնասված մեքենաներ կան։ Սա նշանակում է, որ մարդը հանել է ընտանիքի համար կարևոր մի բանի իրեր, որոշելով թողնել ամեն ինչ և շարժվել, օրինակ, ավտոբուսով: Որովհետև ինչ-որ մեկը մեզ համար որոշել է, որ սա միակողմանի ճանապարհ է։
Մի տեղ ծածկված իրերով սայլ կար։ Կեռիկն էր երեւի կոտրվել: Սայլի մեջ նուռ էր, ընկույզ, թթի օղի մի տուփ, մի բանկա մեղր և սրբիչով փաթաթված մի երկու ափսե… մարդիկ կանգնելիս ընկույզ ու նուռ էին ուտում…

Լացող երեխաներ. Մեծերը հազիվ են դիմանում, ի՞նչ անեն երեխաները։

Ինչ-որ մեկը կրակ է վառում, երբ մենք կանգնած ենք։ Ջուր տաքացնում և թեյ խմում։ Մնացած ջուրը տանում են թերմոսների մեջ, քանի որ յուրաքանչյուր երեք ժամը մեկ պետք է կաթնախառնուրդ պատրաստել և կերակրել երեխաներին։ Հասկանում ես, որ ամեն ինչից զատ՝ մարդիկ ճանապարհին իրենց հետ տանելու բան էլ չունեին՝ 9-ամսյա հյուծող շրջափակում, սով։

Ճանապարհին կան բոլոր տեսակի մեքենաներ, այն ամենը, ինչ կարելի էր խոդի տալ։ Մի մարդ իր բեռնատարը, հավաքված տարբեր մեքենաներից, պարանով փայտե շրջանակով միացնում է, քաշում է պարանը, այն ձգվում է, շարժիչն արագ պտտվում է, և մեքենան շարժվում է։ Տրակտորներ, կցանքներ, կոտրված սայլեր. Ի՞նչ են անելու այս մարդիկ։ Ո՞ւր են գնալու։

Դասընկերս չաթում գրել է, որ նախօրեին առավոտյան են դուրս եկել։ Այսօր գրում են, որ վթար է եղել, երեխաներն ու ամուսինը ողջ են մնացել, Կարինան մահացել է։ Երեք երեխա մեկ օրում մնացին՝ առանց տուն, առանց հայրենիքի, առանց մոր։

Հազարավոր ծնողներ սեպտեմբերի 19-ից հետո, այնուհետև բենզինի հրեշավոր պայթյունից հետո չգտան իրենց երեխաների մասունքները։ Մի կողմից պետք է որքան հնարավոր է շուտ հեռանալ, մյուս կողմից՝ բացակայող հարազատներ, ինչպե՞ս հեռանալ։

Վայքում հանդիպում ենք մորս նախկին աշխատակցուհուն։ Նա կանգնում է ու ողբում, սկեսուրին փաստաթղթեր, ոսկի ու փող է թողել պայուսակի մեջ, բայց նա չի ջոկել, թե որտեղ է կորցրել։

Ընկերներիս մեքենայում մի տարեց կին ջուր է խնդրում, ջուր են տալիս, խմում է ու քնում։ Քիչ անց հասկանում են, որ նա մահացել է։ Մնացած ճանապարհին այդպես թլ վարում են։ Անցակետում իմ հայրենիքի «կարեկից» զավթիչները հաղորդում են «Հայերը ծեր ծնողներին սպանում են»։

Հազարավոր պատմություններ, որոնցից հյուսված է իմ դժբախտ ժողովրդի ճակատագիրը։ Ու՞մ լսեմ, ո՞ւմ մասին գրեմ։