Հայ ազգը հայտնվել է պատային իրավիճակում, երբ ցանկացած քայլ ճակատագրական է։ Շախմատային “պատը”՝ հայկական «պատ» է, սահման, Արարատ, որի հետևում անշունչ անապատ է, թմբիրներ։
Արցախյան ազգային-ազատագրական պայքարի հիմքի վրա կառուցված Հայաստանի անկախության 30-ամյա շրջանն ավարտվեց հիմքի, էության ավերումով։ Շենքը կամաց-կամաց քանդվում է, իսկ թշնամիները՝ ներսից ու դրսից, սեպեր են մտցնում ճեղքերի մեջ։
Մարդիկ Երևանում փողոց են դուրս եկել՝ սեպտեմբերի 19-ին բացելով իրենց աչքերը և տեսնելով հայկական պատն իրենց առջև՝ չգիտեն ուր գնալ և ինչ անել այս պատի հետ։
Աջից ասում են՝ ձախ մի՛ գնացեք, Նիկոլն այնտեղ է, հանուն իր իշխանության պատրաստ է ամեն ինչ հանձնել թուրքերին։ Իրեն Հայաստանի «ինքնիշխանության» պահապան հռչակած Նիկոլը պատրաստ վաճառել ինքնիշխան «կուսությունը»՝ առանց արցախյան հիմքի։
Ձախից գոռում են՝ աջ մի՛ գնա, այնտեղ ռուսներն են ու նրանց կամակատարները։ Արցախի նոր ղեկավարությունը, Հայաստանում ազգային ցասումին կառավարելու պատրաստ ուժերը մեղադրվում են Հայաստանը ռուսական գավառի վերածելու մտադրության մեջ։ Նրանց «սազանդարություն են» անում ռուս պատգամավորները, որոնք արդեն խոսում են Հայաստանում բոլշևիկների «ժամանակավոր կառավարություն» ստեղծելու մասին։ Բավական է, ասում են, անկախութուն խաղալ։
Թուրքերն ասում են՝ հայրիկի մոտ արի, ռուսներն ասում են՝ մայրիկի մոտ։ Երկուսն էլ բնազդաբար ձգվում են դեպի Հայաստան՝ որպես երկուսի “ծննդավայր”։
Արևմուտքը, որին ձգտում է հայկական աշխարհի քաղաքակիրթ հատվածը, ի դեմս ՄԱԿ-ի անդամների քարտ բլանշ է տալիս՝ թույլ չտալ ղարաբաղցիներին դուրս գալ թակարդից, թույլ տալ Հայաստանի “ժողովրդավարական” իշխանությանը ավարտին հասցնել մահաբեր ծրագիրը, չմտցնել միջազգային խաղաղապահ զորքեր։ Այստեղ էլ պատ է։
Թուրք-բոլշևիկյան թակարդը մոտ է շրխկոցով փակվելուն։ Հայաստանից դուրս հոգեվարքը ավելի հստակ է զգացվում, քան ներսից։ Մարդիկ, որոնց նախկինում հազիվ թե կարելի էր կասկածել հայերին համակրելու մեջ, գրում են կարեկցական մահախոսականների նման տեքստեր՝ հանկարծ հիշելով, որ հայերը «ոչ պակաս հին ազգ են», հասկանալի է՝ ում հետ համեմատ։ Նրանք մարգարեանում են, ասելով, որ եթե հայկական արմատը հանվի այս հողից, մի ահռելի ակոս կանցնի ողջ մեծ տարածաշրջանով մեկ։ Արդեն բացահայտ ասում են, որ Պուտինն ու Էրդողանը Ղրիմը փոխանակել են Հայաստանի հետ։ Ղրիմը Ուկրաինա կամ Ռուսաստան չէ, Ղրիմը թաթարներինն է, ասում են Պուտինն ու Էրդողանը։ Դե, իհարկե։
Հայաստանի ներսում գզվռտում են, իրար մեղադրում, լեզու չեն գտնում իրար մեջ ու չեն դնում ինքնապահպանման բնազդով թելադրված միակ նպատակը՝ չթողնել, որ արմատախիլ անեն։
Արամ Ա կաթողիկոսը համաժողովրդական մոբիլիզացիայի կոչ է անում։ Նա ավելի լավ գիտի, նա ապրում է Օիկումենեի հենց կենտրոնում, որտեղ ծնվել է ներկայիս համաշխարհային քաղաքակրթությունը և որտեղ հայկական արմատը հազարավոր տարիներ արմատախիլ չեն արել՝ գիտակցելով, որ հակառակ դեպքում ամեն ինչ կփլվի։ Հայկական ծառը պարբերաբար «էտում» են, բայց արմատներն ավելի ու ավելի են խորանում։ Այնտեղ գիտեն, որ «տերա, տարածք» բառի հիմքում ընկած է հայերեն «տեր» բառը՝ սեփականատեր։ Նրանք գիտեն, որ հայերեն «ոստան» բառը «մատրիցայի» աղբյուրն է։
Անդրիաս Ղուկասյանը համաժողովրդական հանրահավաքի կոչ արեց՝ Վազգեն Մանուկյանի Ազգային կոմիտեի, ԱԺԿ-ի և նրանց՝ ուսանողների, արցախցիների, բաց աչքերով մարդկանց հետ միասին, ովքեր ճանապարհ են փնտրում՝ ճեղքելու պատը։ Այն չես կարող կոտրել առանձին: Եվ պետք է հարվածեք մեկ կետին, այլ ոչ ամբողջ պատին: Եվ թույլ չտալ, որ արմատները հանվեն:
Նաիրա Հայրումյան