Ի՞նչն է խանգարում արցախցիներին այժմ փախստականի կարգավիճակ տալ. Չէ՞ որ Նիկոլը “ճանաչեց”

Ինչպես ակնկալում էինք, Հայաստանի իշխանությունները չեն պատրաստվում ոչ միայն տրամադրել, այլեւ քննարկել Արցախի բռնի տեղահանվածների կարգավիճակը։

2020 թվականին ցեղասպանությունից փախած Արցախի Հադրութի, Շուշիի, Քաշաթաղի, Քարվաճառի շրջանների բնակիչների ներգաղթից հետո ՀՀ իշխանությունները այս մարդկանց փախստականի կարգավիճակ տալուց հրաժարվելը բացատրեցին նրանով, որ Արցախի բոլոր բնակիչներն ունեն Հայաստանի հանրապետության անձնագրեր։ Հետևաբար, չեն կարող համարվել փախստական ​​(փախստականները համարվում են միջազգայնորեն ճանաչված այլ երկրի պետական ​​սահմանը հատած անձինք)։

Հիմա, երբ ՀՀ վարչապետը պաշտոնապես ճանաչել է Արցախը որպես Ադրբեջանի տարածք, հարց է առաջանում՝ ո՞վքեր են այն մարդիկ, որ հայտնվել են Հայաստանի տարածքում մեկ այլ երկրի տարածքից։

Հայաստանը ՄԱԿ-ի 1951 թվականի փախստականների կարգավիճակի մասին կոնվենցիայի մասնակից է, և Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը ստանձնել է ապաստանի դիմումների քննարկման պատասխանատվությունը:

Սակայն իրականությունը բոլորովին այլ պատմություն է պատմում։ Հայաստանի կառավարությունը արցախցի փախստականներին տրամադրում է նվազագույնը (միանվագ 100 հազար դրամը չի կարող ծածկել անգամ գյուղերում բնակարանի մեկ ամսվա վարձը, էլ չեմ խոսում մայրաքաղաքի մասին, որտեղ բնակարանների վարձակալության գներն ավելի բարձր են, քան Եվրոպայում):

Ինչպես հայտարարեց Արցախի վերջին «նախագահ Շահրամանյանը», նոր տարուց 3 ամիս առաջ պետական ​​ծառայողները չեն կարողանա աշխատավարձ ստանալ, քանի որ գանձարանում միջոցներ չկան։ Անհասկանալի է, թե ուր են գնացել 2023 թվականի բյուջեով հաստատված և որպես միջպետական ​​վարկ Արցախ ուղարկված ֆինանսական միջոցները։ Նշենք նաև, որ Արցախի բնակչության զանգվածային արտագաղթի օրերին հայտարարվում էր, որ աշխատավարձերը կպահպանվեն մինչև այս տարվա վերջ։

Մինչ արցախցիների զանգվածային արտագաղթը սկսվելը, ՀՀ վարչապետ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Հայաստանը պատրաստ է բնակարանով ապահովել 40 հազար ընտանիքի, որը գործնականում ընդգրկում է ողջ բռնի տեղահանված բնակչությանը։ Փաստորեն, պարզվեց, որ մարդիկ, ովքեր տարբեր (հիմնականում հիմնավորված) պատճառներով չէին ցանկանում գնալ գյուղ, մեծ դժվարությունների հանդիպեցին ոչ միայն այդքան մեծ քանակությամբ բնակարանային ֆոնդի բացակայության, այլև բնակարանների անհավատալի բարձր գների պատճառով:

Շատ ընտանիքներ չէին ուզում գնալ հեռավոր գյուղեր, քանի որ չէին պատկերացնում, թե ինչպես կարող են օրվա հաց վաստակել այնտեղ։ Մայրաքաղաքում նրանք կարող են աշխատանքի անցնել բազմաթիվ շինհրապարակներում, մասնավոր ընկերություններում, կամ դառնալ տաքսու վարորդ։

Մեկ այլ կատեգորիա այն մարդիկ են, որոնց հարազատները լուրջ վնասվածքներ են ստացել մարտերում կամ վառելիքի պահեստում հայտնի հրդեհի ժամանակ: Վիրավորները պահանջում են երկարատև բուժում և պարբերական այցելություններ բուժհաստատություններ, ինչը ստիպում է նրանց հարազատներին բուժհաստատություններին ավելի մոտ կացարան փնտրել։

Արցախի հանրապետական ​​հիվանդանոցում երկար տարիներ բարդ վիրահատություններ կատարած նեղ մասնագիտացում ունեցող բազմաթիվ բարձրակարգ բժիշկներ չեն կարողանում իրենց մասնագիտությամբ աշխատել մարզային բուժհաստատություններում՝ համապատասխան բաժանմունքների բացակայության պատճառով։ Բայց սա դեռ ամենը չէ. նրանցից շատերը պարզապես ժամանակ չունեին համապատասխան վերապատրաստման դասընթացներ անցնելու և վկայականներ ստանալու համար: Այսօր նրանք պետք է դա անեն՝ համապատասխան աշխատավայր գտնելու համար։

Առայժմ ամեն ինչ գնում է նրան, որ Արցախի ժողովուրդը արժանանալու է Սումգայիթի, Բաքվի, Շահումյանի, Հադրութի, Շուշիի ժողովրդի ճակատագրին, ովքեր ստիպված լքել են իրենց տները և այդպես էլ չեն ստացել փախստականի կարգավիճակ և կորցրած գույքի փոխհատուցում։

Ավաղ, Հայաստանն արդեն 35 տարի վատնում է իր ամենաթանկ մարդկային կապիտալը՝ ծառայելով օտար երկրներին, որոնք արդեն իսկ ցույց են տվել իրենց իսկական՝ թշնամու դեմքը։

Մարգարիտա Քարամյան