Արդյո՞ք Արցախի Հանրապետության կողմից տրված փաստաթղթերն իրավական ուժ ունեն
- 22:28 23.10.2023
Մինչ Արցախի բռնի տեղահանվածների մի զգալի մասը փորձում է լուծել բնակարանի, աշխատանքի, կեցության, երեխաների կրթության հետ կապված խնդիրները, մյուս մասը քաղաքական և իրավական հարցեր է տալիս և չի կարողանում դրանց պատասխանը գտնել։
Ո՞վ է սառեցրել Արցախի բյուջեի միջոցները։ Ինչպե՞ս կարող են մարդիկ փոխհատուցում ստանալ հիփոթեքային և բիզնես վարկերի, տոկոսների և գումարների համար, որոնց դիմաց տարիներ շարունակ վճարում էին Արցախում գործող բանկերին։ Իսկ եթե չստանան, ո՞ր դատարանում կարող են բողոքարկել այդ ֆինանսական գործարքները և այլն։
Եվ նորից ամեն ինչ հանգում է այն իրավական քաոսին, որը տեղի էր ունենում Հայաստանի և Արցախի միջև Արցախյան առաջին պատերազմից հետո բոլոր տարիներին։ Չնայած այն հանգամանքին, որ հայկական երկու պետություններն էլ գործում էին մեկ ֆինանսական, տնտեսական, քաղաքական, դատական, հարկային դաշտում, դե ֆակտո երկու պետությունները երբեք իրենց միջև չեն կնքել ոչ իրավական, ոչ էլ ռազմաքաղաքական համաձայնագրեր, որոնք կկարգավորեին երկու հանրապետությունների հարաբերությունները։
2020 թվականից, այսինքն՝ Արցախից բռնի տեղահանվածների առաջին ալիքից սկսած, ունեցվածքի պահանջներով հարյուրավոր, նույնիսկ հազարավոր հայցեր են ներկայացվել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան՝ իրենց բնակության վայրերը զբաղեցրած Ադրբեջանի դեմ, որը փաստացի ապօրինաբար յուրացրել է Հադրութի, Շուշիյի, Քարվաճառի, Քաշաթաղի շրջանների և Մարտակերտի, Մարտունու, Ասկերանի շրջանների որոշ բնակավայրերի բնակիչների տները, բիզնեսները, տնտեսությունները։
ՄԻԵԴ ներկայացված բոլոր փաստաթղթերը վավերացված են Արցախի Հանրապետության պաշտոնական կնիքներով։ Հայցերի փաստաթղթերը ներառում էին հազարավոր ծննդյան վկայականներ, անձնագրեր, սեփականության վկայականներ, մահվան վկայականներ, թաղման վկայականներ, բիզնեսի վկայականներ, վճարումներ, հարկերի վճարումներ և այլն:
Արդյո՞ք այդ փաստաթղթերը դատարանի կողմից կընդունվեն որպես վավեր փաստաթղթեր, չնայած այն հանգամանքին, որ Արցախի Հանրապետությունը չճանաչված պետական միավոր էր։ Չնայած ճանաչման բացակայությանը՝ մեր պետությունն ուներ բոլոր ատրիբուտները՝ տարածք, բանակ, օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանություն, զինանշան, օրհներգ, դրոշ։ Արցախի պետական բոլոր կառույցները խստորեն հետևել են օրենքներին, տրված բոլոր փաստաթղթերն ունեցել են օրինական ուժ։ Դրանք հիմա իրավական ուժ կունենա՞ն գոնե Հայաստանի Հանրապետությունում։
Այսօր պատմական հայրենիքից բռնի վտարված մարդիկ չգիտեն, թե ում դիմեն իրավական և իրավական օգնության համար, քանի որ չունեն կարգավիճակ։ Փաստորեն, բոլոր միգրանտները փախստականներ են, ովքեր փախել են ցեղասպանությունից և Ադրբեջանի կողմից իրականացվող էթնիկ հալածանքներից: Բայց Հայաստանի Հանրապետության անձնագրեր ունեցող փախստականներն այսօր չեն կարող լիարժեք օգտվել և պաշտպանել իրենց իրավունքները։
Հայաստանի և Արցախի իրավական շփոթությունը մեզ համար դեռ շատ խնդիրներ կստեղծի։
Մարգարիտա Քարամյան