Ինչ միջոցներով է գոյություն ունենալու Արցախի վտարանդի իշխանությունը

2024 թվականին ՀՀ պետական ​​բյուջեից գումար չի հատկացվելու Արցախի պետական ​​հիմնարկների պահպանման համար. այս մասին Ազգային ժողովում հայտարարեց Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Գևորգ Պապոյանը։

«Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանն անդրադարձել է Արցախի պետական ​​կառույցների պահպանման և ֆինանսավորման անհրաժեշտության հարցին։ Նա դիմեց ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանին՝ նշելով, որ անհրաժեշտ է գոնե պահպանել Արցախի ընտրված իշխանությունների ներկայությունը Հայաստանի Հանրապետությունում։ «Հասկանալի է, որ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը չի վերանում Ադրբեջանի կողմից Արցախի Հանրապետության բռնակցումից հետո, և Արցախի ժողովուրդը պետք է ունենա ընտրված ներկայացուցիչներ, առնվազն քաղաքական, որոնք պետք է ներկայացնեն Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը և նրա շահերի պաշտպանությանը միջազգային հարթակներում»,- ասաց Արթուր Խաչատրյանը։

Հայաստան ժամանած Արցախի պաշտոնյաները, այդ թվում՝ ժողովրդի մանդատով օժտված պատգամավորները, այս պահին միայն փակ հանդիպումներ են ունենում և չեն հայտարարում աշխատանքները շարունակելու մասին։ Բայց նրանք նաև չեն խոսում խորհրդարանի լուծարման, մանդատներից հրաժարվելու և պատասխանատվությունը դադարեցնելու մասին։

Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը ցեղասպանությունից, բռնակցումից և տեղահանությունից հետո իր միակ հարցազրույցում ասել է, որ անհրաժեշտ է լուծել այնպիսի հարցեր, որոնք կամրապնդեն Արցախից տեղահանված մեր քաղաքացիների վերադարձը։

Հարցին, թե ինչ կարգավիճակով վերադառնալու մասին է խոսքը, Արցախի նախագահը պատասխանել է. «Դեռ վաղ է խոսել կարգավիճակի մասին, քանի որ մեծ աշխատանք է սպասվում։ Եթե ​​մոտ ապագայում մեզ հաջողվի ստեղծել նման ֆորմատ և հարցը տեղափոխել քննարկման փուլ, մենք, իհարկե, այս մասին կխոսենք մեր հանրության հետ։ Այս պահին նման գործընթաց չկա։ Սակայն ես տեսնում եմ նախադրյալները մոտ ապագայում այս գործընթացը սկսելու համար»։

Պարզ չէ, թե ինչ գումարների հաշվին պետք է գոյություն ունենա վտարանդի Արցախի իշխանությունը։ Հայաստանի կառավարությունը կտրականապես հրաժարվում է նման քայլից՝ արցախցիներին առաջարկելով հրաժարվել 070 ծածկագրերով անձնագրերից և ընդունել Հայաստանի «լիարժեք քաղաքացիություն» կամ դառնալ փախստական, այսինքն՝ հեռանալ։ Ավելի քան 16 հազար մարդ, մեր տվյալներով, արդեն մեկնել է։

Բացի այդ, իշխանամետ լրատվամիջոցները երկյուղածությամբ գրում են արցախցիների կողմից Փաշինյանին ուղղված «սպառնալիքի» մասին՝ եթե նրանց հաջողվի “հավաքվել”՝ վերականգնել նախկին մարմինները կամ ստեղծել նոր իշխանություն։ Այս մարմինները կսկսեն հարցեր տալ, իսկ Փաշինյանի իշխանությունը կդժվարանա պատասխանել։ Երևանում Արցախի ներկայացուցչությունում տեղի ունեցած իրադարձությունները վկայում են այն մասին, որ հարցերը լինելու են համառ։

Իսկ ի՞նչ է առաջարկում Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմությունը։ Սփյուռքի հետ կապեր պահպանող ընդդիմությունը կարո՞ղ է գտնել ուղիներ, որոնք կֆինանսավորեն վտարանդի Արցախի իշխանության գոյությունը՝ ներկայիս, թե նորաստեղծ։

ԱԺ Հայաստան դաշինքի խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է, որ «Արցախյան հակամարտությունը չի ավարտվել. Ոչ ոք չի կարող մեզ զրկել հայրենի հողից։ Նա սպասում է մեզ: Պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի Արցախ վերադառնանք տիրոջ կարգավիճակով։ Եվ դրա համար հայ ժողովուրդը պետք է միասնական կամք դրսևորի, օգտագործի երկու հայկական պետությունների ողջ ներուժը, արագ վերականգնի բանակցային գործընթացը միջազգայնորեն ճանաչված ձևաչափով։ Այս ամենն այլընտրանք չունի։ Ուշացումը վտանգավոր է ու կործանարար»։

Թե կոնկրետ ինչ է առաջարկում ընդդիմությունը, այնքան էլ պարզ չէ։ Կրկին վերադառնո՞ւմ եք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին։ Թե՞ ռուս-թուրքական «եռակողմ ձևաչափին»։

Ընդդիմադիր ռուսամետ խմբակցությունները տեղի ունեցողի քաղաքական գնահատականի նախաձեռնություններ, արցախցի գործընկերների հետ քննարկումներ, բանաձեւերի կամ հայտարարությունների նախագծեր այդպես էլ չառաջարկեցին։ Թե ինչպես են պատկերացնում իրադարձությունների հետագա զարգացումը, պարզ չէ։

Արցախցի քաղաքագետ Դավիթ Կարաբեկյանը կարծում է, որ այս գործընթացի հիմնական մոդերատորը Հայաստանի Հանրապետությունում Ռուսաստանի դեսպանությունն է։ «Երբ մեր ընկերը վերադառնում էր Ռուսաստանի Դաշնությունից, ռուս մաքսավորները նրան ասացին, որ 070 կոդով ՀՀ ռեգիոն չկա, և ինքը պետք է զբաղվի փաստաթղթերով։ Մոսկվայի գործն է, որ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը երեք տարում հաջողությամբ հանձնել է բանակն ու հայրենիքը»,- նշել է Կարաբեկյանը։

Նաիրա Հայրումյան