Մենք չկարողացանք աշխարհին համոզել, որ հենց Արցախի Հանրապետությունն ու նրա Պաշտպանության բանակն են տարածաշրջանում կայունության երաշխավորը

Ադրբեջանի վրա աճող «ճնշման» և Արցախում էթնիկ զտումներ իրականացնելու, ուժ չկիրառելու իրենց պարտավորությունները չկատարելու մեջ մեղադրելու ֆոնին ակտիվ նախապատրաստություն է ընթանում այսպես կոչված Հայաստանի և ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի մոտալուտ ստորագրմանը։

Հայաստանի իշխանությունների ցանկությունը՝ վերջապես հասնել բաղձալի խաղաղությանը, միանգամայն ակնհայտ է։ Սակայն ցանկություններն ու նկրտումները պետք է սնվեն իրական գործերով, որոնք կստիպեն այն երկրներին, որոնք նպատակ են դրել ոչնչացնել հայկական պետականությունը, ընդհանուր կարծիքի գալ այդ խաղաղության շուրջ։

Իսկ Հայաստանի գլխավոր «հաղթաթուղթը» այս հարցում պետք է լինի փախստականների խնդիրը, որոնք պարբերաբար հայտնվել են մեր երկրում՝ սկսած 1988 թվականից՝ 35 տարի շարունակ։

Բայց, ըստ երեւույթին, Հայաստանի իշխանությունները անկախության ողջ ընթացքում կրակի պես վախենում են այս թեմայից, եթե չասենք, որ այս թեման համարում են Հայաստանի բոլոր դժբախտությունների պատճառը։

Բայց փախստականների խնդիրն այն անկյունաքարն է, որի վրա Հայաստանը (ներառյալ Արցախը) կհենվի՝ խուսափելու կեղծ պատմություններից, որոնցով Ադրբեջանը բառացիորեն ստիպել է միջազգային հանրությանը բռնել իր կողմը և անտեսել հայերի իրավունքները ավելի քան երկու տասնամյակ:

Շատերը կասեն, որ համաշխարհային հանրությունը և նույնիսկ առանձին երկրներ առաջնորդվում են իրենց տնտեսական շահերով (նավթ, գազ, կապ և այլն)։ Սակայն հայկական կողմի դժբախտությունն այն է, որ մեր նորագույն պատմության բոլոր տարիների ընթացքում մենք չենք կարողացել աշխարհին համոզել, որ Արցախի Հանրապետություն կոչվող չճանաչված փոքր պետությունը և նրա Պաշտպանության բանակն են, որ կայունության երաշխավորն են տարածաշրջանում։

Այստեղ նորից միտք է առաջանում, թե որքան անհեռատես են եղել Հայաստանի բոլոր իշխանությունները, ովքեր որոշել են «բոլոր ձվերը դնել մեկ զամբյուղի մեջ» և ստեղծել անվտանգության համակարգ՝ կապված մեկ երկրի՝ Ռուսաստանի հետ։

Բայց այսօրվա իշխանություններն էլ ոչ ադեկվատ են գործում հայ ժողովրդի առջեւ ծառացած մարտահրավերներին։ Վերջին երեք տարիների ընթացքում Արցախից բռնի տեղահանվածների հասարակական կազմակերպությունները պնդում են, որ արցախցիների խնդիրները չի կարելի ներկայացնել որպես հումանիտար աղետ։ Չի կարելի շարունակել ասել, որ արցախցիները կորցրել են իրենց ունեցվածքը և դրա դիմաց պետք է փոխհատուցում ստանան, այո, սա շատ կարևոր է, բայց յուրաքանչյուրն, ով խոսում և քննարկում է Արցախի խնդիրը, պետք է պնդի, որ Արցախի ժողովուրդին ինքնորոշման իրավունքից զրկելն է հանգեցրել էթնիկ զտումների։

Բայց, ցավոք, հայ հասարակությունն ու իշխանությունները ադրբեջանական, թուրքական և ռուսական նարատիվների “դամն են պահում”՝ հարցը տեղափոխելով հումանիտար և մշակութային հարթություն։

Վերջերս ՀՀ Ազգային ժողովում բացվեց «Բաքվի պատմամշակութային հետքը» խորագրով ցուցահանդես (հարց է, թե  ինչո՞ւ այնտեղ): Այսինքն՝ դարձյալ Խորհրդային Ադրբեջանի իշխանությունների և ԽՍՀՄ ներքին զորքերի կողմից իրականացված ցեղասպանության մասին խոսելու փոխարեն շեշտը դրվում է պատմության և մշակույթի վրա, որոնք, մեծ հաշվով, ոչ մեկին չեն հետաքրքրում աշխարհում։

Հերթական քննարկումների ժամանակ զրույցներից մեկում լսեցի մի միտք. «Մենք ուզում ենք համոզել Ամերիկային, որն ունի 200 տարվա պատմություն, որ մենք բոլորից ավելի հին ենք։ Ոչ մեկին չի հետաքրքրում, թե ով էինք մենք հին ժամանակներում, պետք է աշխարհին համոզել, թե ով ենք մենք հիմա»։

Ավաղ, մենք շատ հետ ենք մնացել այս հարցում, և միայն իշխանությունները չեն, հայ հասարակությունը չի ուզում պայքարել իր իրավունքների համար, այստեղից են մեր բոլոր կորուստները։

Մարգարիտա Քարամյան