Ծաղիկներ անցյալ կյանքից. Ալվարդ Գրիգորյան

Մոտենում եմ պատին, հանում նկարը, կոտրում շրջանակն ու ապակու տակից հանում ասեղնագործությունը։ Դնում եմ ուսապարկիս մեջ։

«Քո նկարներդ վերցրու, ինչի՞դ է պետք այս ասեղնագործությունը»,- կշտամբում է մայրս։

«Ես դեռ կնկարեմ, բայց չգիտեմ՝ դու կասեղնագործե՞ս», – ասում եմ նրան։

Ի վերջո, այդպես էլ եղավ։ Մի քանի օր շարունակ Արցախից Հայաստան դժվարին ճանապարհորդություն միջանցքով։ Ցուրտ և անհանգստություն։ Ծնողներիս մոտ՝ բարձր շաքար, արյան ճնշում, սրտի հիվանդություններ և տեսողությունը մշտապես կորցնելու վտանգ:

Հայաստան ժամանելուն պես սկսվում են բժիշկները, հիվանդանոցները, մի քանի վիրահատություններ։

Հիվանդանոցներն ու կլինիկաների միջանցքները լեփ-լեցուն են արցախցիներով. բոլորն էլ առողջական լուրջ խնդիրներ ունեն։ Տարբեր տարիքի մարդիկ են։

Գալիս եմ տուն։ Նայում եմ մորս ասեղնագործությանը։ Ես աչքով տվի, ինչպես ասում են։ Այժմ նա գրեթե կույր է։ Սա նշանակում է, որ ասեղնագործություն չի անի:

Հիշում եմ այն ​​օրը, երբ մեզ ստիպեցին հեռանալ Ստեփանակերտից։

«Տեղահանություն է։ Հավաքեք իրերը, մենք գնում ենք, մեքենան սպասում է,- զանգեց եղբորորդիս: «Չեմ կարող, ես աշխատանքի եմ», գոռում եմ հեռախոսի մեջ: «Ոչինչ չգիտեմ, մայրդ ուղարկեց քո հետեւից, ես հիմա կգամ, գնանք քո իրերի հետեւից», – պատասխանում է եղբորորդիս և անջատում հեռախոսը:

2023 թվականի սեպտեմբերի վերջ։ Ռմբակոծությունները դադարեցվել են երկու օր առաջ։ Ստեփանակերտի օդանավակայանը լեցուն է շրջաններից բռնագաղթվածներով, Ստեփանակերտի հրապարակն ու դպրոցները՝ փախստականներով։ Ադրբեջանցիները մոտ են՝ նրանք արդեն Կրկժանում են։

Կառավարությունից հայտարարություններ, պարզաբանումներ չկան։ Եվ ընդհանրապես պարզ չէ, թե որտեղ են նրանք: Հրապարակում գտնվող մի քանի պատգամավորներ փորձում են հանգստացնել մարդկանց։ Պետական կառույցներից՝ միայն ոստիկանությունը, փրկարարները, Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի աշխատողները և կառավարության միջին օղակը։ Սեպտեմբերի 20-ից ի վեր ուրիշ ոչ ոքի չեմ հանդիպել։

Վազում եմ տուն: Վերջերս ծնողներիս դուրս են գրվել հիվանդանոցից. բազմաթիվ վիրավորներ կային, ուստի խաղաղ բնակիչները դուրս են գրվել հիվանդանոցից և տուն ուղարկել՝ մահճակալներ ազատելու համար։ Պայմանավորվեցինք, որ քույրս տանի ընտանիքիս։ Իսկ եղբայրս վերցնում է ծնողներին։

Ես շփոթված կանգնած եմ բնակարանի մեջտեղում։ Ի՞նչ վերցնել: Փաստաթղթեր, իհարկե։ Ասում են՝ Հաքարիի կամրջի վրա ադրբեջանցիները սկանավորում են ամեն ինչ ու առգրավում այն ​​ամենը, ինչ կարող է տեղեկություն պարունակել։ Որոշված է՝ տեխնիկան չեմ վերցնում, իսկ եթե վերադառնանք, այնտեղ կլինի։

Բաճկոն, սվիտեր, մի երկու գիրք… Սպասեք, նկարներ։ Իմ նկարները պատերին են։ Ես դրանք նկարում էի սիրով, խնամում էի։ Հայացքս կանգ է առնում ձեռագործ աշխատանքների վրա՝ մորս ասեղնագործած ծաղիկներին։ Տարիներ առաջ նա ուժ ուներ, բոլորի համար վառ ծաղիկներ էր ասեղնագործում։ Բոլոր հարազատներիս տանը նրա գործերը կախված է եղել։ Բայց 2020-ի պատերազմը նրա մեջ ինչ-որ բան կոտրեց՝ նա ընդհանրապես չէր կարողանում վառ ծաղիկներ ընկալել: Եվ դադարեց ստեղծագործել:

«Վերցրո՛ւ քո նկարները, ինչի՞ն է պետք այս ասեղնագործությունը»… Բայց նրա բոլոր գործերից միայն այս ասեղնագործությունն է մնացել՝ որպես հիշեցում նրա անցած կյանքի մասին:

Ալվարդ Գրիգորյան