Պահպանել իրավատիրությունը․ Արտակ Բեգլարյանը 9 քայլ է առաջարկում
- 15:47 10.12.2023
Artak Beglaryan-ը գրում է․
Այսօր Արցախի Հանրապետության անկախության ու Սահմանադրության հանրաքվեների օրն է, ինչպես նաև Մարդու իրավունքների միջազգային օրը, իսկ երեկ՝ Ցեղասպանությունների կանխարգելման միջազգային օրը, որն, ի դեպ, ՄԱԿ-ի կողմից ընդունվել է Հայաստանի առաջարկով: Թեև այս չորս առիթներն էլ լրջորեն խեղված են Արցախի ժողովրդի համար, բայց չորսն էլ, որպես հայեցակարգային հենասյուներ, անհրաժեշտ են մեր ապագայի կերտման գործում:
Արցախն այժմ ժամանակավորապես կորսված ու բռնազավթված է Ադրբեջանի՝ ցեղասպանական ու բռնապետական ալիևյան ռեժիմի կողմից, իսկ արցախցիներս՝ տարագիր: Արցախը վերջնականապես չկորցնելու և պատմության մեջ որպես ամբողջապես ձախողված սերունդ չմտնելու համար անհրաժեշտ է չփակել Արցախի ժողովրդի պայքարի էջը և պահպանել իրավատիրությունը: Իսկ դրա համար անհրաժեշտ է պահպանել Արցախի Հանրապետության պետական մարմինները, Արցախի ժողովրդի հավաքական ինքնությունը, իրավունքներն ու, հետևաբար, պայքարը:
Առաջիկա շաբաթներին ու ամիսներին շատ գործնական ու իրագործելի անելիքներ ունեն Արցախի և Հայաստանի իշխանությունները այդ նպատակի համար, որոնցից կառանձնացնեի հետևյալները՝
1. Չեղարկել սեպտեմբերի 28-ի հրամանագիրը, ինչն առավելապես քաղաքական ու տեղեկատվական նշանակություն ունի՝ ազդակ տալու աշխարհին, որ ԱՀ պետական ինստիտուտները շարունակելու են գործել որպես Արցախի ժողովրդի իրավունքներն ու շահերը ներկայացնող օրինական ու լեգիտիմ մարմիններ:
2. Ապահովել ԱՀ վերակազմակերպված պետական համակարգի հետևողական գործունեությունը, հատկապես՝ արտաքին քաղաքական ուղղությամբ՝ երաշխավորելով նաև որոշակի ռեսուրսներ այդ աշխատանքների համար:
3. Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորմանը միտված բանակցություններում հստակորեն հասցեագրել Արցախի ժողովրդի վերադարձի, իրավունքների ու անվտանգության միջազգային բարձր երաշխիքների հարցերը:
4. Քանի դեռ Արցախի ժողովրդի վերադարձը և անվտանգ ու արժանապատիվ կյանքն Արցախում երաշխավորված չէ, հստակ ու արագ աշխատանքներով պլանավորել Արցախի 150,000 փախստական ժողովրդի՝ Հայաստանում վերաբնակեցման ռազմավարությունը՝ հնարավորինս խթանելով նոր բնակֆոնդի կառուցումը և պահպանելով համայնքներն ու կարևոր ինստիտուտները:
5. Միջնաժամկետ ու երկարաժամկետ ծրագրեր մշակել և իրագործել Արցախի ժողովրդի զբաղվածության ապահովման և տնտեսական ներուժի իրացման ուղղությամբ՝ դրանք ներդաշնակեցնելով վերաբնակեցման ռազմավարության հետ: Այդ ընթացքում արագորեն բարելավել կարճաժամկետ սոցիալական ծրագրերի արդյունավետությունը՝ կանխելու համար արցախցիների հետագա արտագաղթը Հայաստանից:
6. Մշակված ռազմավարության ու ծրագրերի հիման վրա կազմակերպել միջազգային դոնորների համաժողով ու դրամահավաք՝ նպատակ ունենալով միջազգային հանրությունից ու Սփյուռքից ներգրավել անհրաժեշտ ռեսուրսները, որոնք կարող են հասնել մի քանի միլիարդ դոլարի: Ավելորդ է ասել, որ Հայաստանի Հանրապետության ունեցած ռեսուրսները բավարար չեն արդյունավետ կերպով ապահովել նույնիսկ հումանիտար արագ արձագանքն առաջին վեց ամսում:
7. Միջազգային իրավական ու քաղաքական գործիքակազմերով կանխել նախկին ԼՂԻՄ տարածքում Արցախի ժողովրդի գույքի, մշակութային ժառանգության ու այլ արժեքների ոչնչացումն ու յուրացումը, ինչպես նաև այդ տարածքներում ադրբեջանցիների բնակեցումը:
8. Միջազգային քրեական դատարանի, Արդարադատության միջազգային դատարանի, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի և այլ հնարավոր միջազգային ատյանների միջոցով հետամուտ լինել Արցախի ժողովրդի դեմ կատարված միջազգային հանցագործությունների պատասխանատուներին անհատական և ինստիտուցիոնալ պատասխանատվության ենթարկելու հարցում:
9. Բոլոր հնարավոր գործիքակազմերը կիրառել Ադրբեջանում գտնվող մեր պատանդների ու գերիների պաշտպանությունն ու հայրենիք վերադարձն ապահովելու ուղղությամբ:
Իհարկե, մի շարք այլ անելիքներ էլ կարելի է նշել, որոնք ենթադրում են հետևողական ու արհեստավարժ ջանքեր թե՛ կարճ, թե՛ միջին և թե՛ երկար ժամանակահատվածներում: Սակայն, գլխավոր խնդիրը այս ռազմավարական նպատակների գիտակցության, կամքի ու կարողությունների առկայության հարցն է. դրանք լուծելուց հետո մնացած հարցերը ավելի հեշտ կերպով լուծում կստանան: