Ռուս «խաղաղապահների» ակտիվ աջակցությամբ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո գերեվարված 32 հայ գերիներ, հիմնականում շիրակցիներ, երեկ վերադարձել են Հայաստան։ Սակայն, ինչպես անմիջապես ասաց ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, Ադրբեջանում դեռ կան գերիներ։
Բաքվի բանտերում պահվում են նաև Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության ներկայացուցիչներ, սակայն դժվար թե Ալեն Սիմոնյանը խոսեր նրանց մասին։ Նրանց վերադարձի մասին խոսք չկա, թեև որոշ փորձագետներ կարծում էին, որ 5 օր առաջ ձեռք բերված գերիների փոխանակման մասին պայմանավորվածությունը ձգձգվում էր, քանի որ միջնորդները (թեև հայտնի չէ, թե դրանք ովքեր են) փորձել են հասնել նաեւ քաղբանտարկյալների ազատ արձակմանը։ Միաժամանակ, Հայաստանի ղեկավարությունը հրապարակավ չի հայտարարել, որ բանակցում է նրանց վերադարձի մասին։
«Գլխավոր դատախազությունում ստեղծվել է հետաքննչական խումբ՝ կապված Ադրբեջանի Ղարաբաղի շրջանում կալանավորված անջատողականների հետ», – ադրբեջանական APA-ի փոխանցմամբ՝ ասել է Ադրբեջանի գլխավոր դատախազ Քեմրան Ալիևը։
Ինչո՞ւ է Ալիևը Բաքվում բանտարկված պահում Արցախի ղեկավարությանը, եթե Հայաստանի հետ է «խաղաղության» բանակցություններ վարում և «ադրբեջանական հողերի օկուպացիայի» մեջ մեղադրում է ոչ թե Ղարաբաղին, այլ Հայաստանին։ Ո՞վ է, Ալիևի և Փաշինյանի ընդհանուր կարծիքով, մեղավոր նրանում, որ «30 տարի Հայաստանն իր ողջ ռեսուրսները ծախսել է Արցախի ակնհայտ անլուծելի խնդրի վրա» (Փաշինյան): Եւ որ «Հայաստանի կառավարությունը արտաքսել է մեկ միլիոն ադրբեջանցի, իսկ գրեթե 15 հազար քառակուսի մետր տարածք կմ ավերված է» (Ալիեւ)։
Ո՞վ է այդ մեղավոր «ՀՀ կառավարութունը»։ Դեկտեմբերի 11-ին իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավոր Գևորգ Պապոյանը «մեղավորներին» թվարկեց.
«Իրական կապիտուլյացիայի պայմանագիրը ստորագրել են Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը, ոչ թե Սամվել Շահրամանյանը։ Կապիտուլյացիա են կնքել, ցրել են ԼՂ բանակը, զենքը հանձնել Ադրբեջանին, ցրել ԼՂ ԱԺ-ն, հիմա էլ ուզում են ԼՂ ԱԺ նիստ անել Հայաստանում։ Սա ռումբ է Հայաստանի դեմ, ուղղակի անընդունելի է»,- ասաց Պապոյանը։
«Նրանք Լեռնային Ղարաբաղում ամեն ինչ վարի տվին, իսկ հիմա նույնն են ուզում անել Հայաստանի՞ հետ։ Ոչ, բավական է»,- եզրափակեց պատգամավորը։
Հիմա սա է իշխող կուսակցության հիմնական խոսույթը. Արցախն է մեղավոր ոչ միայն կատարվածի, այլեւ ապագայի կորուստների համար։ Այսինքն՝ եթե «խաղաղություն» չստացվի, դա նրանից է, որ Արցախի ղեկավարությունը Երեւանում նիստ է հրավիրել։ Իսկ եթե Հայաստանի նոր տարածքներ գրավվեն, երկիրը կորցնի ինքնիշխանությունը (ինչպես սպառնացել է Ալիևը), իսկ Հայաստանի քաղաքացիները փախստական դառնան, ապա դա կլինի այն պատճառով, որ Հայաստանում դրսից վերահսկվող «որոշ ուժեր» չեն հրաժարվում ռեւանշիզմից և դրա համար օգտագործում են ղարաբաղցիներին։ Շատ հարմար ձեւ պատասխանատվությունից խուսափելու համար։
Այս նարատիվը հնչում է յուրաքանչյուր իշխանամետ հարթուկից՝ համեմված Փաշինյանի խոսքերով, որը որոշ ղարաբաղցիների, ղարաբաղյան կլանին և բոլոր նրանց, ովքեր տենչում են «ռեւանշի» մասին, «երախտամոռ» անվանեց։
Այս խոսույթին ակտիվորեն արձագանքում են Բաքվում: «Ղարաբաղյան անջատողականները շարունակում են իրենց գործունեությունը Հայաստանում։ Նրանց գործունեությունը կարող է լուրջ խոչընդոտ դառնալ հայ-ադրբեջանական խաղաղ գործընթացի համար։ Հետաքրքիր է՝ պաշտոնական Բաքուն կպահանջի՞, որ Երեւանը փակի անջատողականների «ներկայացուցչությունը»։ Globalinfo.az-ի հետ զրույցում քաղաքագետ Էլխան Շահինօղլուն ասել է, որ «ներկայացուցչությունը» սադրիչ հայտարարություններ է անում, այնտեղ հանդիպումներ են անցկացվում։ «Ներկայացուցչությունում» հավաքվածները երկու թիրախ ունեն՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունը։ Հայաստանի կառավարությունը նախատեսում է փակել այս «ներկայացուցչությունը» հունվարի սկզբին։ Արմատական ընդդիմությունն ու ղարաբաղյան կլանը փորձում են կանխել դա»,- գրում են Բաքվի լրատվամիջոցները։
Այսինքն՝ Բաքուն և Երևանն իրենց ընդհանուր «թշնամիներ» են համարում ՀՀ “նախկին ղեկավարներին”։ Արդյո՞ք այս մարդիկ, մասնավորապես, Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը, Սեյրան Օհանյանը և մյուսները «պատասխանատվության կենթարկեն» այն բանի համար, որ Հայաստանի անունից նրանք «օկուպացրել են ադրբեջանական հողերը» Արցախում (Ալիեւ) և միևնույն ժամանակ «անիմաստ վատնել Հայաստանի ռեսուրսները»՝ թույլ չտալով, որ «պետությունը կայանա Հայաստանում» (Փաշինյան)։ Կա՞ մեխանիզմ, որով Երևանը կարող է դրանք հանձնել Բաքվին՝ այնտեղ գտնվող «երկրորդական» անձանց դիմաց։ Թե՞ կկիրառվի Միջազգային քրեական դատարանի մեխանիզմը։
Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի նոյեմբերի 14-ին Հայաստանի Հանրապետությունը պաշտոնապես ի պահ հանձնեց Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրության վավերացման փաստաթուղթը։ Հայաստանի համար օրենքն ուժի մեջ կմտնի 2024 թվականի փետրվարի 1-ից։