Անհարմար դադար. Արցախի «վերջին տասնօրյակը»

Նիկոլ Փաշինյանը չի բացառում, որ «Ադրբեջանի հետ խաղաղ գործընթացը միտումնավոր ձգձգվում է»:

Ո՞վ է դա ձգձգում և ինչո՞ւ «խաղաղության գործընթացը» և «աշխարհի խաչմերուկը» չեն ստացվում։

Մեկ, թերևս, հիմնական պատճառի մասին մենք արդեն գրել ենք՝ աշխարհում ոչ մի իրավական երկիր կամ միջազգային կազմակերպություն չի դառնա միջնորդ, առավել ևս՝ համաձայնագրի երաշխավոր, որն, ըստ էության, իրավական հակամարտության ուժային լուծման ճանաչումն է։ Ի վերջո, արցախյան հակամարտությունը ճանաչվել է վիճահարույց, և դրա լուծման համար ստեղծվել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության մանդատը։ Եվ քանի դեռ Մինսկի կոնֆերանս չի եղել, Արցախի խնդրի միջազգային իրավական գործը չի կարող փակվել։

Սա լավ հասկանում են աշխարհում, և պատահական չէ, որ վերջերս արդիական է դարձել հարցը՝ ո՞վ է լինելու ապագա «խաղաղության պայմանագրի» երաշխավորը։ Եվրոպան, Շառլ Միշելի բերանով, հրաժարվեց, ԱՄՆ-ն ասում է, որ «ողջունում է Թուրքիայի դերը», իսկ ՄԱԿ-ը անհասկանալի առաքելություններ է ուղարկում Արցախ, որոնք ասում են, որ այնտեղ ամեն ինչ լավ է։

Քննարկվող մյուս գործոնն այն է, որ, ըստ իրազեկ աղբյուրների, «խաղաղության պայմանագրում» Արցախի մասին խոսք չկա, և սա նաև պատճառներից մեկն է, որ շահագրգիռ դերակատարները չեն կարող դառնալ նման պայմանագրի երաշխավոր։ Չէ՞ որ բոլոր խնդիրները սկսվել և տեղի են ունենում Արցախի, ավելի ճիշտ՝ ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը ճանաչելու օրինական պահանջի պատճառով։ Այս իրավունքը կոպտորեն խախտվել է բռնի ուժով, և դեմոկրատական ​​աշխարհը չի կարող դա ընդունել։

Այս ֆոնի վրա Ռուսաստանը սկսեց սեղմել Հայաստանն իր ձեռքերում. չնայած ռուս-հայկական հակասությունների մասին խաղերին, պարզվեց, որ Հայաստանը չի պատրաստվում դուրս գալ ԵԱՏՄ-ից, ՀԱՊԿ-ից և ԱՊՀ-ից, ավելին, չի բացառվում, որ Փաշինյանը գնա դեկտեմբերի վերջին Սանկտ Պետերբուրգ եւ ստանձնի ԵԱՏՄ նախագահությունը։ Պարզվեց նաև, որ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև տնտեսական կապերը բազմապատկվում են, իսկ վերջերս Գյումրու տարածքում ռուս դասալիքի առևանգման պատմությունը հաջողությամբ «լղոզվեց»։

Ռուսական զորքերը շարունակում են մնալ Արցախում և ասում են, որ պայմաններ են պատրաստում «քաղաքացիների համար»՝ ապահովելով գազ և էլեկտրաէներգիա։

Միևնույն ժամանակ, ոչ մի կողմ չի հայտարարել, որ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարությունը կորցրել է ուժը՝ Արցախի դեմ ագրեսիայի և բնիկ մեծամասնության արտաքսման պատճառով։ Ռուսաստանն ու Եվրոպան Արցախի հայերին անվանում են «ազգային փոքրամասնություն» և կոչ են անում Բաքվին ապահովել նրանց իրավունքները և անվտանգությունը։ Երեւանը չի առարկում՝ ամեն օր իշխող կուսակցության բերանով հայտարարելով, որ Արցախը Հայաստան չէ։

Հայաստանի պետական ​​կառույցները երեք ամիս խոստումներ են տալիս, բայց չեն ապահովում արցախցիների սոցիալական իրավունքները՝ այս ընթացքում մեկ անձին տրամադրվել է մոտ 200 հազար դրամ, կենսաթոշակների վճարումը հետաձգվել է, ըստ ամենայնի, մինչև հաջորդ տարի, փոխարենը բյուրոկրատական ​​գործընթաց սկսվեց՝ գրանցում, քաղաքացիություն ստանալ և այլն: Քաղաքական իրավունքների մասին ընդանրապես խոսք չկա։

Սկսվել է Արցախի Հանրապետության «վերջին տասնօրյակը»։ Շունչը պահած բոլորը սպասում են, թե ինչ կլինի հունվարի 1-ից հետո, երբ ուժի մեջ կմտնի Սամվել Շահրամանյանի հրամանագիրը, որը նա ինքն է անվանել առ ոչինչ։ Բայց նման հրամանագրերը, ինչպես Փաշինյանի բանավոր հայտարարությունները՝ «Արցախը Ադրբեջան է», դառնում են ընդհանուր ճահիճում ոտք դնելու տեղեր։

Հետաքրքիր է, ի՞նչ կլինի, եթե Սամվել Շահրամանյանը նոր հրամանագիր տա արտահերթ նախագահական ընտրություններ նշանակելու մասին։

Նաիրա Հայրումյան