Միացյալ Նահանգները ողջունում է Թուրքիայի արդյունավետ դերը Հայաստանի և ազերբայդժանի միջև հակամարտության կարգավորման գործում․ Պետդեպ

Միացյալ Նահանգները ողջունում է Թուրքիայի արդյունավետ դերը Հայաստանի և ազերբայդժանի միջև հակամարտության կարգավորման գործում, ճեպազրույցում ասել է ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի մամուլի ծառայության ղեկավար Մեթյու Միլլերը՝ մեկնաբանելով Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանի հայտարարությունները։

Միլլերի խոսքով՝ Վաշինգտոնը, ինչպես Անկարան, աջակցում է խաղաղության հաստատմանն ուղղված ուղիղ բանակցություններին Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ։

Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ պետքարտուղար Էնտոնի Բլինքենի եւ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանի վերջին բանակցություններին, ապա այս թեման, ըստ ամերիկացի դիվանագետի, քննարկվել է։

Միլլերի խոսքով՝ այս հարցը պարբերաբար վերանայվում է արտաքին գործերի գերատեսչությունների ղեկավարների կողմից։ Նա, սակայն, չի հրապարակել քննարկման մանրամասները։

Ռուսական դիվանագիտության ծուռ հայելին

ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան մեկնաբանություն է տարածել հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ։ Այս հայտարարությունը ռուսական քաղաքականության դասագիրք է, որն ամեն ինչ փոխում է բոլորի աչքի առաջ։

Երևանում որոշ քաղաքական գործիչներ դժգոհություններ են հայտնում հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորմանն աջակցելու Ռուսաստանի ջանքերից և խոսում են 2020-2022 թվականներին ամենաբարձր մակարդակով եռակողմ համաձայնագրերի «անարդյունավետության» մասին։ Այս մասին ասվում է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովայի հայտարարության մեջ։

«Անհրաժեշտ ենք համարում պարզաբանել այս հարցերը։

Եռակողմ համաձայնագրերի շարքը Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի, հունվարի 11-ին և 2021 թվականի նոյեմբերի 26-ի, 2022 թվականի հոկտեմբերի 31-ի հայտարարություններից բաղկացած Բաքվի և Երևանի հաշտեցման ոչ այլընտրանքային «ճանապարհային քարտեզ» է։ Այն ընդգրկում է հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման բոլոր առանցքային ոլորտները՝ տնտեսական և տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակում, հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատում, խաղաղության պայմանագրի կնքում և’ հասարակության, և’ փորձագիտական ​​շրջանակների ներկայացուցիչների միջև երկխոսության զարգացում: Այս համաձայնագրերը մնում են ուժի մեջ, կողմերից ոչ մեկը հետ չի վերցրել իր ստորագրությունը դրանց վերաբերյալ։

Հաշվի առնելով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի բացակայությունը, մենք չափազանց վտանգավոր ենք համարում այս կարևոր փաստաթղթերից հրաժարվելու փորձերը։ Նման քայլն անխուսափելիորեն կբերի լուրջ ռիսկերի, առաջին հերթին հենց Հայաստանի համար։ Արեւմտյան կեղծ միջնորդների օգնությամբ հնարավոր չի լինի կանգնեցնել այդ մարտահրավերները։ ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ն, ի տարբերություն Ռուսաստանի, չեն ձգտում խաղաղություն և կայունություն հաստատել Հայաստանի և Հարավային Կովկասի այլ պետությունների համար, նրանց խնդիրն այլ է. մեզ և տարածաշրջանային մյուս խաղացողներին դուրս մղել, լարվածության նոր օջախ ստեղծել Բալկաններից, Մերձավոր Արևելքից և Ուկրաինայից հետո։

Չենք կարող չնշել Երևանի մի շարք գործողություններ, որոնց պատճառով հնարավոր չեղավ ամբողջությամբ իրականացնել եռակողմ պայմանավորվածությունները։ Մենք արդեն նշել ենք այս կետերը։

Բանն այն է, որ հայկական կողմը 2022 թվականի հոկտեմբերին Պրահայում ԵՄ հովանու ներքո անցկացվող գագաթնաժողովում 180 աստիճանով փոխել է իր դիրքորոշումը Ղարաբաղի հարցում՝ ճանաչելով նրա պատկանելությունն Ադրբեջանին և «մոռանալով», Եվրամիության խորհրդականների դրդմամբ, գոնե հիշատակել տարածաշրջանի հայ բնակչության իրավունքների և անվտանգության պատշաճ ապահովման անհրաժեշտությունը։ Այս որոշումը արմատապես փոխեց իրավիճակը այն տարածքում, որտեղ տեղակայված է ռուսական խաղաղապահ զորախումբը։

Բացասական ազդեցություն են ունեցել նաև հայկական կողմի կողմից Լաչինի միջանցքի օգտագործումը Ղարաբաղին զենք մատակարարելու համար՝ խախտելով եռակողմ պայմանավորվածությունները, և Երևանի չցանկանալն ապահովել հայկական զինված ստորաբաժանումների ամբողջական դուրսբերումը տարածաշրջանից, ինչը մեծապես հանգեցրեց սեպտեմբերի ռազմական բախումներին»,- նշել է նա։

«Տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման հարցում Երևանն էր, որ ժամանակ առ ժամանակ ամեն կերպ «սառեցնում էր» ելքը դեպի կոնկրետ պայմանավորվածություններ՝ Եռակողմ աշխատանքային խմբի միջոցով՝ փոխվարչապետերի համանախագահությամբ։ Մասնավորապես, հայկական կողմը երկար ամիսներ արգելափակում է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև երկաթուղային հաղորդակցության վերականգնման աշխատանքների մեկնարկը՝ հրաժարվելով կատարել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի բարձր մակարդակի հայտարարության 9-րդ կետի դրույթները։

Չնայած Բաքվի և Երևանի միջև վերջին պայմանավորվածությունների կարևորությանը՝ գերիների փոխանակման և հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման հանձնաժողովի կանոնակարգի վերաբերյալ համաձայնության, Ռուսաստանի խորհրդատվական աջակցությամբ, իրական սահմանազատման աշխատանքները, որոնց շուրջ երեք առաջնորդները պայմանավորվել էին դեռևս 2021 թվականի նոյեմբերին, դեռ չեն սկսվել։

Բարձրաստիճան ղեկավարների վերոնշյալ որոշումների կասեցումն ուղղակի հետևանք է Երևանի գործողությունների անհամապատասխանության, այլ ոչ թե Մոսկվայի քաղաքականության, ինչպես փորձում են պնդել ոմանք։

Այս բարդ իրավիճակից ելքն ակնհայտ է՝ վերադառնալ եռակողմ պայմանավորվածությունների իրականացմանը, ինչի համար ռուսական կողմը պատրաստ է ցուցաբերել անհրաժեշտ բոլոր օգնությունները, որոնց արդիականությունն ու օգտակարությունը մեկ անգամ չէ, որ ապացուցվել է»,- նշել է նա։

Հիշեցում՝ ԼՂ հայրենակիցներին․ երկամսյա 50 հազար դրամ աջակցության ծրագրի դիմումների ընդունման վերջնաժամկետը դեկտեմբերի 15-ն է

Հիշեցնում ենք, որ առաջնային սպառողական ծախսերը հոգալու համար նախատեսված 50 հազար դրամ աջակցության ծրագրի դիմումների ընդունման վերջնաժամկետը վաղն է՝ դեկտեմբերի 15-ը։

Նշված ծրագրի շրջանակում պայմաններին համապատասխանող անձինք դիմումները կարող են լրացնել՝ մուտք գործելով նշված հղումով՝ https://50.socservice.am

Դիմումի լրացման քայլերի հաջորդականությունը ներկայացված է հետևյալ հղումով՝ https://www.mlsa.am/news/539։

Հիշեցնենք, որ ծրագրից կարող են օգտվել 100 հազար դրամ միանվագ սոցիալական աջակցության միջոցառման շահառու հանդիսացող անձինք՝ որոշ բացառություններով։

Միջոցառման շահառու չեն հանդիսանում հյուրանոցներում կամ հյուրատներում 2023 թվականի նոյեմբերի 15-ի դրությամբ ժամանակավոր բնակվող, ՀՀ ում չգտնվող և բանկային հաշիվներում 2 մլն դրամական շեմից ավելի դրամական միջոց ունեցող անձինք (սահմանափակումը վերաբերում է անձին և ոչ ընտանիքի անդամներին)։

Բացառություն կկազմեն զինծառայողների ապահովագրության ազգային հիմնադրամից հատուցում ստացող անձինք, որոնց վրա բանկային հաշիվներում 2 մլն դրամ ունենալու դեպքում սահմանափակումը չի տարածվի։

Ծրագրի համար դիմումը լրացնելիս անձը պետք է տա իր բանկային հաշիվներում առկա դրամական միջոցների չափը 2023 թվականի հոկտեմբերի 2-ի դրությամբ 2 000 000 դրամը չգերազանցելու մասին տեղեկություն ստանալու վերաբերյալ համաձայնություն։ Վճարումներն իրականացվում են բանկերի միջոցով՝ անկանխիկ եղանակով՝ աջակցության գումարը քարտային հաշվին փոխանցելու միջոցով։

ՀՀ ԱՍՀՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ ԿԱՊԵՐԻ ԲԱԺԻՆ

Դա միջանկյալ որոշում էր. մեկ հոգի չի կարող որոշել, որ Արցախի Հանրապետությունը պետք է լինի կամ չլինի

«Արցախի Հանրապետությունը հանրաքվեով հռչակված պետություն է եւ մեկ հոգու որոշմամբ չի կարող լուծարվել»,- step1.am-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի պահեստազորի մայոր Արմեն Պետրոսյանը՝ անդրադառնալով Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանի հրամանագրին։

«Դա միջանկյալ որոշում էր՝ Արցախի բնակչությանը փրկելու համար, բայց դա չի նշանակում, որ մեկ հոգի կարող է որոշել, որ Արցախի Հանրապետությունը պետք է լինի կամ չլինի։ Դա ժողովրդի հանրաքվեի միջոցով հռչակված հանրապետություն է՝ նախկին ԽՍՀՄ Սահմանադրության ու օրենքների պահպանմամբ ստեղծված։ Մենք այդ ինքնորոշման իրավունքը լրիվ օրինական ձեւով իրացրել ենք, կայացրել ենք, 30 տարի եղել ենք դե ֆակտո անկախ պետություն։ Եվ Արցախը երբեք չի եղել անկախ Ադրբեջանի կազմում։ Հիմա ստացվել է այսպես, որ մի քանի տարվա մեջ այդ 30 տարվա ձեռքբերումը ծախեցինք»,- ասաց Արմեն Պետրոսյանը։

Նա նաեւ հավելեց․ «Հայաստանի իշխանությունը ոչ թե հունվարի 1-ին է սպասում, այլ սեպտեմբերի 20-ից առաջ էլ Հայաստանի իշխանությունը չէր ընդունում Արցախի Հանրապետությունը։ Ոչ մի պետական հանդիպում չէր անցկացվում Արցախի իշխանությունների հետ, նույնիսկ ՀՀ իշխող կուսակցության պատգամավորը Արցախի պատգամավորների՝ Հայաստանում անցկացրած նիստը համարել է Հայաստանի Հանրապետությանը դեմ գործողություն։ Նրանք Արցախը մերժել են դեռեւս 2020, անգամ կասեի՝ 2018 թվականից»։

Արմեն Պետրոսյանի խոսքով՝ արցախցիների վերադարձը հնարավոր չէ այն պայմաններում, երբ Արցախն Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է։ «Անկախ նրանից, ինչ ստատուս էլ լինի Ադրբեջանի կազմում, անիմաստ է վերադառնալը, դա  բացառվում է»,- ասաց նա։ Արցախ վերադառնալու համար, Արմեն Պետրոսյանի խոսքով, պետք է համապատասխան պայմաններ ապահովվեն։ Օրինակ՝ կա’մ կճանաչվի Արցախի անկախությունը, կա’մ Արցախը կճանաչվի Հայաստանի Հանրապետության մաս։

Կենսաթոշակները և նպաստները ԼՂ-ից տեղահանվածներին վճարվելու են 2024 թ. հունվարին

Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված անձանց 2023 թ. կենսաթոշակի, նպաստների և պարգևավճարի վճարումն ապահովելու համար անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցներ հատկացնելու նպատակով Կառավարությունն ընդունել է որոշում:

Ըստ այդմ՝ առաջարկվում է սահմանված ժամանակահատվածում վճարվելիք կենսաթոշակի, պարգևավճարի, պատվովճարի, ծերության, հաշմանդամության, կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստների, չաշխատող անձի մայրության նպաստի, երեխայի ծննդյան միանվագ նպաստի իրավունքի իրացման համար հատկացնել անհրաժեշտ ֆինանսական միջոցներ՝ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությանը հատկացված ֆինանսական միջոցների հաշվին:

Ըստ հիմնավորման՝ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց կենսաթոշակ կամ նպաստ նշանակվելու է 11.12.2023-ից ներկայացրած դիմումների հիման վրա: Ընդ որում՝ պարբերական վճարների դեպքում վճարվելու են 2023 թ. հոկտեմբերի 1-ից:

Պարբերաբար վճարվող այն վճարները՝ կենսաթոշակները, պատվովճարները, պարգևավճարները, ծերության, հաշմանդամության, կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստները, որոնք ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածներին նշանակվելու են առաջին անգամ, ինչպես նաև մինչև երկու տարեկան երեխայի խնամքի նպաստը 2023 թ. դեկտեմբերին ներկայացված դիմումների հիման վրա վճարվելու են 2024 թ. հունվարին:

Ընդ որում՝ 2024 թ. հունվարի գումարի հետ կվճարվեն նաև նախորդ ամիսների գումարները: Այդ բոլոր կարգավորումները նախատեսված են ՀՀ օրենսդրությամբ և կիրառվում են բոլոր դեպքերում: Սա նշանակում է, որ որոշմամբ առաջարկվող գումարներն ուղղվելու են բացառապես այն պարբերական գումարների վճարմանը, որոնք նշանակվել և վճարվել են ԼՂ-ում:

Միանվագ բնույթի վճարները 2023 թվականին կվճարվեն ըստ նշանակումների, որոնք կկատարվեն ներկայացված դիմումների հիման վրա:

Այսինքն՝ չաշխատող անձի մայրության նպաստը և երեխայի ծննդյան միանվագ նպաստը 2023 թ. դեկտեմբերին կվճարվեն, եթե ներկայացվի դիմում, և նշանակվի նպաստ:

Առնվազն 23 հաստատված բանտարկյալ դեռ Բաքվում է. Բեգլարյան

Առնվազն 23 հաստատված բանտարկյալ դեռ այնտեղ է. X-ի իր իկրոբլոգում գրել է Արցախի նախկին պետնախարար Արտակ բեգլարյանը։

«Նրանցից 14-ը քաղաքացիական անձինք են, որոնք գերեվարվել են ինչպես 2020-ին, այնպես էլ 2023-ին։ Կարծում եմ՝ 20-ն Արցախից են։ Նրանք բոլորը պետք է ազատ արձակվեն միջազգային ճնշման ներքո»,-գրել է նա։

Հնարավորություն կա՞, որ Արցախի ներկայացուցիչները ներկայացված լինեն ՀՀ Ազգային ժողովում

«Հայաստանի Ազգային ժողովում Արցախի ներկայացուցիչներ կլինեն, թե ոչ, դա կախված է նախ նրանից, թե Արցախից Հայաստան եկած անձինք որոշակի քաղաքական գործունեություն կիրականացնե՞ն, կուսակցություն կստեղծե՞ն, թե՞ հույսը կդնեն նրա վրա, որ այլ կուսակցություններ իրենց ներկայացուցիչներին կընդգրկեն իրենց ցուցակում»,- Step1.am-ի զրույցում այս մասին ասաց Գերագույն խորհրդի եւ ԱԺ նախկին պատգամավոր Արշակ Սադոյանը՝ անդրադառնալով հարցին, թե Հայաստանում արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների դեպքում հնարավորություն կա՞, որ Արցախի ներկայացուցիչները կարող են ներկայացված լինել ՀՀ Ազգային ժողովում, ինչպես 1990-ականներին ներկայացված են եղել Գերագույն խորհրդում։

«Ինչ վերաբերում է նախկին փորձին, 1988 թվականից Արցախում կար բավական կազմակերպված մարդկանց խումբ։ Նախքան Հայաստանում Շարժման մեկնարկը, Արցախում 1988 թվականի փետրվարին մարզային խորհրդի նիստ էին արել եւ որոշել էին միանալ Հայաստանին։ Այն ժամանակ Արցախում կային մարդիկ, որոնք համագործակցում էին Ղարաբաղ կոմիտեի ու Հայաստանի այլ քաղաքական ուժերի հետ։ Եվ երբ Հայաստանում տեղի ունեցան 1990 թվականի ընտրությունները, Հայոց համազգային շարժումն իր կազմում ներգրավեց Արցախի ներկայացուցիչներին եւ ընտրություններում պայմաններ ստեղծեց, որ նրանք դառնան Գերագույն խորհրդի պատգամավորներ»,- ասաց Սադոյանը։

Նա նշեց, որ ժամանակն է, որ Արցախից բռնի տեղահանված գործիչները փորձեն Հայաստանում ստեղծել իրենց քաղաքական միավորումը՝ կուսակցություն կամ դրա պես մի կազմակերպություն, որը կարող է համագործակցել հայաստանյան կուսակցությունների հետ։ Ըստ նրա՝ համատեղ դաշինքների միջոցով հնարավոր է հաջողության հասնել։ «Այսինքն՝ չպետք է հույսը դնել այսօրվա իշխանությունների աջակցության վրա։ Դուք էլ եք լավ հասկանում, որ Հայաստանի իշխանությունները հակառակը, չեն ուզենա այդ զարգացումներին տոն տալ»,- հավելեց Արշակ Սադոյանը։

Մեր զրուցակիցը նաեւ ասաց, որ Արցախի հարցով քաղաքական գործունեություն ծավալելը շատ կարեւոր է, դա կարող է հետագայում նպաստել նաեւ բռնի տեղահանված արցախցիների վերադարձի խնդիրները լուծելուն։

«Ղարաբաղյան կլանը» Հայաստանի անունից «օկուպացրել է ադրբեջանական հողերը» եւ «թույլ չի տվել, որ Հայաստանում պետությունը կայանա». Ալիեւն ու Փաշինյանը «մեղավորներ» են նշանակում

Ռուս «խաղաղապահների» ակտիվ աջակցությամբ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ից հետո գերեվարված 32 հայ գերիներ, հիմնականում շիրակցիներ, երեկ վերադարձել են Հայաստան։ Սակայն, ինչպես անմիջապես ասաց ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, Ադրբեջանում դեռ կան գերիներ։

Բաքվի բանտերում պահվում են նաև Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության ներկայացուցիչներ, սակայն դժվար թե Ալեն Սիմոնյանը խոսեր նրանց մասին։ Նրանց վերադարձի մասին խոսք չկա, թեև որոշ փորձագետներ կարծում էին, որ 5 օր առաջ ձեռք բերված գերիների փոխանակման մասին պայմանավորվածությունը ձգձգվում էր, քանի որ միջնորդները (թեև հայտնի չէ, թե դրանք ովքեր են) փորձել են հասնել նաեւ քաղբանտարկյալների ազատ արձակմանը։ Միաժամանակ, Հայաստանի ղեկավարությունը հրապարակավ չի հայտարարել, որ բանակցում է նրանց վերադարձի մասին։

«Գլխավոր դատախազությունում ստեղծվել է հետաքննչական խումբ՝ կապված Ադրբեջանի Ղարաբաղի շրջանում կալանավորված անջատողականների հետ», – ադրբեջանական APA-ի փոխանցմամբ՝ ասել է Ադրբեջանի գլխավոր դատախազ Քեմրան Ալիևը։

Ինչո՞ւ է Ալիևը Բաքվում բանտարկված պահում Արցախի ղեկավարությանը, եթե Հայաստանի հետ է «խաղաղության» բանակցություններ վարում և «ադրբեջանական հողերի օկուպացիայի» մեջ մեղադրում է ոչ թե Ղարաբաղին, այլ Հայաստանին։ Ո՞վ է, Ալիևի և Փաշինյանի ընդհանուր կարծիքով, մեղավոր նրանում, որ «30 տարի Հայաստանն իր ողջ ռեսուրսները ծախսել է Արցախի ակնհայտ անլուծելի խնդրի վրա» (Փաշինյան): Եւ որ «Հայաստանի կառավարությունը արտաքսել է մեկ միլիոն ադրբեջանցի, իսկ գրեթե 15 հազար քառակուսի մետր տարածք կմ ավերված է» (Ալիեւ)։

Ո՞վ է այդ մեղավոր «ՀՀ կառավարութունը»։ Դեկտեմբերի 11-ին իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավոր Գևորգ Պապոյանը «մեղավորներին» թվարկեց.

«Իրական կապիտուլյացիայի պայմանագիրը ստորագրել են Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը, ոչ թե Սամվել Շահրամանյանը։ Կապիտուլյացիա են կնքել, ցրել են ԼՂ բանակը, զենքը հանձնել Ադրբեջանին, ցրել ԼՂ ԱԺ-ն, հիմա էլ ուզում են ԼՂ ԱԺ նիստ անել Հայաստանում։ Սա ռումբ է Հայաստանի դեմ, ուղղակի անընդունելի է»,- ասաց Պապոյանը։

«Նրանք Լեռնային Ղարաբաղում ամեն ինչ վարի տվին, իսկ հիմա նույնն են ուզում անել Հայաստանի՞ հետ։ Ոչ, բավական է»,- եզրափակեց պատգամավորը։

Հիմա սա է իշխող կուսակցության հիմնական խոսույթը. Արցախն է մեղավոր ոչ միայն կատարվածի, այլեւ ապագայի կորուստների համար։ Այսինքն՝ եթե «խաղաղություն» չստացվի, դա նրանից է, որ Արցախի ղեկավարությունը Երեւանում նիստ է հրավիրել։ Իսկ եթե Հայաստանի նոր տարածքներ գրավվեն, երկիրը կորցնի ինքնիշխանությունը (ինչպես սպառնացել է Ալիևը), իսկ Հայաստանի քաղաքացիները փախստական դառնան, ապա դա կլինի այն պատճառով, որ Հայաստանում դրսից վերահսկվող «որոշ ուժեր» չեն հրաժարվում ռեւանշիզմից և դրա համար օգտագործում են ղարաբաղցիներին։ Շատ հարմար ձեւ պատասխանատվությունից խուսափելու համար։

Այս նարատիվը հնչում է յուրաքանչյուր իշխանամետ հարթուկից՝ համեմված Փաշինյանի խոսքերով, որը որոշ ղարաբաղցիների, ղարաբաղյան կլանին և բոլոր նրանց, ովքեր տենչում են «ռեւանշի» մասին, «երախտամոռ» անվանեց։

Այս խոսույթին ակտիվորեն արձագանքում են Բաքվում: «Ղարաբաղյան անջատողականները շարունակում են իրենց գործունեությունը Հայաստանում։ Նրանց գործունեությունը կարող է լուրջ խոչընդոտ դառնալ հայ-ադրբեջանական խաղաղ գործընթացի համար։ Հետաքրքիր է՝ պաշտոնական Բաքուն կպահանջի՞, որ Երեւանը փակի անջատողականների «ներկայացուցչությունը»։ Globalinfo.az-ի հետ զրույցում քաղաքագետ Էլխան Շահինօղլուն ասել է, որ «ներկայացուցչությունը» սադրիչ հայտարարություններ է անում, այնտեղ հանդիպումներ են անցկացվում։ «Ներկայացուցչությունում» հավաքվածները երկու թիրախ ունեն՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունը։ Հայաստանի կառավարությունը նախատեսում է փակել այս «ներկայացուցչությունը» հունվարի սկզբին։ Արմատական ​​ընդդիմությունն ու ղարաբաղյան կլանը փորձում են կանխել դա»,- գրում են Բաքվի լրատվամիջոցները։

Այսինքն՝ Բաքուն և Երևանն իրենց ընդհանուր «թշնամիներ» են համարում ՀՀ “նախկին ղեկավարներին”։ Արդյո՞ք այս մարդիկ, մասնավորապես, Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը, Սեյրան Օհանյանը և մյուսները «պատասխանատվության կենթարկեն» այն բանի համար, որ Հայաստանի անունից նրանք «օկուպացրել են ադրբեջանական հողերը» Արցախում (Ալիեւ) և միևնույն ժամանակ «անիմաստ վատնել Հայաստանի ռեսուրսները»՝ թույլ չտալով, որ «պետությունը կայանա Հայաստանում» (Փաշինյան)։ Կա՞ մեխանիզմ, որով Երևանը կարող է դրանք հանձնել Բաքվին՝ այնտեղ գտնվող «երկրորդական» անձանց դիմաց։ Թե՞ կկիրառվի Միջազգային քրեական դատարանի մեխանիզմը։

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի նոյեմբերի 14-ին Հայաստանի Հանրապետությունը պաշտոնապես ի պահ հանձնեց Միջազգային քրեական դատարանի Հռոմի կանոնադրության վավերացման փաստաթուղթը։ Հայաստանի համար օրենքն ուժի մեջ կմտնի 2024 թվականի փետրվարի 1-ից։

 

Թե՞ ահաբեկչությունն ու բռնությունն ընդունելի են փոփոխվող աշխարհակարգում

«….Մենք կարծում ենք, որ էթնիկ հայերի իրավունքները՝ վերադառնալու Ղարաբաղի տարածաշրջան կամ գոնե այնտեղ այցելելու, պետք է երաշխավորվեն։ Դա պետք է ապահովվի միջազգային չափանիշներին համապատասխան՝ ազգային փոքրամասնությունների անվտանգության պաշտպանության առումով։ Դա պետք է երաշխավորվի Ադրբեջանի Սահմանադրության մեջ ներառված ազգային փոքրամասնությունների պաշտպանության շրջանակներում»։ Սրանք Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի խոսքերն են «Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցից։

Այսինքն՝ Եվրոպական խորհրդի ղեկավարը, ինչպես և Ադրբեջանի նախագահը, Արցախի էթնիկ հայերին դիտարկում է որպես ազգային փոքրամասնություն։ Զարմանալի չէ. ի վերջո, Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները, ոտնահարելով երկրի Սահմանադրությունը և Անկախության հռչակագիրը, Արցախի Հանրապետությունը ճանաչեցին որպես Ադրբեջանի մաս։ Եվ հիմա, երբ հանրապետության բոլոր 150-հոգանոց բնակիչները լքել են այն, որպեսզի փրկվեն վերահաս ֆիզիկական բնաջնջումից, ամեն ինչ արվում է, որպեսզի իրենց նախնիների հողը, ունեցվածքը, հարազատների գերեզմանները կորցրած մարդկանց իրավունքները հայտնվեն կառավարության գործունեության մեջ տասներորդ պլանում, իսկ հպարտ մարդիկ ողորմություն խնդրեն։

Բայց զարմանալի է ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանի պահվածքը, որն արդեն հատել է բազմաթիվ կարմիր գծեր և տանում է դեպի անխուսափելի աղետ և բուն Հայաստանի ինքնիշխանության ու պետականության կորստի։ Զարմանալի է, որ Եվրամիության ներկայացուցիչը, որի օղակներից մեկը ԵԱՀԿ-ն է, որ 30 տարի շարունակ քննարկում է ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորման ուղիները, այսինքն՝ ըստ էության ընդունելով, որ նման հակամարտություն կա, որ դե ֆակտո գոյություն ունի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ), որը հիմնված է ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի վրա, ստեղծվել է սահմանադրորեն, ազգային-ազատագրական շարժման և ազգային հանրաքվեի միջոցով, այժմ համաձայն է Ադրբեջան կոչվող ահաբեկչական, բացահայտ ֆաշիստական ​​միավորման նարատիվներին և Արցախի բնիկ բնակիչներին անվանում է «ազգային փոքրամասնություն»։

Ըստ էության, ժողովրդավարական Եվրամիության ղեկավարը հավաստում է, որ ճանաչում է միջազգային ահաբեկիչ Ալիևի խոսքերը. «մենք ապացուցել ենք, որ հակամարտությունները կարող են լուծվել պատերազմով»։ Միշելը ավելի հեռուն գնաց. նա ընդունում է, որ ժողովրդավարական աշխարհի համար ընդունելի է հակամարտությունները լուծել ցեղասպանության և էթնիկ զտումների միջոցով: Ընդ որում Ալիևին սատարող Ռուսաստանը և Թուրքիան նույն կարծիքին են։

Հարց է առաջանում՝ ի՞նչ տարբերություն ահաբեկիչների և միջազգային և տարածաշրջանային խնդիրների լուծման ժողովրդավարական մեթոդների կողմնակիցների մոտեցումների մեջ, եթե երկու կողմերն էլ հավատարիմ են ուժային մեթոդներին։ Ենթադրենք, որ Հայաստանի իշխանությունները կոլաբորանտներ են՝ մեր երկրի գլխին դամոկլյան սրի պես կախված մարտահրավերներին անվայել պահվածքով։ Իսկ որտե՞ղ մնացին ժողովրդավարությունը և մարդու իրավունքները, որոնց մասին ամեն քայլափոխի խոսում են Եվրոպայում։

Գաղտնիք չէ, որ հանուն Հայաստանի ոչ մի երկիր չի «պատռելու իր շապիկը»։ Միանգամայն բնական է, որ յուրաքանչյուր դերակատար տարածաշրջանում իր խնդիրներն է լուծում և իր նպատակներն է հետապնդում։ Բայց ինչո՞ւ այդ նպատակների համար չեն օգտագործվում տերմիններ և խոսույթներ, որոնք դիվիդենտներ կբերեն ժողովրդավարությանը, և ոչ թե ավտոկրատիային, որի դեմ, իբր, պայքարում են ժողովրդավարական սկզբունքների ջատագովները:

Ինչու՞ եվրոպացի պաշտոնյաները բոլոր 35 տարիների ընթացքում երբեք չճանաչեցին մեր ինքնորոշման իրավունքը, չճանաչեցին մեզ որպես ազգային-ազատագրական շարժում իրականացնող ժողովուրդ, ժողովրդավարական պետություն կերտած ժողովուրդ (այո, մենք ընդունում ենք, որ այս պետության որակը կասկածելի էր), մի ժողովուրդ, ով պաշտպանեց իր պետությունը 4 պատերազմում:

Ինչպե՞ս են ժողովրդավարական երկրները ցանկանում պահպանել իրենց ժողովրդավարական հիմքերը, եթե այսօր ոտնահարում են այլ ժողովուրդների ու պետությունների, թեկուզ փոքրերի իրավունքները՝ դասելով նրանց ազգային փոքրամասնությունների շարքին։ Թե՞ ահաբեկչությունն ու բռնությունը ընդունելի են փոփոխվող աշխարհակարգում:

Մարգարիտա Քարամյան

Շառլ Միշելը պետք է հավատարիմ մնա եվրոպական արժեքներին, կամ էլ հայտարարի, որ այլեւս հակամարտությունները կլուծվեն ուժային ճանապարհով

2019 թվականի դեկտեմբերի 1-ից Եվրոպական խորհրդի նախագահ հանդիսացող, Բելգիայի ֆրանսիական համայնքի ներկայացուցիչ, Բելգիայի նախկին վարչապետ (2014-2019) Շառլ Միշելը հայտարարել է. «Մենք կարծում ենք, որ էթնիկ հայերը պետք է հնարավորություն ունենան վերադառնալ կամ գոնե այցելել Ադրբեջանի այս հատվածը, և նրանց անվտանգությունն ու իրավունքները պետք է երաշխավորված լինեն։ Փոքրամասնությունների պաշտպանության հարցում կան միջազգային չափանիշներ, որոնք պետք է հարգվեն Ադրբեջանի Սահմանադրության համաձայն, որոնց շրջանակներում պետք է երաշխավորվեն փոքրամասնությունների իրավունքները»։

Շառլ Միշելը միապետական ​​Բելգիայի քաղաքացի է, որը երբեմն կոչվում է երկակի դաշնություն, քանի որ Բելգիան միաժամանակ բաժանված է երեք շրջանների և երեք լեզվական համայնքների: Յուրաքանչյուր տարածքային մաս և յուրաքանչյուր լեզվական համայնք ունի իր խորհրդարանը և իր կառավարությունը: Այսպիսով, Բելգիան ունի վեց կառավարություն և վեց խորհրդարան։ Դաշնային կառավարությունը պատասխանատու է մյուս հինգ կառավարությունների գործողությունների, ինչպես նաև ազգային նշանակության հարցերի համակարգման համար:

Այսինքն՝ Բելգիայում «փոքրամասնություններ» չկան, բնիկ քաղաքացիների քաղաքական և մշակութային իրավունքները պաշտպանված են խորհրդարանների և կառավարությունների կողմից։ Բելգիայի տարածքը շատ չի տարբերվում Հայաստանից՝ 30 հազար քառակուսի կմ մի փոքր ավելի։

«Փոքր երկիր» Բելգիան դարձավ Եվրամիության մայրաքաղաքը, քանի որ խստորեն պահպանում էր եվրոպական արժեքները՝ հավասարություն, ինքնորոշման իրավունք, հակամարտությունների ուժային լուծումների բացառում և այլ հիմնարար սկզբունքներ։ Այս սկզբունքների շրջանակներում 1992 թվականին ԵԱՀԿ-ում ստեղծվեց ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, որը մանդատ ստացավ լուծելու ղարաբաղյան հակամարտությունը տարածքային ամբողջականության, ինքնորոշման իրավունքի և ուժի չկիրառման միջազգային սկզբունքների հիման վրա։

Այժմ Եվրամիության ղեկավարն իրեն թույլ է տալիս անդրադառնալ Արցախը միջազգային իրավունքի տեսակետից ոչ լեգիտիմ ապօրինի Ադրբեջանին հանձնելու Ստալինի որոշմանը, 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի ռուս-թուրքական գործարքին, ԱՊՀ ստեղծման մասին հռչակագիրը և Ադրբեջանի սահմանադրությանը:

Նույն Ադրբեջանի, որտեղ նախագահը Իլհամ Ալիևն է, ով այս պաշտոնը ժառանգել է հորից և կնոջը նշանակել է առաջին փոխնախագահ։ 2003-ին, երբ մահացավ Ալիևի հայրը, ասում էին, որ նա իրականում մահացել է ոչ թե դեկտեմբերին, այլ հոկտեմբերին, բայց մահի մասին չհայտարարվեց, որ որդին նախագահ դառնա։ 2003 թվականի հուլիսին, երբ Հեյդար Ալիևը բուժում էր անցնում, Իլհամը դարձավ նախագահի թեկնածու։ Օգոստոսի 4-ին Միլի Մեջլիսը Իլհամ Ալիևին նշանակեց երկրի վարչապետ։ 2003 թվականի հոկտեմբերի 15-ին տեղի ունեցան ընտրություններ, և նախագահ դարձավ Իլհամ Ալիևը։ Ընտրությունները չճանաչվեցին միջազգային հանրության կողմից։ Հեյդար Ալիեւի մահվան մասին հայտարարվել էր դեկտեմբերի 12-ին, երբ բոլոր հարցերը “հարթվել են”։ Դժվար թե Շառլ Միշելը չգիտի այս պատմությունը։

Իլհամ Ալիևը բացահայտորեն խոստովանեց, որ «հակամարտությունը» լուծեց ուժով, փաստորեն, թքած ունենալով միջազգային չափանիշների վրա։ Հիմա Միշելը խոսում է «Ադրբեջանի սահմանադրության» մասին, որը պետք է պաշտպանի հազարավոր տարիներ այս հողի վրա ապրած արցախահայությանը։ Շառլ Միշելը չի ​​հիշում, որ այդ մարդիկ ունեն քաղաքական իրավունքներ, ինչպես ֆլամանդացիները, վոլոնացիները Բելգիայում, որ Արցախում եղել է ժողովրդավարական պետական ​​համակարգ և ընտրովի մարմիններ՝ նախընտրելով Ալիևի կառավարման ձևը։

Ի՞նչ կարող է անել Միշելը, եթե Բաքուն և Երևանը պայմանավորվեն միմյանց միջև և «հանձնեն» Ղարաբաղը՝ կարող են հարցնել “արևմտամետները”։ Միշելը կարող է անել միայն մեկ բան՝ խստորեն պահպանել եվրոպական արժեքները, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մանդատը, միջազգային սկզբունքները՝ անկախ այլոց կեղտոտ գործարքներից։ Կամ խոստովանի, որ այսուհետ հակամարտությունները լուծվելու են ուժով, հավասարություն այլեւս չկա։ Միգուցե նույնիսկ Բելգիայի թագավորին խորհուրդ տա Ալիևից սովորել ունիտար պետություն կառուցելու հմտությունները։

Նաիրա Հայրումյան

Forrights. «Ճարտարի պաշտպանը»․ զոհվել է հրադադարից մի քանի րոպե առաջ

Forrights

Վանիկ Հայրապետյանը երեք տղաների հայր էր, երազում էր աղջիկ ունենալու մասին։ Երազանքը կատարվեց, բայց երջանկության օրերը, կամ ավելի ճիշտ է ասել ժամերը, կարճ տևեցին։ Վանիկի դուստրը՝ Արիանան ծնվեց սեպտեմբերի 11-ին։ Ութ օր անց սկսվեց սեպտեմբերի 19-ի պատերազմը։ Հայրը դստերը միայն երկու օր տեսավ։

Վանիկ Հայրապետյանը Ճարտարի հրամանատարն էր, կոչումով ավագ լեյտենանտ, գրեթե մշտապես դիրքերում։ Պատերազմի օրը պետք է ավարտեր հերթապահությունն ու գար տուն։

«Ամսի  19-ի առավոտը գրեցի՝ ինչո՞ւ տուն չես գալիս, պատասխան չտվեց։ Մեր վերջին հանդիպումն ամսի 18-ին էր, դրանից հետո էլ չեմ տեսել։ Երեխայի նկարն ուղարկեցի, նայեց, բայց չպատասխանեց։ Գրեցի՝ Վանիկ, ինչո՞ւ չես գալիս, ժամանակն անցնում է, էլի պատասխան չկար»,-ամուսնու հետ ունեցած վերջին  հիշողություններով կիսվում է կինը՝ Դոնարա Գրիգորյանը։

Վանիկ Հայրապետյանն ընտանիքին վստահեցրել է, թե ինքը Ճարտարի մշակույթի տանը տեղեկայված շտաբում է լինելու, ասել է՝ չվախենաք ու գնացել է։ Որոշ ժամանակ անց Դոնարան որդուն է ուղարկել այդ տարածք, որպեսզի հետաքրքրվի, թե հայրն ինչպես է։ «Արենը եկավ ասաց՝ մամ, բոլորն այնտեղ են, բայց ինքը չկա։ Մենք գիտեինք, որ ինքը մշակույթի տան մոտ չի մնա, ուրիշների նման չի թաքնվի, ինչպես չթաքնվեց 44-օրյա պատերազմի ընթացքում»։

Այնուհետ, Վանիկի մայրը՝ Սիրվարդ Հայրապետյանն է գնացել մշակույթի տան մոտ՝ միակ որդուց տեղեկություններ ստանալու համար։ «Ես գնացի, ընկերներից հարցրեցի՝ Վանիկից նորություն չկա՞, բոլորը երեսները շուռ տվեցին, ես այդ րոպեին իմացա, որ իմ երեխան արդեն չկա, որ բոլորը ինձնից երես էին թեքում»,-Forrighst.am-ի հետ զրույցում ասաց մայրը։

Կինն ասում է, որ ամուսինը Ճարտարի մատույցներում է եղել, պահել է քաղաքի մուտքը, զոհվել է ամսի 20-ին՝ հրադադարից մի քանի րոպե առաջ։

«Խրամատի դիմաց տեսել է, որ երեք տղա միասին են կանգնած եղել, ասել է՝ չեմ ասել, որ խմբերով չպետք է կանգնել, հետո գնացել է այդ տղաներին ասի, որ առանձին լինեն։ Խրամատից դուրս է եկել, որ ասի ցրվեք, այդ պահին ԱԹՍ-ն հարվածել է  երեք տղաներին, ինքն էլ հետները զոհվել է»։

«Մեզ համար ժամանակն այդ պահից կանգնեց, ամեն ինչ խավարվեց, ոչինչ գոյություն չունեցավ»,-ասում է կինը։

Վանիկ Հայրապետյանը 38 տարեկան էր, վերջին 20 տարում զինվորական է եղել, մասնակցել է բոլոր պատերազմներին։ Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար բազմաթիվ մեդալներ է ստացել, որոնք ընտանիքը չի կարողացել բերել՝ թշնամին ճանապարհին վերցնելու էր ու ոչնչացներ։ Վանիկից միայն մի բուռ հող են կարողացել բերել։

«Որ իմանայինք մեզ հետ կբերեինք, չէինք էլ հուղարկավորի։ Ամսի 23-ին հուղարկավորեցինք, ամիս 27-ին դուրս եկանք։ Իրան թողեցինք, մենք եկանք։ Հիմա շատ ենք ուզում, որ իրեն բերենք։ Հող ենք բերել մեզ հետ, գոնե տեղ տան, որ հուղարկավորենք, որ գոնե գնալու տեղ ունենանք»,-ասում է կինը, իսկ մայրն ավելացնում է՝ Ճարտարը հարկադրաբար լքելուց հետո չի հասցրել այցելել որդու շիրիմին։

«Երեք օր պահեցին Մարտունիում, սառնարան չկար։ Ասացին՝ 22-ի երեկոյան բերենք, հուղարկավորենք, ասացի՝ չէ, թողեք լույսը կբացվի, նոր կբերեք էրեխուս։ Ուզում էին գիշերով հուղարկավորել, շատերին գիշերով են հուղարկավորել, քանի որ դիերի վիճակը վատացել էր, պահել չէր լինում։ Առավոտյան 11-ին Վանիկիս բերեցին, երեք րոպեով դեմքը բացեցին ու տարան։ Ինքնահողին եմ գնացել գերեզմաններ ու էլ չեմ կարողացել գնալ, պետք է յոթն անեինք, ասացին՝ հավաքվեք, պետք է դուրս գանք, էլ չհասցրեցի գնալ մոտը»,-պատմում է վշտահար մայրը։

Վանիկի ընտանիքն այժմ սոցիալական լրջագույն խնդիրներ ունի։ Խնդիրներ շատ ունեն, հիմնականը տուն չունենալն է։ Ընտանիքի համար մի բարերար վեց ամսով բնակարան է վարձել, որից երեքը լրացել է։ Դոնարան չգիտի, թե չորս անչափահաս երեխաների հետ երեք ամիս անց որտեղ է բնակվելու։ «Մեր տան միակ աշխատողն ամուսինս էր, հիմա, որ ինքը չկա չգիտենք, թե ինչ ենք անելու։ Փոքրիկս գրկիս ի՞նչ անեմ, ո՞ւր թողեմ, որ գնամ աշխատեմ»,-ասում է նա։

Նարեկ Կիրակոսյան

Արցախցիները համաձայն չեն «հների» և «նորերի» բաժանմանը

2020-ին Արցախից բռնագաղթվածները՝ և 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանում մնացածները, և 2023-ին կրկին արտաքսվածները՝ սոցիալական վճար չեն ստանում, դադարեցվել է նաև վարձավճարների աջակցության պետական ​​ծրագիրը։

Հադրութի քաղաքապետ Վահան Սավադյանի խոսքով, 2020 թվականի ներքին տեղահանվածները կորցրել են սոցիալական բոլոր վճարները, միևնույն ժամանակ, նրանք ներառված չեն պետական ​​ֆինանսական աջակցության նոր ծրագրերում։

«Մենք դիմել ենք Հայաստանի վարչապետի գրասենյակ՝ 2020 և 2023 թվականներին Արցախի ներքին տեղահանվածների միջև տարբերություն չդնելու և Արցախից բռնագաղթվածներին աջակցության ծրագրերում 2020 թվականից Հայաստանում մնացած արցախցիներին ընդգրկելու խնդրանքով։ Հույս ունենք կառավարության կողմից մեր խնդրանքը բավարարող արագ արձագանքի»:

Սավադյանը նշեց, որ բոլոր նրանք, ովքեր 44-օրյա պատերազմի հետևանքով ստիպված են եղել լքել իրենց տները, ցանկանում էին վերադառնալ Արցախ, բայց ինչպե՞ս դա անեին, եթե Արցախում զբաղվածության և բնակարանային խնդիրներ են առաջացել։ Հայաստանի կառավարությունը պետք է հաշվի առնի այս հանգամանքները։ Իսկ արցախցիներին «հին» կամ «նոր» կլիշեներով տարբերելը սխալ է։