8 շաբաթը լրացավ. ի՞նչ զեկույց կներկայացնի Բաքուն Արդարադատության միջազգային դատարանին
- 12:37 13.01.2024
2023 թվականի նոյեմբերի 17-ին Արդարադատության միջազգային դատարանը հրապարակեց որոշումը՝ Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի գործով միջանկյալ միջոցներ կիրառելու վերաբերյալ։
«Դատարանը պարտավորեցրել է Ադրբեջանին ապահովել այն մարդկանց անվտանգ, անխոչընդոտ և արագ վերադարձը, ովքեր 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ից հետո լքել են Լեռնային Ղարաբաղը և ցանկանում են վերադառնալ»։
Որպես Կոնվենցիայով ստանձնած իր պարտավորությունների մաս, Ադրբեջանը պարտավոր է պահպանել և պաշտպանել գրանցման, անձը և անձնական սեփականության իրավունքը հաստատող փաստաթղթերը, ինչպես նաև գրանցման գրքերը և ընդունել դրանք որպես իր վարչական և օրենսդրական պրակտիկայի հիմք:
Որոշման հրապարակումից հետո 8 շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանը պետք է դատարանին հաշվետվություն ներկայացնի այդ միջոցառումների իրականացումն ապահովելու համար ձեռնարկած քայլերի մասին։
Բաքուն 8 շաբաթ է, ինչ կոնկրետ քայլ չի ձեռնարկել Արցախի ժողովրդի վերադարձն ապահովելու համար։ Մոսկվան և Բաքուն միաբերան ասում են, որ «էթնիկ զտումներ» չեն եղել, որ արցախցիների գաղթի համար մեղավոր են իշխանությունները, Արևմուտքը, այլմոլորակայինները, իսկ Փաշինյանն ասում էր, որ արցախցիներին «վտանգ չէր սպառնում»:
Այն, որ արցախցիները Հայաստանում են «ժամանակավոր», վկայում են նաև ՀՀ կառավարության քայլերը՝ փաստաթղթային քաշքշուկը, քաղաքացիության անհասկանալի հարցեր, թոշակներով շանտաժ, աշխատանքի մերժում և այլն, որոնք, ըստ երևույթին, պետք է պարտադրեն արցախցիներին կա՛մ լքել Հայաստանը, կա՛մ վերադառնալ Արցախ, բայց արդեն Բաքվի իրավասության ներքո։
Բայց այս բոլոր միջոցները արդյունքի չեն բերում՝ Արցախի ժողովուրդը պատրաստ է վերադառնալ միայն հայկական Արցախ՝ Արցախի կարգավիճակի հարցը լուծելուց և անվտանգության միջազգային երաշխիքներին ենթարկվելուց հետո։
Ի՞նչ կորոշի դատարանը 8 շաբաթվա ժամկետը լրանալուն պես, այսինքն՝ հունվարի կեսերին. Բաքվի նկատմամբ կկիրառվե՞ն պատժամիջոցներ՝ նյութական և այլ փոխհատուցումների պահանջով։
Բաքուն նախապես պատրաստվել էր իրադարձությունների այս ընթացքին, և արդեն 2023 թվականի փետրվարի 27-ին Ադրբեջանը փոխհատուցման պահանջով արբիտրաժային գործընթաց սկսեց՝ Երևանին մեղադրելով Լեռնային Ղարաբաղի ռեսուրսներն օգտագործելու մեջ։
Այս գործով լսումներն արդեն սկսվել են։ Հայաստանի պատվիրակությունը՝ Եղիշե Կիրակոսյանի գլխավորությամբ, մասնակցել է Մշտական արբիտրաժային դատարանում տեղի ունեցած դատական նիստին՝ Ադրբեջանի կողմից Էներգետիկ խարտիայի պայմանագրի հիման վրա նախաձեռնած արբիտրաժի շրջանակներում։
Կասկածից վեր է, որ Երեւանն ու Բաքուն համաձայնության կգան․ Երեւանը չի պնդի, որ Բաքվի դեմ պատժամիջոցներ սահմանվեն Արդարադատության միջազգային դատարանում։ Սակայն Բաքուն դժվար թե հրաժարվի իր պահանջներից: