ՆԱՏՕ-ի «համեստ լռությունը» և Դաշինքի «փոխզիջումը» Ռուսաստանի հետ Հայաստանի հարցում

ՆԱՏՕ-ն Հայաստանում համեստորեն «լռեց» երեք միջազգային սկզբունքներից երկուսի մասին

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում Հարավային Կովկասում ՆԱՏՕ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինան, ով վերջերս այցելեց Երևան, ասաց, որ «բանակցությունների հիմքում ընկած սկզբունքները՝ ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության հարգանքը, շատ կարեւոր են»:

ՆԱՏՕ-ի ներկայացուցիչը համեստորեն լռեց արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման մյուս երկու սկզբունքների մասին, որոնք արձանագրված են ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի նախագահների առնվազն 5 համատեղ հայտարարություններում և ամենակարևորը՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության և Հելսինկյան եզրափակիչ ակտում՝ ինքնորոշման և ուժի չկիրառման սկզբունքների մասին։

2020 թվականին այս երկու սկզբունքներն էլ ոտնահարվել են, և ՆԱՏՕ-ի համար դա նորմալ էր։ Հիմա Դաշինքը պնդում է միայն մեկ սկզբունք՝ տարածքային ամբողջականություն։

«Մենք որոշել ենք չմիջամտելու քաղաքականություն վարել, եթե չխախտվեն ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը, ինչպես նաև Վաշինգտոնի պայմանագրով նախատեսված սկզբունքները։ Ուստի այս փուլում ես ունեմ գլխավոր քարտուղարի լիակատար աջակցությունը, որ մենք պետք է աշխատենք, աջակցենք և ավելի շատ ներկայություն ունենանք»,- ասել է Կոլոմինան։

«Մենք գիտենք, որ կան բանակցությունների տարբեր ձևաչափեր՝ երկկողմ ձևաչափ, ԱՄՆ և ԵՄ ձևաչափ»,- ասաց Կոլոմինան՝ կրկին համեստորեն լռելով ռուս-թուրքական «եռակողմ» ձևաչափի մասին։ Նա նրբանկատորեն չի վիճարկել 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին Ռուսաստանի «միջնորդությամբ» կնքված հայտարարության օրինականությունը, ռուսական զորքերի ներկայությունը և բանակցությունները միայն ռուսական հարթակում շարունակելու Բաքվի համառ ցանկությունը։

Ի դեպ, Կոլոմինին Բաքվում չեն ընդունել՝ ընտրություններին նախապատրաստվելու պատրվակով։ Թեկուզ չեն թաքցնում, որ իրենք «ընտրել» են Ռուսաստանը։

Կոլոմինան Ռուսաստանը հիշատակել է միայն ռուս-ուկրաինական պատերազմի համատեքստում՝ նշելով, որ «մենք ցանկանում ենք զսպել, մասնավորապես, Ռուսաստանին, որը համարում ենք սպառնալիք։ Նրանք ռազմավարական սխալ թույլ տվեցին՝ ներխուժելով Ուկրաինա. Եվ նրանք պետք է հասկանան, որ ՆԱՏՕ-ն պատրաստ է պաշտպանել իր տարածքի յուրաքանչյուր թիզը»։

ՆԱՏՕ-ի ներկայացուցիչը չի անդրադարձել Ռուսաստանի դերին Արցախյան հակամարտությունում, ըստ երևույթին, Մոսկվային չնյարդայնացնելու կամ Հայաստան-ՆԱՏՕ համագործակցության դեմ չտրամադրելու համար։ Բայց Մոսկվան զգոն էր. Ռուսաստանը կարծում է, որ ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման ժամանակ Հայաստանը պետք է առաջնորդվի երկարաժամկետ շահերով, անմիջապես հայտարարեց ՌԴ ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան։

Նա մեկնաբանեց Խավիեր Կոլոմինայի խոսքերը, թե Հայաստանը որոշել է քաղաքականապես և գործնականում ակտիվացնել համագործակցությունը ՆԱՏՕ-ի հետ։

«Մենք արդեն տեսել ենք, թե ինչի է հանգեցնում ՆԱՏՕ-ի մերձավորությունը շատ երկրների համար. ներգրավվածություն հակամարտություններին, ինքնիշխանության և անկախության կորուստ, կամքի ենթարկում ուրիշի պլանավորմանը՝ բառի բոլոր իմաստով և բոլոր ոլորտներում, և ամենակարևորը՝ սեփական ազգային շահերն իրացնելու հնարավորության բացակայությունը»,- ասել է Զախարովան։ Նա չմանրամասնեց, թե ինչի է հանգեցրել Ռուսաստանի հետ Հայաստանի «դարավոր դաշինքը», ինչու է Հայաստանը կորցրել իր բնօրրանի 9/10-ը և ինչու ռուսական զորքերը դեռևս Արցախում են՝ առանց հայերի։

Զախարովան միայն սպառնացել է, որ յուրաքանչյուր երկիր, այդ թվում՝ Հայաստանը, պետք է վերլուծի իր ազգային շահերը, բացի քարտեզ և տեսնի, թե «որ տարածաշրջանում և որ հարևանների միջև» է գտնվում։

Բայց ամենակարևորը՝ Զախարովան խորհուրդ է տվել «հաշվի առնել՝ արդյոք դա ենթադրում է հարաբերությունների խզում տարածաշրջանի երկրների և հարևանների հետ»։

Այսինքն՝ Մոսկվան Հայաստանին «թույլ է տալիս» բարեկամ լինել ՆԱՏՕ-ի հետ, եթե դա չհանգեցնի Ռուսաստանի և, համապատասխանաբար, Թուրքիայի հետ հարաբերությունների խզման։ Կոլոմինայի «համեստ լռությունը» հուշում է, որ ՆԱՏՕ-ն համաձայն է։ Փոխզիջում ձեռք է բերվել։

Նաիրա Հայրումյան