Step1-ի զրուցակիցն է Ադրբեջանահայերի ասամբլեայի նախագահ Գրիգորի Այվազյանը։

–Պարո՛ն Այվազյան, Ալիեւի հայտարարություններն ի՞նչ են ցույց տալիս, Արցախի հարցը մարսե՞լ են եւ անցնում են Հայաստանի՞ն։

-Նախ մենք մեզ համար պետք է հստակ ամրագրենք, որ նրանք Արցախը չեն մարսել ու չեն էլ մարսելու։ Տարբեր հանգամանքներից ելնելով՝ դեռ վաղ է վերջնական եզրակացություններ կատարել ապագայի վերաբերյալ։ Երկրորդ, Իլհամ Ալիեւն ամեն անգամ նույն բաներն է ասում, ոչ մի նորություն չկա նրա վայրահաչոցի  մեջ։ Միակ տարբերությունն այն է, որ շեշտադրումներ են փոխվել։ Ասում է՝ Հայաստանն «Արեւմտյան Ադրբեջան» է, պետք է հաշտվել, որ ադրբեջանցիները վերադառնալու են։ Թող ինքը նախ հաշտվի կես միլիոն ադրբեջանահայության՝ Բաքու վերադառնալու հետ, հետո նոր բարբաջի այստեղից գնացած թուրքերի մասին։ Իրեն չի հաջողվելու հակադրել այսպես կոչված ադրբեջանցիների վերադարձի հարցը եւ դրանով խոչընդոտ ստեղծել արցախցիներին իրենց հայրենիք վերադառնալու օրինական պահանջի ու գործողությունների համար։ Բայց նախաձեռնողը պետք է լինեն արցախցիներն ու նրանց ղեկավարությունը, որոնց դիրքորոշումը հստակ չէ, կոմֆորմիստական է։

-Հայաստանից համարժեք պատասխան չկա, սա ինչի՞ կարող է հանգեցնել։

-Վերջիվերջո սա կարող է հանգեցնել Հայաստան-Ադրբեջան նոր պատերազմի, ինչն Ալիեւը չի թաքցնում, երբեմն փորձում է քողարկել՝ ասելով․ «մենք տարածքային պահանջներ չունենք, բայց Հայաստանը չունի միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններ»։ Ալիեւը պնդում է, որ պետք է ադրբեջանցիները վերադառնան Հայաստան, մի քանի սադրիչ գործողություններ է անում, «Զանգեզուրի ճանապարհի» մասին հեքիաթներ է պատմում, պահանջում, որ այդ ճանապարհին որեւէ հսկողություն չլինի իրենց ապրանքների նկատմամբ։ Պահանջում է, որ իրենց սիրած ապրանքները՝  թմրամիջոցները, զենքը Ադրբեջանից Նախիջեւան, Նախիջեւանից Թուրքիա, Թուրքիայից Ադրբեջան տեղափոխելիս վերահսկողություն չանցնեն։ Ասում է՝ ռուսները պետք է վերահսկեին այդ ճանապարհը եւ նոյեմբերի 9-ի չարաբաստիկ հայտարարության վրա է փորձում սուտ հղումներ անել։ Բայց այդ հայտարարությունն ըստ էության արդեն առ ոչինչ է։ Բա ո՞ւր էին ռուսական զորքերը, որոնք պետք է պաշտպանեին Բերձորի միջանցքը, բա ո՞ւր է Արցախի բնակչությունը, որի վրա ինքը հարձակվեց՝ ահաբեկչական գործողություններն անվանելով «հակաահաբեկչական գործողություններ», դիմելով ցեղասպանական ակտի, որի պատճառով մարդիկ ստիպված էին լքել Արցախը՝ փորձելով պաշտպանել իրենց կյանքի իրավունքը։ Եթե այդ հայտարարության բոլոր կետերն առ ոչինչ են, ապա ինչո՞ւ պետք է Զանգեզուրի վերաբերյալ կետը ուժի մեջ լինի։ Որեւէ մեկը դա Ալիեւին պետք է ասի, թե՞ ոչ։ Ես կարծում եմ, որ պետք է ասեն, դրա համար գոյություն ունեն համապատասխան պետական մարմիններ, որոնց լիազորությունների շրջանակում է այդ դժվարին հարցի լուծումը։

-Հայաստանի իշխանություններն արդեն հայտարարել են, որ կարող են քննարկել ադրբեջանական բեռների վերաբերյալ պարզեցված ընթացակարգի հարցը։ Այսինքն՝ ձեր ասածի հակառակ հայտարարություններն են անում։

-Տեսեք, թե ինչ սենսացիոն բան է ասում Ալիեւը, դա «խաղաղության խաչմերուկի» պատրանքի պատասխանն է։ Ասում է՝ եթե նրանք չտրամադրեն միջանցք, ապա որեւէ այլ տեղով չի բացվելու այդ ճանապարհը։ Փորձում է զարմացնել մեր հասարակությանը՝ մտածելով, որ Հայաստանում որեւէ մեկը լուրջ մտածում էր, որ Ադրբեջանը մտադիր է ինչ-որ կերպ բացել ճանապարհը հայկական բեռների ու մարդկանց տեղաշարժի համար։ Քարտեզների մասին նա նույնպես ստեր է հայտարարում, նա նկատի ունի իրենց հորինած քարտեզները, որտեղ Իրանը մինչեւ Թուրքմենիա անվանվում է «ադրբեջանական կայսրություն»։ Բոլոր պետությունների վրա իրենց պիտակն են կպցնում, ասելով, որ «ադրբեջանական կայսրություն» է։ Այսինքն՝ այստեղ նաեւ չպետք է թերագնահատենք վտանգը, որովհետեւ ինչպես ժամանակը ցույց է տվել, այդպիսի ֆաշիստական հռետորաբանության ներքո մեծանում է մի ամբողջ սերունդ։ Տեսնում ենք, շարունակվող սպառնալիքները, անմարդկային վերաբերմունքը մեր պատմամշակութային հուշարձանների նկատմամբ։ Ադրբեջանական նոր ագրեսիայի վտանգը չի անցել, թուլանալը դեռ վաղ է։ Մենք պետք է անմիջապես պատրաստ լինենք, որ Ադրբեջանը կարող է խոսքից անցնել գործի, չպետք է զգոնությունը կորցնենք։ Ասում են, որ Ադրբեջանը պատրաստ է ճանաչել Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը, բայց ի՞նչ սահմաններով։ Ադրբեջանն առնվազն 19 200 քկմ տարածքային պահանջ ունի Հայաստանի հանդեպ։ Նայեք իրենց գրքերն ու դասագրքերը, եւ կտեսնեք, որ վտանգն իրական է, գործողությունները շատ չեն տարբերվում խոսքերից։ Այստեղից մի հույս կա, որ ողջախոհությունն ու ինքնապաշտպանության բնազդը կգործեն։ Տեսնելով այն, թե ինչ կատարվեց Արցախում՝ քաղաքակիրթ մարդկության աչքի առաջ, մենք չպետք որեւէ մեկի վրա հույս դնենք, միմիայն մեզ վրա, մեր բանակի, մեր միասնության վրա պետք է հենվենք։ Եթե այս տարբերակը գործի, ապա մենք դեռ հնարավորություն ունենք եւ ունեցածը պահպանելու, եւ կորցրածը որոշ չափով վերականգնելու։ Ադրբեջանն այդքան ամուր չէ, ալիեւյան ռեժիմն էլ հավերժ չէ։ Եթե ալիեւյան ռեժիմը փլուզվի, Ադրբեջանից փուչիկ է մնալու, կսկսվի քաղաքացիական պատերազմ, որտեղ նրանք իրար կոչնչացնեն, այդ ժամանակ եւ Զանգեզուրը կմոռանան, եւ Արցախը։ Բայց մենք դրան պետք է պատրաստ լինենք, ոչ թե նստենք ու մեզ համոզենք, որ Ադրբեջանը փոխվեց, թուրքն այլեւս ուրիշ է, չեն հարձակվելու։

-Երկրի պաշտպանունակությունը ուժեղացնելու փոխարեն Հայաստանի իշխանությունները խաղաղությունից են խոսում։ Այս իրավիճակում խաղաղություն հնարավո՞ր է։

-Ադրբեջանը չի պատրաստվում խաղաղության, Ալիեւն ակնհայտորեն պատրաստվում է պատերազմի։ Հիմա, եթե որոշ մարդիկ ուզում են իրենց համոզել, որ կարող է խաղաղություն հաստատվել, եթե քո թշնամին պատերազմ է քարոզում, դա ուրիշ հարց է։ Ի՞նչ խաղաղության մասին կարող է խոսք լինել այն պարագայում, երբ ադրբեջանական զորքերը Հայաստանի տարածքում են գտնվում։ Երբ Ալիեւը հոխորտում է, որ կոչնչացնի Հայաստանը՝ որերորդ անգամ Երեւանը հռչակելով «ադրբեջանական պատմական քաղաք», այստեղ խաղաղության մասին խոսելը չափազանց մեծ լավատեսություն է՝ հաշվի առնելով նաեւ տարածաշրջանային զարգացումներն ու իրողությունները։

«Իրավիճակի և խնդիրների փոփոխությունն անպայման պետք է հանգեցնի Արցախի իշխանությունների գործունեության և ձևաչափի փոփոխության։ Օրինակ՝ խորհրդարանում, կառավարությունում, նախագահականում պետք է ապահովվի արցախյան սփյուռքի ներկայացուցիչների, շահումյանցիների և հյուսիսային արցախցիների ներկայությունը։ Պետք է ստեղծել համապատասխան հանձնաժողովներ խորհրդարանում, կառավարությունում և Արցախի նախագահին կից։ Միաժամանակ պետք է նախապատրաստվի Համաարցախյան համագումար և ստեղծվեն նրա կազմակերպչական բջիջները։ Հիշենք “Արցախ” հայրենակցական միության գործունեությունը 1988-1991 թվականներին, որը շատ բան արեց ԽՍՀՄ ղեկավարության և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք ճնշումների և ռեպրեսիաների ներքո»,- ասաց քաղաքագետ և սոցիոլոգ Դավիթ Կարաբեկյանը, անդրադառնալով այն թեմային, թե ինչ ձևաչափով պետք է պահպանվի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը և ով պետք է ներկայացնի բոլոր արցախցիների շահերը։

«Համաարցախյան մարմինը լեգիտիմ կլինի, բայց չի կարող փոխարինել իշխանությանը, թեև նախագահը և խորհրդարանը չեն կարող թելադրել կամ անտեսել նրա որոշումները»,- նշեց նա։

Այնուհետև Կարաբեկյանն ուշադրություն հրավիրեց իշխանությունների նկատմամբ արցախցիների վերաբերմունքին և այն փաստին, որ արցախցիների ատոմիզացումն ու ցրումը խոչընդոտներ է ստեղծում «վստահության մանդատ» ձեւավորելու համար։

«Իշխանությունների հանդեպ անվստահությունն արդարացված է։ Սակայն 21-րդ դարում՝ համացանցի և տեղեկատվական հասարակության դարաշրջանում, դժվար չէ հաղորդակցություն կազմակերպել Արցախի ժողովրդի տարբեր հատվածների միջև։ Դժվար չէ կազմակերպել այնպիսի մարմինների ստեղծում, որոնք կարտահայտեն Արցախի ժողովրդի կամքն ու դիրքորոշումը կենսական նշանակություն ունեցող հարցերի վերաբերյալ։ Գլխավորը հայեցակարգ ունենալն է՝ ստեղծելու մի մարմին, որը կունենա լեգիտիմություն և կարտահայտի արցախցիների բոլոր շերտերի շահերը»։

Նրա խոսքով, լեգիտիմության հիմքը արցախցիների վստահությունն է՝ արտահայտված թե՛ քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտների, թե՛ քաղաքական ուժերի, թե՛ խորհրդարանական ու արտախորհրդարանական կուսակցությունների ու հասարակական ուժերի միջոցով, թե՛ ուղղակիորեն։

«Դրա պատմական նախադեպը եղել է 1918-1920 թվականներին ԼՂ բնակչության ներկայացուցիչների համագումարը, որը 9 անգամ է հրավիրվել։ Նաև ԼՂԻՄ Ազգային խորհուրդը, որը ոչ միայն մասնակցել է 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Հայաստանի Գերագույն խորհրդի հետ համատեղ նիստում վերամիավորման պատմական որոշման ընդունմանը, այլև համակարգել է ԼՂԻՄ տեղական և կենտրոնական իշխանությունների գործունեությունը»։

Ալվարդ Գրիգորյան

Forrights

Նիկոլ Փաշինյանի և նրա գլխավորած «Քաղաքացիական պայմանագրի» իշխանության գալու առաջին իսկ օրվանից Հայաստանի անցյալի, ներկայի և ապագայի ամբողջ մեղքը դրվեց նախկին իշխանությունների վրա, որոնք «ամեն ինչ կողոպտել են, ներդրումներ չեն կատարել բանակում, պետականաշինության մեջ եւ Արցախում»։ Հետո պարզվեց, ինչպես Փաշինյանն էր ասել՝ «Հայաստանի ողջ ներուժը ներդրվել է ի սկզբանե անհեռանկար Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում», իսկ սեպտեմբերի 19-ից հետո ռուսական բանակը Արցախում առգրավեց միլիոնավոր զենքեր։

Բայց սա արդեն քչերին էր հետաքրքրում․ Արցախի կորուստն արդեն «մարսվել» է ժողովուրդի կողմից, որին 5 տարի շարունակ համոզում էին, որ այդ ամենը՝ կոռուպցիայի մեջ թաղված նախկին իշխանությունների ձեռքի գործն է։

Կոռուպցիայի դեմ անհաշտ պայքարի շրջանակներում դեռ 2020 թվականի պատերազմից առաջ շոուներ էին բեմադրվում Մանվել Գրիգորյանի (շարունակվում էր նաև նրա մահից հետո), Վաչագան Ղազարյանի և մի շարք այլ կոռումպացված պաշտոնյաների «մասնակցությամբ»։ Բայց հարցը, որ իսկական կոռուպցիան Հայաստանում այն է, որ երկրի հիմնական ակտիվները, քաղաքական ու ռազմական լծակները տրվել են Ռուսաստանին, մինչ օրս լռության է մատնվում։ Եւ ոչ ոք դրա համար պատասխանատվության չի հրավիրվել, թեկուզ հենց դա էր կողոպուտը։

Ո՞վ եւ որքա՞ն է կողոպտել պետական ​​միջոցները եւ որքա՞ն է վերադարձվել շարքային քաղաքացուն:

Իր կառավարման 6 տարիների ընթացքում Քաղաքացիական պայմանագրի իշխանությունը չի պատասխանել այս հարցին։ Իսկ այն, որ բազմաթիվ դատարաններ, դատախազություններ և քննչական կոմիտեներ ամեն անգամ խոսում են միայն երկու «լուծված» կոռուպցիոն դեպքերի մասին, հուշում է, որ «կոռուպցիայի» մեղադրանքները որպես ծխածածկույթ են ծառայել երկրի համար աղետալի որոշումներից հետո իշխանությունը պահպանելու համար։ «Ուրիշներն ավելի վատն են, քան մենք, որովհետև ձեզ թալանել են». սա է ներկայիս իշխանության հավատամքը։

Մինչդեռ կոռուպցիոն գործերը փակվում են հիմքերի բացակայության պատճառով։

Ինչպես գրում է «Փաստինֆո»-ն, «ի պատասխան մեր հարցման՝ ՀՀ գլխավոր դատախազությունը հայտնել է, որ «Ապօրինի ծագման գույքի բռնագրավման մասին» օրենքով սահմանված կարգով իրավասու մարմինը ուսումնասիրությունը դադարեցնելու 121 որոշում է կայացրել, որից 63-ը 2023թ»։

Աղբյուրը հիշեցնում է, որ ՀՀ գլխավոր դատախազության ապօրինի գույքի բռնագրավման վարչության ստեղծման օրվանից մինչ օրս ապօրինի ծագման գույքի վերաբերյալ հարուցվել է 438 ուսումնասիրություն, որից 82-ը՝ 2023 թվականին։

«Այս պահին ՀՀ հակակոռուպցիոն դատարանի վարույթում է ապօրինի ծագման գույքի բռնագանձման 94 հայց։

Դատախազությունը հայտնել է, որ դատարանում ստացված հայցերից և ոչ մեկը դեռ որոշում չի կայացվել, միայն 7 հայցն է փաստացի քննության փուլում։ Միաժամանակ դատախազությունը հայտնել է, որ կնքվել է հաշտության 4 պայմանագիր, որոնց համաձայն ՀՀ-ին է փոխանցվել 6 միավոր անշարժ և 1 միավոր շարժական գույք, ինչպես նաև մոտ 80 մլն դրամ։ Հաշտեցման պայմանագրերի ընդհանուր արժեքը կազմում է մոտ 2 մլրդ 200 մլն դրամ»,- նշում է «Փաստինֆո»-ն։

Հայաստանի գլխավոր դատախազությունը, ի պատասխան Спутник Армении-ի, լրացուցիչ տեղեկություններ է տվել ապօրինի գույքի բռնագանձման հետ կապված 4 դեպքերի վերաբերյալ, որոնցում ամբաստանյալները պայմանավորվել են հաշտվել պետության հետ:

1. Առաջին դեպքում, ՀՀ ԱԱԾ պետական ​​անվտանգության ծառայության նախկին առաջին տեղակալ (ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի անվտանգության նախկին ղեկավար) Վաչագան Ղազարյանը եւ նրա հետ կապված անձինք Հայաստանին են փոխանցել 4 միավոր անշարժ գույք Իսակովի պողոտայում՝ 2 մլրդ դրամ ընդհանուր շուկայական արժեքով։
2. Երկրորդ դեպքում ՀՖՖ տեխնիկական կենտրոն-ակադեմիական ընկերության ղեկավար Արթուր Մանուկյանը փոխանցել է Երեւան քաղաքի Ծարավ Աղբյուր փողոցում գտնվող 86 մլն․ դրամ արժողությամբ գույք:
3. Էրեբունի վարչական շրջանի նախկին ղեկավար Արմեն Հարությունյանը եւ նրա հետ կապված անձինք փոխանցել են պետության 1 միավոր շարժական գույք եւ 1 միավոր անշարժ գույք, 16,4 միլիոն դրամ ընդհանուր արժեքով, ինչպես նաեւ 28,7 մլն դրամ գումար։
4. «Լուսանշան» ՊՈԱԿ-ի նախկին պետ Էդուարդ Հարությունյանը պետությանը փոխանցել է 50 մլն դրամ։

Ավելի վաղ, գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանը հայտարարեց, որ ՀՀ դատախազության գույքային պահանջների չափը պետության օգտին կազմում է մոտ 500 միլիարդ դրամ (մոտ 1,2 միլիարդ դոլար), ներառյալ մոտավորապես հազար միավոր անշարժ գույք եւ տարբեր ձեռնարկություններում 270 մասնաբաժին։

Վերադարձված գույքի շարքում, ինչպես տեսնում եք, չկան, օրինակ, «Գույք պարտքի դիմաց» գործարքի շրջանակներում Ռուսաստանին փոխանցված «ունեցվածքը», հայկական ազգային ակտիվները, ընդերքը, որոնք օտարվել են «միջազգային կոռուպցիայի» շրջանակներում: Չկան քաղաքական կոռուպցիայի մասին գործեր․ օրինակ, Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոն արդեն մի քանի անգամ ակնարկել է, որ Սերժ Սարգսյանին Ղարաբաղի դիմաց առաջարկվել է 5 միլիարդ դոլար, բայց նա հրաժարվել է:

Կոռուպցիան եղել է և կա Հայաստանում, և կոռումպացված պաշտոնյաներն արժանի են ամենախիստ պատժի։ Հատկապես նրանք, ովքեր զբաղվում են քաղաքական կոռուպցիայով եւ զիջում են ազգային հողերը, իրավունքները, ունեցվածքը, ազատությունը, ինքնիշխանությունը, մտնելով միջազգային մեծ կոռուպցիոն դավադրությունների մեջ, որի գինը՝ իշխանությունն է: