Մոսկվան մնում է Երևանի գործընկերը և վճռորոշ ներդրում ունի ռազմական գործողությունների դադարեցման գործում, մասնավորապես, դա տեղի ունեցավ 2020 թվականի աշնանը, այն վճռական ներդրում ունի էլ ավելի բարդ իրավիճակի, նույնիսկ կարելի է ասել՝ Հայաստանի պարտությունը կանխելու գործում։ Այս մասին հունվարի 26-ին կայացած ճեպազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։

Զախարովան և այն երկիրը, որը նա ներկայացնում է, այլևս չեն թաքցնում «Հայաստանի պարտության», այլ կերպ ասած՝ Հայաստանի՝ որպես պետության անհետացման իրենց հաճույքով սպասումը։

«Այս իշխանությունն անընդմեջ պնդում էր, որ Արցախը մեզ համար բեռ է, եւ Արցախից ազատումը հետագայում խաղաղ կյանքի ապահովում է, այսպես կոչված «խաղաղության դարաշրջանի» մեկնարկն էին նախապատրաստում։ Սակայն կյանքը ցույց տվեց, որ մենք այսօր չունենք Արցախ եւ ունենք Ադրբեջանի ներկայություն Հայաստանի Հանրապետության երեք մարզերում»,- այսօր հրավիրած քննարկման ժամանակ ասաց սահմանադրագետ Գոհար Մելոյանը։

«Ունենք Հայաստանի վարչապետի հայտարարություն, որ անկալվները՝ ՀՀ երկու մարզի 8 գյուղեր, Ադրբեջանի տարածաքային ամբողջականության մաս են, ունենք արտաքին գործերի նախարարի հայտարարություն առ այն, որ, այո, առկա է հերթական պատերազմի սպառնալիք ու վտանգ։ Այսինքն՝ խաղաղության օրակարգը, խաղաղության պայմանագիրը բոլորը չակերտներում են վերցված։ Եթե անգամ ադրբեջանական կողմի նախապայմանները կատարվեն, եթե իշխանությունները միտում ունեն բոլոր ռեւանշիստական, ազգայնական հայտարարություններից ու իրավական համակարգում առկա այդ դրույթներից հրաժարվել, դրան զուգահեռ իրենք տեսնում են, որ դա անարդյունք է»,- ասաց նա։

Ըստ սահմանադրագետի՝ նոյեմբերի 9-ի տխրահռչակ փաստաթղթի անգամ ամենաանմեղ՝ գերինների վերադարձի դրույթը չի կատարվել հայկական կողմի համար։

«Այս պահի դրությամբ, երբ հայկական կողմը Ադրբեջանի բոլոր պահանջները, մի բան էլ ավել կատարել է՝ բանակցային բոլոր հայամետ խաղաքարտերը օդ մեկնելով, անգամ այդ մեկ կետն այսօրվա իշխանությունը չի կարողացել ապահովել։ Այսօրվա դրությամբ մենք դեռ ունենք գերիներ Ադրբեջանում, եւ դա արդեն այս իշխանության դիվանագիտական եւ քաղաքական հմտությունների գնահատականն է»,- ընդգծեց նա։

Գոհար Մելոյանն անդրադարձավ Սահմանադրության փոփոխության մասին Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությանը՝ նշելով, որ արտաքին գործերի նախարարն իր ասուլիսում չհերքեց, որ մեր հակառակորդ ու թշնամի պետությունների հետ բանակցությունների օրակարգում կա Հայաստանում սահմանադրական փոփոխություններ իրականացնելու հարցը։

«Այո, մենք կարող ենք մեզ թույլ տալ եզրակացնել, որ ադրբեջանական կողմը պահանջում է Հայաստանի Հանրապետությունում սահմանադրական փոփոխություններ։ Նոր Սահմանադրության ձեւաչափը մեզ թույլ է տալիս եզրահանգելու, որ, այո, կա նախաբանի ձեւափոխման, մեր Անկախության հռչակագրում ամրագրված հիմնադիր դրույթներից հրաժարման օրակարգային խնդիր»,- ասաց նա։

«Ես հույս ունեմ, որ ՀՀ քաղաքացին այսքանից հետո գոնե բնազդի մակարդակում կհասկանա, որ դեռ վտանգներ կան, եւ վտանգներն ավելի մոտ են, քան նախկինում»,- ընդգծեց նա։

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանի խոսքով, «…մենք այնպիսի տպավորություն ունենք, որ Ադրբեջանում չկա կարգավորման քաղաքական կամք, այլ ընդհակառակը, ցանկություն կա սրել խնդիրները և խոչընդոտներ ստեղծել սահմանազատման հարցում»։ Այսինքն՝ բանակցություններ չկան, խաղաղություն էլ չի լինի։

Փորձագետները, Արցախից բռնի տեղահանվածների հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները, քաղաքագետները, անվտանգության հարցերով զբաղվող գիտնականներն արդեն երեք տարի ասում են, որ Հայաստանը չի կարող խաղաղության հասնել ադրբեջան կոչվող ահաբեկչական կազմակերպության հետ։ Սակայն Հայաստանի իշխանությունները անշեղորեն հետապնդում են հայոց պետականությունը ոչնչացնելու ռուս-թուրքական-ադրբեջանական եռյակի նարատիվների իրագործման կուրսը։

Բանը հասել է նրան, որ ահաբեկիչ Ալիևի սպառնալիքների ներքո Հայաստանի վարչապետը փոխում է ոչ միայն հայոց պատմությունը, այլև պատրաստվում է փոխել Սահմանադրությունն ու Անկախության հռչակագիրը՝ իրականացնելով հայ ազգի դենացիֆիկացիա եւ կատարելով Պուտին-Էրդողան հայ ազգի և նրա պատմության ոչ բռնի բնաջնջման ծրագիրը։

Հայաստանի վարչապետի և նրա թիմի իրականացրած անհեթեթության ֆոնին Արևմուտքը պատժամիջոցների արշավ սկսեց Ադրբեջանի դեմ։ Այն բանից հետո, երբ սույն ֆաշիստական ​​երկրում մարդու իրավունքների խախտումների մասին պնդումներ հնչեցին, մեղադրանքներ հնչեցին նաեւ կրոնական ճնշումների մասին: Իսկ գագաթնակետը ԵԽԽՎ որոշումն էր՝ Ադրբեջանին առնվազն մեկ տարով ձայնից զրկելու մասին։

Հետևելով ոչ պակաս ավտորիտար Ռուսաստանի օրինակին՝ Ադրբեջանը, ամենայն հավանականությամբ, չի սպասի, մինչև իրեն վտարեն եվրոպական բոլոր կառույցներից, և ինքը դուրս կգա Եվրոպայի խորհրդից։

Ի՞նչ կտա սա Հայաստանին։ Բացարձակապես ոչ մի լավ բան, քանի որ Ադրբեջանը կդառնա էլ ավելի անսանձ, ագրեսիվ և անվերահսկելի՝ զերծ արևմտյան և ամբողջ համաշխարհային հանրության հանդեպ որևէ պարտավորությունից։

Քանի որ Ալիևը չի թաքցնում իր էքսպանսիոնիստական ​​ծրագրերը և բացահայտ խոսում է Հայաստանի նկատմամբ տարածքային հավակնությունների մասին (բավական է Հայաստանին «Արևմտյան Ադրբեջան»անվանելը), ապա եվրոպական կառույցներից հեռանալը ավելի կարձակի նրա ձեռքերը, և Հայաստանի դեմ ագրեսիան կդառնա “օբյեկտիվ”։

Ըստ երևույթին, դա հաստատում է ՀՀ արտգործնախարար Միրզոյանը, ով խոսում է ադրբեջանական կողմից խնդիրների սրման և էսկալացիայի մասին։ Եվ ոչ միայն նա։

«Նախագահ Ալիևի վերջին տարածքային պահանջները շատ տագնապալի են։ Հայաստանի տարածքային ամբողջականության ցանկացած խախտում անընդունելի կլինի և լուրջ հետևանքներ կունենա Ադրբեջանի հետ մեր հարաբերությունների վրա», – ասել է ԵՄ արտաքին գործերի և անվտանգության քաղաքականության հարցերով գերագույն հանձնակատար Ժոզեպ Բորելը ԵՄ ԱԳ նախարարների խորհրդի նիստում։

Տարօրինակ է, սակայն, որ ԵՄ-ն միայն հիմա է նկատել Ալիևի տարածքային պահանջները։ Վերջին երեք տարիների ընթացքում օկուպացվել են Արցախի Հանրապետության շրջակա տարածքները և բուն Արցախը։ 2021 և 2022 թվականներին զբաղեցվել է մոտ 200 քմ. կմ բուն Հայաստանի տարածքից։ Ադրբեջանը չի կատարել ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանի մի շարք որոշումներ։

Հատկապես տարակուսանք է առաջացնում Արևմուտքի որոշակի անտարբեր վերաբերմունքը Արցախի բնակիչների 10-ամսյա շրջափակման և, ի վերջո, ցեղասպանության և տեղահանության նկատմամբ, որի արդյունքում գրեթե ողջ հայությունը լքեց Արցախը։

Սա խոսում է այն մասին, որ ադրբեջանին պատժում են ոչ թե հայերի իրավունքների հանդեպ մեծ սիրո և հարգանքից ելնելով, այլ, հնարավոր է, տարածաշրջանից ռուսական զորքերը դուրս բերելու պարտավորությունները չկատարելու համար։

Սա նշանակում է, որ Ադրբեջանը կանգ չի առնի իր ծրագրերի իրականացման ճանապարհին՝ իմանալով, որ արեւմտյան պաշտոնյաների հայտարարություններին ու սպառնալիքներին քայլեր չեն հաջորդի։

Հայկական կողմի համար դա նշանակում է, որ պետք է օգտվել Արևմուտքի ճնշումներից Ադրբեջանի վրա, հրաժարվել կոլաբորացիոն քաղաքականությունից և վերջապես սկսել վարել սեփական ժողովրդի շահերին համապատասխանող քաղաքականություն և դիվանագիտություն։ Հենց դրա վրա է հիմնված բոլոր երկրների քաղաքականությունը՝ ազգային շահերի վրա (թեև Հայաստանում աննկատ դադարել են խոսել ազգային պետական ​​և ազգային շահերի մասին)։

Բայց, դատելով Հայաստանի իշխանությունների գործողություններից, նրանք պարզապես ի վիճակի չեն հաղթահարել ռուս-թուրքական տանդեմի հանդեպ վախը։

Մնում է, որ հայ հասարակությունը գիտակցի, որ ներկայիս իշխանությունը ազգը տանում է դեպի պետականության վերջնական կործանում և ձգտում է մեր ժողովրդին ստրուկի վերածել։ Ավելին, նա ձգտում է այս ամենը ամրագրել թղթի վրա, ինչը նույնիսկ հաջորդ սերունդներին կզրկի անկախությունից ու ազատությունից։

Կարծում եմ, ավելի ու ավելի շատ մարդիկ կհասկանան դա և կսկսեն մտածել այլ կերպ, քան մտածել են վերջին 30 տարիների ընթացքում և կառաջարկեն իրենց այլընտրանքը:

Մարգարիտա Քարամյան

Վերջին օրերին Նիկոլ Փաշինյանն ու Արարատ Միրզոյանը ինչ-որ «ակնարկներ» էին անում, որ Բաքուն և Մոսկվան, ըստ էության, չեն կատարում Եռակողմ հայտարարության դրույթները։ Այսպիսով, Փաշինյանը խոստովանում է, որ հայտարարությունը հիմնված է միայն իր ստորագրության վրա՝ միաժամանակ ինչ-որ բան սակարկելով Մոսկվայի և Բաքվի հետ։

Ինչո՞ւ Մոսկվան և Բաքուն հետ չեն կանչում Եռակողմ հայտարարության վերաբերյալ իրենց ստորագրությունները, եթե չեն կատարում այն. ստորագրության չեղարկումը կնշանակի Հայտարարության պայմանների վերանայում, առաջին հերթին՝ Արցախից ռուսական զորքերի դուրսբերում և առնվազն երեք շրջանների՝ Քարվաճառի, Քաշաթաղի և Աղդամի վերադարձ։ Քանի դեռ Եռակողմ հայտարարության դրույթները ամրագրված չեն այլ, ավելի օրինական փաստաթղթերում, Մոսկվան և Բաքուն ամուր կառչած կլինեն դրան՝ Փաշինյանի միջոցով:

Ու՞մ են այդ դեպքում ուղղված Փաշինյանի ու Միրզոյանի հայտարարությունները։ Արդյո՞ք նրանք ակնարկում են, որ ինչ-որ պահի Երևանը կարող է հետ կանչել իր ստորագրությունը հայտարարության տակ, և այդ ժամանակ այս թղթե տնակը կքանդվի։ Թե՞ Մոսկվային ու Անկարային վստահեցնում են, որ ամեն դեպքում չեն հրաժարվի իրենց ստորագրությունից և կկատարեն նաև հայտարարության վերջին կետը՝ «ադրբեջանը» Նախիջևանի հետ կապող ճանապարհի բացումը, որը պետք է վերահսկվի ռուս սահմանապահների կողմից։

Հասկանալի է, որ Փաշինյանը երբեք չի համաձայնի հետ կանչել իր ստորագրությունը. Իրականում, ինչո՞ւ նա դա պիտի անի: Նրանից նման քայլ չեն պահանջում ո՛չ Հայաստանի քաղաքական ուժերը, ո՛չ հասարակական միավորումները, ո՛չ էլ Արցախի իշխանություններն ու հասարակությունը։ Հայ քաղաքական գործիչներին պակասում է նման քայլեր անելու համարձակությունն ու մասշտաբը։ Բոլորը հարմար կերպով տեղավորվում են տաքուկ եւ վախկոտած ռազմավարության մեջ. «մենք փոքր երկիր ենք, բարեկամներ չունենք, պաշտպանվելու զենք չունենք, մեր սահմանները ոչ լեգիտիմ են, և միակ ճանապարհը՝ պահանջածը տալն է»։

Մինչդեռ Հայաստանի «ոչ լեգիտիմության» մասին Փաշինյանի հայտարարությունները միայն ընդգծում են Թուրքիայի և Ադրբեջանի սահմանների անօրինության աստիճանը, որոնք, ինչպես պարզվեց, լիովին կախված են Հայաստանի Սահմանադրությունից և հասարակության լռությունից։

Թղթե տնակները սովորություն ունեն ամենա «անհարմար» պահերին քանդվել։