Հաղորտի. Վերադարձ միայն Արցախը բոլոր օկուպանտներից ազատագրումից հետո

«Զանգեցին ինձ և պատմեցին Տաշիրում վեց ամսվա գյուղատնտեսական ծրագրի մասին։ Ես համաձայնեցի և հրավիրեցի իմ համագյուղացիներին օգտվել այս հնարավորությունից։ Ինձ միացան 11 ընտանիք։ Մեզ առաջարկեցին անվճար բնակարաններ և հնարավորություն՝ ստեղծելու մեր սեփական տնտեսությունները՝ զարգացման հեռանկարներով։ Տաշիրում աշխատանքը վերսկսել է “Մունք” տեխնադպրոցը, որը գործում էր Հաղորտիում մինչև տեղահանությունը։ Մեր երեխաներն այնտեղ են շարունակում ուսումը։ Վեց ամսից, երբ ծրագիրը ավարտվի, յուրաքանչյուր ընտանիք կունենա սեփական գործն ու եկամուտը։ Այսինքն՝ հուսահատության զգացումը կհաղթահարվի, ոտքերի տակ հող կհայտնվի, վստահություն, որ մեր ընտանիքները բարեկեցիկ են լինելու»։

Այս մասին Step1.am-ի հետ զրույցում ասաց Արցախի Մարտունու շրջանի Հաղորտի համայնքի ղեկավար Նվեր Մարտիրոսյանը։

Նա նշեց, որ առաջիկայում սպասում են եւս մի քանի ընտանիքի։ «Արցախից շատ գյուղացիներ բնակարաններ են վարձում Երևանում և այլ քաղաքներում։ Նրանք թանկ են վճարում բնակարանների համար՝ չունենալով եկամտի որևէ աղբյուր։ Բայց նրանց համար ավելի դժվար կլինի, երբ պետական ​​ծրագրերով ֆինանսական օգնությունն ավարտվի»։

Մարտիրոսյանը կարծում է, որ ավելի շատ գյուղատնտեսական ծրագրեր են պետք՝ պետական ​​կամ մասնավոր, որպեսզի արցախցիները հնարավորություն ունենան աշխատելու, ստեղծագործելու, այլ ոչ թե սպասելու սոցիալական վճարներին։

2023 թվականի սեպտեմբերին Արցախի բնակիչների բռնի տեղահանման ժամանակ բոլոր 37 ընտանիքները լքել են Մարտունու շրջանի Հաղորտի գյուղը։

Գյուղապետարանն ամեն ինչ արել է, որպեսզի գյուղից գաղթն իրականացվի առանց խուճապի, կազմակերպված, ամենակարեւորը՝ համատեղ։ Արդեն լուրեր կային, որ ադրբեջանցի զինվորականները սպանում են խաղաղ բնակիչներին, գերի են վերցնում, որոշ գյուղերի բնակիչներ թափառում են անտառներում, գերի են ընկել։

Ուստի բոլոր տները, գոմերը, նկուղները ստուգվել են, որպեսզի պատահական մարդ չմնա։ Երիտասարդներին հանձնարարվել է օգնել ծերերին։ Կազմակերպվել է շարասյան մեջ գտնվող երեխաների և կանանց անվտանգությունը և ամեն ինչ արվել, որպեսզի չբախվենք ադրբեջանական զինուժի հետ։

Ստեփանակերտում նույնպես համայնքը չի ցրվել՝ բնակություն են հաստատել միմյանց հարակից տներում, իսկ համայնքի ղեկավարը մի քանի համագյուղացիների հետ վառելիք է հայթհայթել։

«Վառելիքի պահեստում տեղի ունեցած պայթյունից մի քանի օր հետո ենք մենք հասել Ստեփանակերտ։ Եթե ​​մենք այդ օրը լինեինք Ստեփանակերտում, չեմ բացառում, որ բոլորս այնտեղ կհայտնվեինք, ու անդառնալի բան տեղի կունենար։ Վառելիքի սուր դեֆիցիտը ոչ մի հույս չէր թողնում տրանսպորտային միջոցների օգտագործման հնարավորության համար։ Հայթայթելով վառելիքի և սակավ սննդի պաշարներ՝ ողջ համայնքը շարժվեց դեպի Հայաստան։ Երեք օր անվերջանալի խցանումներ, ցուրտ ու թերսնվածություն, առանց բժշկական օգնության կամ անվտանգության երաշխիքների, երեխաների եւ մայրերի անհանգիստ աչքերը»։

Հասնելով Հայաստան, ըստ Մարտիրոսյանի, Կոռնիձորում բուժօգնություն ստանալուց և Գորիսում գրանցվելուց հետո, Հաղորտիի վարչակազմը նախ սկսել է տեղավորել տարեցներին։ Ոմանք ուղարկվել են հարազատների մոտ, մյուսները փոխանցվել են պետության խնամքին։ Որոշ ընտանիքներ հաստատվել են մայրաքաղաքում կամ այլ քաղաքներում՝ աշխատանք գտնելու ակնկալիքով։ Դե, մոտ 10 ընտանիք էլ համայնքի ղեկավարի ընտանիքի հետ միասին գնացել են Տաշիր։

Նա չի բացառում, որ շատ ընտանիքներ չեն շտապում նոր տնտեսություն ստեղծել, քանի որ կորցրել են այն ամենը, ինչ ստեղծել են տասնամյակներ շարունակ, և հույս ունեն վերադառնալ։

“Մենք բոլորս հավատում ենք վերադառձին: Բայց ես անձամբ կարծում եմ, որ դա հնարավոր է միայն Արցախը բոլոր օկուպանտներից ազատագրելուց հետո։ Մենք արդեն հասկացել ենք, որ պետք է ապավինենք միայն մեր ուժերին, ուստի Արցախ վերադարձ տեսնում եմ միայն ամբողջական ազատագրումից հետո՝ մեր հայկական դրոշով ու օրենքներով»։

Ալվարդ Գրիգորյան