Պատերազմ Սյունիքի համար. անխուսափելիության սցենար

Սյունակ

Ադրբեջանը որոշում է ընդունել հարձակվել Հայաստանի վրա։ Ինչքան էլ Հայաստանի իշխանությունները փորձեն հասարակության մեջ կեղծ խաղաղության օրակարգ մտցնել, պատերազմն անխուսափելի է։

Բազմաթիվ վարկածներ կան, թե ինչու Իլհամ Ալիևը որոշեց արտահերթ ընտրություններ անցկացնել։ Սրա պատճառները պետք է փնտրել ռուս-թուրքական տանդեմի ծրագրերում։ Արցախի օկուպացիան և էթնիկ զտումները Հայաստան ներխուժման նախապատրաստություն էին։ Ռուս-թուրքական տանդեմին Սյունիքով միջանցք է պետք. Ռուսաստանը Թուրքիայի հետ սահման չունի, և հաշվի առնելով Արևմուտքի հետ առճակատումը, նրան անհրաժեշտ է մուտք դեպի Թուրքիա։ Ռուսաստանին և Թուրքիային անհրաժեշտ է Հայաստանի մասնատման մասին Կարսի նոր պայմանագիր։

Յուրաքանչյուր երկիր այդ ամենի մեջ իր դերն ունի։ Թուրքիան ծրագրում է ներխուժումը, Ադրբեջանը ռուս-թուրքական տանդեմի ռազմաքաղաքական ծրագրերն իրականացնող գործիք է, Ռուսաստանը քաղաքական ծածկույթ է ապահովում։ Կարևոր դեր են խաղում Հայաստանի իշխանությունները, որոնք երաշխավորում են, որ չեն դիմելու ՄԱԿ-ին կամ այլ միջազգային կազմակերպություններին։ Փաշինյանը նույնն արեց 2023-ի վերջին պատերազմի և Արցախում էթնիկ զտումների ժամանակ։ Ֆրանսիան նախաձեռնեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի գումարումը, իսկ Հայաստանի իշխանությունները տապալեցին բանաձեւի ընդունումը՝ հայտարարելով, որ արցախահայությանը վտանգ չի սպառնում։

Հայաստանի իշխանությունները պատրաստ են միջանցք տրամադրել. Այս պայմանը նշված է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ։ Բայց Արեւմուտքը դեմ էր դրան՝ հասկանալով, որ Սյունիքով անցնող միջանցքը հենց Մոսկվային է պետք։ Հանձնվելն արդարացնելու համար ռազմական արկածախնդրություն է պետք. Ադրբեջանը պատրաստվում է նոր պատերազմի, վարժանքներ է անցկացնում, օդային հետախուզություն է իրականացնում ՀՕՊ համակարգերը բացահայտելու համար։

Մարտական ​​գործողություններ են ծավալվելու շփման գծի ողջ երկայնքով։ Սակայն հիմնական թիրախը, այսպես կոչված, Բաղանիսի և Տիգրանաշենի անկլավներն են։ Հայկական մարտական ​​հերթապահություն իրականացնող զորամասերը դիմադրելու են՝ կատարելով իրենց առջեւ դրված մարտական ​​խնդիրը. Բայց բանակի ղեկավարությունը ոչ մի միջոց չի ձեռնարկի այդ ստորաբաժանումներն ուժեղացնելու և համալրելու համար։ Այս ամենն անշուշտ կբերի առաջնագծի բեկման։

Ավելին, հայկական հատուկ ծառայությունները ճանապարհներին բլոկպոստեր են տեղադրելու, որպեսզի թույլ չտան որեւէ մեկին օգնության հասցնել։ Այդ անցակետերը հետո լուռ կփոխանցվեն ռուսական հատուկ ծառայություններին։ Կրեմլն ավանդաբար կհայտարարի իր պատրաստակամությունը ապահովելու հայերի անվտանգ անցումը Սյունիք և Վրաստան։ Ռուս զինվորականները ապահովել են նաեւ Լաչինի միջանցքով երթեւեկության անվտանգությունը։ Եվ ոչ միայն երթեւկության: Բայց դա չխանգարեց, որ Արցախում տեղի ունենա էթնիկ զտումներ։ Հենց ռուս զինվորականների քթի տակ։

Ռազմական արկածախնդրությունը կավարտվի կապիտուլյացիայի ստորագրմամբ՝ նոր եռակողմ հայտարարությամբ, որը նախատեսում է Սյունիքով անցնող միջանցքը հանձնել ռուսական վերահսկողության տակ։ Ի դեպ, Իրանը դեմ չի լինի, որ ռուսական կողմն ապահովի երթեւեկությունն ու անվտանգություն, Իրանի համար անընդունելի էր թուրքական վերահսկողությունը, քանի որ դա նվազեցնում է նրա դերը որպես տարածաշրջանային խաղացող։ Հայտարարության մեջ կներառվի նաև Հայաստանի ապառազմականացման մասին կետ, ինչպես եղավ Արցախում։

Հայաստանի դեմ պատերազմն անխուսափելիորեն կհանգեցնի Արևմուտքի պատժամիջոցների, իսկ արդյունքում՝ Ադրբեջանի տնտեսության և սոցիալական լուրջ խնդիրների։ Ահա թե ինչու Ալիեւը գնաց արտահերթ ընտրությունների։ Նրան անհրաժեշտ է հասարակության մանդատ՝ Արևմուտքի հետ հարաբերությունները խզելու համար։ Նա պետք է հասարակության մեջ սերմանի, որ «սոցիալական խնդիրները Ղարաբաղի գինն են»։ Ադրբեջանական մամուլում գերիշխող նարատիվն այն է, որ ԱՄՆ-ն ցանկանում է Ադրբեջանին զրկել հաղթանակից:

ԵԽԽՎ բանաձեւը կարմիր քարտ էր Ադրբեջանի համար. Բայց կարծես թե Բաքուն արդեն որոշում է կայացրել։ Հարցն այն է, թե պատերազմը կսկսվի Ալիևի երդմնակալությունից հետո՞*, թե՞ Կրեմլը հրաման է տվել սպասել Պուտինի վերընտրությանը։ Բայց սրանք ընդամենը մանրամասներ են։

* – Ադրբեջանի Սահմանադրական դատարանը ընտրությունների արդյունքները պաշտոնապես կհրապարակի քվեարկության օրվանից յոթ օրվա ընթացքում։ Երդմնակալության արարողությունը կանցկացվի ևս երեք օր հետո։

Տիգրան Պետրոսյան