Բայց ոչ ոք չի չեղարկել Մինսկի խմբի մանդատը

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը շարունակում է հայ ժողովրդի իրավունքները զիջել ռուս-ադրբեջանական տանդեմին։

Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնի հետ հանդիպման ժամանակ Փաշինյանը, ըստ ամենայնի, ասել է, որ հայ զինվորները, հակառակ իր «առաջադեմ քաղաքականության», կրակել են ադրբեջանական դիրքերի ուղղությամբ, և ի պատասխան՝ ադրբեջանական կողմը սպանել է 4 հայ զինյալի։ Քիչ էր մնում ասեր՝ արդարացիորեն։

Թվում է, թե համաշխարհային առաջնորդներն ապրում են զուգահեռ իրականության մեջ և չեն տեսել այն ամենը, ինչ տեղի է ունեցել վերջին երեք տարիների ընթացքում չճանաչված Արցախի Հանրապետությունում և միջազգայնորեն ճանաչված Հայաստանի Հանրապետությունում։ Կարծես 2020-ին պատերազմ չի եղել, երբ Արցախի տարածքի մեկ երրորդը հանձնվել է թշնամուն, 2021-ին և 2022-ին ագրեսիաներ չեն եղել, ինչի արդյունքում ադրբեջանական զինուժը օկուպացրել է 200 քառակուսի կիլոմետր ինքնիշխան տարածք Հայաստանի Հանրապետությունում, խոշտանգումների և բռնության ենթարկելով հայ զինվորականներին և քաղաքացիներին, չի եղել Արցախի 10-ամսյա շրջափակում (ըստ էության՝ միջազգային ահաբեկչություն երեխաների, կանանց, ծերերի և հիվանդ բնակիչների նկատմամբ), չի եղել ցեղասպանություն և բռնի տեղահանում 2023 թվականի սեպտեմբերին։

Ֆրանսիան ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի (սկզբնական փուլում՝ ԵԱՀԽ) համանախագահներից մեկն է համարյա 30 տարի։ Հիշեցնենք, որ Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության խորհրդաժողովը (ԵԱՀՀ) մանդատ է ստացել զբաղվել ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմամբ՝ այդ կազմակերպությանը Հայաստանի և Ադրբեջանի միանալուց անմիջապես հետո (Պրահա, 30 հունվարի, 1992թ.):

1992 թվականի փետրվարին ԵԱՀԽ-ի հատուկ առաքելությունը՝ Միջազգային Հելսինկյան ֆեդերացիայի նախկին նախագահ, ապա Չեխոսլովակիայի կառավարության ղեկավար Կարել Շվարցենբերգի գլխավորությամբ, այցելեց Ադրբեջան, Հայաստան և Լեռնային Ղարաբաղ: Փետրվարի 28-ին որոշում է կայացվել, որի կարեւորագույն բաղադրիչներն են եղել՝ հրադադարը, մարդասիրական միջանցքների ստեղծումը եւ հակամարտող տարածաշրջանին զենքի մատակարարման էմբարգոն։

Հիմնական հարցերից մեկը, որը պետք է լուծեր Մինսկի խումբը, Լեռնային Ղարաբաղի վիճելի տարածքի կարգավիճակի հարցն էր, որը ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո անջատվեց ԽՍՀՄ-ից և ստեղծեց իր սեփական պետությունը՝ Լեռնային Ղարաբաղին։ Ղարաբաղի Հանրապետությունը նախկին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար մարզի և Շահումյանի շրջանի սահմաններում։

Փաստորեն, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի երեք համանախագահները 30 տարի շարունակ քննարկում են ԼՂՀ կարգավիճակը, ինքնորոշման իրավունքը, տարածքային ամբողջականությունը և հակամարտության կարգավորման հարցում ուժի չկիրառումը։

Չնայած Մինսկի խումբը ներկայումս փաստացի ակտիվ չէ, սակայն դրա լուծարման մասին փաստաթուղթ չկա։ Չեղյալ չեն հայտարարվել նաև ԼՂՀ ստեղծման, համաշխարհային հանրության կողմից արցախա-ադրբեջանական հակամարտության հիմնախնդրի ճանաչման, ԼՂՀ վիճելի տարածք լինելու մասին և այլն փաստաթղթերը։ Մինսկի խմբի մանդատի առկայությունը նորերս հաստատեց անձամբ Ալիեւը, ով կոչ արեց հետ կանչել Մինսկի խմբի մանդատը։

Թվում է նաև, որ համաշխարհային տերությունների ղեկավարները չեն կարդացել (կամ մոռացել են) Մարդու իրավունքների հռչակագիրը, որի հիմնական սկզբունքներից են ազգերի ինքնորոշման իրավունքը և ուժի կամ սպառնալիքի չկիրառումը։

Փաշինյանի թեթեւ ձեռքով բոլորը ենթարկվեցին Ալիևի կամքին, ով հայտարարեց, որ Արցախի հարցը «լուծել է» ռազմական ճանապարհով։ Եվ փոխանակ Ադրբեջանին պատասխանատվության կանչելու միջազգային պարտավորությունները խախտելու, Հայաստանի տարածքի անօրինական օկուպացիայի, ցեղասպանության և Արցախի էթնիկ զտումների համար, բոլորը միաբերան ափսոսանքով և խաղաղության պայմանագրի կոչերով սկսեցին «փրկել» Հայաստանը։

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մեկ այլ համանախագահող երկրի ներկայացուցիչ՝ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը նույնիսկ կարծում է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղությունն արդեն մոտ է։

Ինչպե՞ս են արևմտյան երկրները պատկերացնում «խաղաղությունը» Ադրբեջանի հետ, որն իր ռազմատենչ հռետորաբանությամբ առիթը բաց չի թողնում Հայաստանին զգուշացնելու նոր էքսպանսիոնիստական ​​ծրագրերի մասին, ասելով, որ Հայաստանը պետք է փոխի Սահմանադրությունը, Անկախության հռչակագիրը, այլապես նոր կորուստներ են սպասվում և այլն։

Ռուսաստանին ձեռնտու է նման քաղաքականությունը։ Բայց ակնհայտ է, որ արեւմտյան առաջնորդներին էլ հարմար է ամեն անգամ  հղում անել ՀՀ վարչապետի անողնաշար հայտարարություններին ու քայլերին։ Չէ՞ որ մինչ օրս արևմտյան և միջազգային հանրության գործողությունները սահմանափակվել են միայն Հայաստանին աջակցելու հայտարարություններով և խղճուկ խոստումներով։ Ու տարօրինակ կերպով բոլորին ուրախացնում է այն փաստը, որ ՀՀ կառավարության ղեկավարը գնալով ավելի շատ իրավունքներ է զիջում թշնամուն։

Կարծես թե Նիկոլ Փաշինյանն ու համաշխարհային առաջնորդները համաձայնեցված են գործում. Փաշինյանն ասում է, որ «մեր գործընկերները» աջակցության դիմաց պահանջում են հրաժարվել որոշակի իրավունքներից, իսկ «գործընկերները» ուսերը թոթվում են՝ ասելով, թե «ինչ կարող ենք անել, եթե երկրի ղեկավարն ինքն է հրաժարվում իր ժողովրդի իրավունքներից»։

Մարգարիտա Քարամյան