Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը ողջունել է Ադրբեջանի հանձնառությունը՝ վերսկսելու Բրյուսելյան գործընթացի շրջանակում եռակողմ ձևաչափով հանդիպումները Հարավային Կովկասում կայունության և զարգացման հասնելու համար։

Միշելը X-ի իր միկրոբլոգում Ալիևին շնորհավորել է նախագահ վերընտրվելու կապակցությամբ։

Գրառման մեջ նա կարևորել է ԵԱՀԿ Ժողովրդավարական հաստատությունների և մարդու իրավունքների գրասենյակի հետ Ադրբեջանի համագործակցության շարունակականությունը։

ԵԽ նախագահը տեղեկացրել է, որ Ալիևի հետ բովանդակային քննարկումներ են ունեցել նաև Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման վերաբերյալ՝ ողջունելով Բրյուսելյան եռակողմ ձևաչափով հանդիպումները վերսկսելու նրա հանձնառությունը։

Փաստորեն Ալիեւը հանկարծ համաձայնվել է շարունակել համագործակցությունը ԵԱՀԿ-ի  հետ եվ վերսկսել բանակցությունները Բրուսելում։

Ինչ կտա՞ն այդ բանակցությունները։ Հենց Եվրոպայում է հայտարարվել Ալմաթայի հռչակագրի, «Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում ճանաչելու», սովետական քարտեզների, եռակողմ հայտարարության պահպանման մասին, եւ ոչ մի խոսք չի եղել ռուսական զորքերի դուրսբերման կամ ուժի կիռարման անթույլատվության մասին։ Մի խոսքով, Բրուսելում ամեն ինչ ասվել է անպես, ինչպես Ռուսաստանին եւ Թուրքիային է ձեռնտու։

Դատելով այդ ընթացքից, կարելի է կռահել, ինչի մասին է հայտարարվելու բրյուսելյան նոր բանակցություններում։ Ըստ երեւույթին՝ ՀԱՊԿ խաղաղապահ ուժերի մասին։

Եվրոպան չի ուզում ռուսական ուժեր, բայց ո՞վ է ասել, որ նա դեմ կլինի ղազախներին, ղրղզներին եւ տաջիկներին։

ՀԱՊԿ-ն արդեն պատրաստվում է․ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Իմանգալի Թասմագամբետովը իր տեղակալ, ղրղզ դիվանագետ Թաալաթբեկ Մասադիկովին նշանակել է խաղաղապահ հարցերով իր հատուկ ներկայացուցիչ, ասվում է կազմակերպության քարտուղարության հաղորդագրության մեջ։

Ասվում է, որ ՀԱՊԿ-ը համաձայնագրեր ունի ՄԱԿ-ի հետ կազմակերպության հովանու ներքո իրականացվող խաղաղապահ գործողություններին մասնակցելու վերաբերյալ, սակայն մինչ այժմ նման նախադեպեր չեն եղել։

Ռուսաստանը Հայաստանին կոչ է անում հրապարակային հարձակումների եւ քննադատության փոխարեն սկսել  ՀԱՊԿ-ում գործերի վիճակի քննարկումը, «ՌԻԱ Նովոստի»-ի հարցազրույցում ասել է ՌԴ արտաքին գործերի փոխնախարար Ալեքսանդր Պանկինը։

«Մենք բոլորս շահագրգռված ենք ՀԱՊԿ գործունեության հետագա կատարելագործմամբ եւ նրա արդյունավետությամբ՝ որպես ռազմաքաղաքական դաշինքի։ Անշուշտ, դրան կնպաստեր Հայաստանի շտապ վերադարձը նորմալ եւ լիարժեք աշխատանքին կազմակերպության շրջանակում։ Ցավոք, մեր հայ դաշնակիցները առայժմ իսկապես հեռացել են նրանից»,- ասել է դիվանագետը։

Ի՞նչ վատ կոմպրոմիս է։

«Այո’, մենք Արցախին առանձնահատուկ դեր տվեցինք, բայց մենք՝ հայերս, ունենք հայկական հարց։ Արցախը հայկական հարցի մի մասն է, եւ մեր մեծագույն ռազմավարական սխալն այս 30 տարիների պետական քաղաքականության ընթացքում եղել է այն, որ մենք չուզեցինք Արցախն ընկալել որպես հայկական հարցի մի մաս։ Բայց հայկական հարցի մյուս տարրերից տարբերվող նրանով, որ այնտեղ ապրող, ինքնորոշվող հայություն կա՝ ի տարբերություն Կարսի կամ Վանի, որը միջազգային իրավունքի համաձայն հայերիս էր պատկանում»,- այսօր արցախահայության իրավունքների պաշտպանության հարցով հրավիրված քննարկման ժամանակ ասաց ԱԻՄ նախագահ Պարույր Հայրիկյանը։

Նրա խոսքով՝ Անկախության հռչակագրում Ցեղասպանության վերաբերյալ հիշատակման պայմաններում սխալ էր այն, որ ժամանակին չընդունվեց իրենց առաջարկը, որ մեր սերնդի գլխավոր առաքելությունն է ցեղասպանության հետեւանքների վերացումը։ «Դա վերաբերում էր նաեւ Արցախին, որովհետեւ թուս-թուրքական՝ կոմունիստ-Աթաթուրք գրավման հետեւանքով էր, որ նրանք կարողացան այդ տարածքները տնօրինել։ Վերջին շրջանում երկու լուրջ միջազգային միջոցառումների եմ մասնակցել։ Սարսափելի էր, առաջին անգամ ես տեսա, որ նշում են սովետական միության ազգերին, հայերի անունն արդեն չեն տալիս։ Առաջ հայերի անունն առաջինն էին տալիս, այսինքն՝ թուրքական քարոզչությունը հասել է իր նպատակին։ Բացի նրանից, որ հայ-թուրքական հարաբերություններն ամբողջությամբ վերացած են՝ հակամարտությունն ու թուրքերի պարտավորությունները, թուրքերը կարողացան դա տեղափոխել հայ-ադրբեջանական հարթություն»,- ասաց Հայրիկյանը։

Ըստ նրա՝ Արցախը կար, քանի որ Հայաստանն աջակցում էր Արցախին։ «Հիմա մենք էլ՝ հայերս կարող ենք հաջողությունների հասնել, եթե մեր ճիշտ տեղը գտնենք։ Ամենակարեւորը, ինքներս մեզ չպետք խաբենք։ Այո’, մենք շատ հավատացողներ ենք ունեցել ռուս-հայկական դաշինքին, բայց անձամբ ես չեմ հավատացել։ Իրեն չարդարացրեց։ Հիմա, եթե շարունակենք մեզ խաբել, արժանի կլինենք խաբվածի ճակատագրին։ Ի վերջո եվրոպական մի քանի տասնյակ դիտորդներն ավելի մեծ դեր կատարեցին, քան ռուսական զորաբանակը։ Դա նույնպես փաստ է, որը պետք է արձանագրենք։ Հայաստանի արտաքին քաղաքական կողմնորոշումն այս շատ վտանգավոր փուլում պետք է բավական հստակ լինի, որ մենք կարողանանք Հայաստանը դարձնել քաղաքակիրթ աշխարհի մի մաս եւ այդ ճանապարհով ոչ միայն Արցախի հարցը լուծենք, այլ ընդհանրապես զբաղվենք արդարությամբ։ Եթե մենք խուսափում ենք արդարությունից, ճշմարտությունից եւ Նիկոլի նման, իշխանասատկածի նման իրավունքը մոռանում ենք, Արցախի ինքնորոշման իրավունքը մոռանում ենք, մեզ միայն ձախողումներ են սպասվում»,- հայտարարեց Պարույր Հայրիկյանը։ Ըստ նրա՝ Արցախի ինքնորոշման ոտնահարումով ճանապարհ բացվեց շատ այլ բացասական գործողությունների համար։

«Չափազանց կարեւոր եմ համարում սուբյեկտայնության ամրագրումը․ Արցախի ժողովուրդը միջազգային իրավունքի սուբյեկտ է»,- այս մասին այսօր արցախահայության իրավունքների պաշտպանության հարցով հրավիրված քննարկման ժամանակ ասաց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արծվիկ Մինասյանը։ Ըստ նրա՝ միջազգային իրավունքի տեսանկյունից հենց ժողովրդի իրավունքն է պաշտպանության ենթակա՝ որպես ինքնորոշվելու իրավունք։ «Մեր պահանջը, որն առաջադրում ենք, Արցախի ժողովրդի վերադարձի հավաքական իրավունքն է, որ պետք է ամրագրվի»,- ասաց նա։

Մինասյանի խոսքով՝ այս իշխանությունների նպատակը չորրորդ մի հանրապետության ստեղծումն է, որտեղ չկա որեւէ ազգային նկարագիր, անցյալ, արմատ, արժանապատվություն, չկա ոչինչ, բացի կենսաբանական զանգվածից։ Այս քննարկման շրջանակում «Միասին» այլընտրանքային հասարակական-քաղաքական շարժման ներկայացված նախագծում, ըստ Արծվիկ Մինասյանի, պետք է երեւա ազգային պետության կոնցեպտը։

Նշենք, որ այսօրվա քննարկմանը ներկայացված այս նախագծով առաջարկվում է նաեւ առոչինչ համարել ՀՀ գործող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի բանավոր հայտարարությունները, որոնցով Արցախը եւ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի որոշ հատվածներ ճանաչվել են Ադրբեջանի կազմում։ Նշվում է, որ նման հայտարարությունները պաշտոնական ուժ չունեն, չեն անցել վավերականացման ընթացակարգ, հակասում են ՀՀ հիմնական օրենքին՝ Սահմանադրությանը։ Առաջարկվում է նաեւ վերսկսել Արցախի կարգավիճակի շուրջ բանակցություններ՝ միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան։

Պատգամավոր Լիլիթ Գալստյանն ասաց, որ այս նախագծի ամբողջ տեքստում ինքնորոշման իրավունքի մասին խոսք չկար։ «Այստեղ պետք է տեղ գտնի ինքնորոշման իրավունքը։ Երկրորդ խնդիրը, որը կուզեի արտացոլվեր այս հայտարարության մեջ, ագրեսիայի կամ ուժի սպառնալիքով ձեռք բերված դե ֆակտո իրողությունն է։ Բացի այն, որ Հայաստանը երբեք չդատապարտեց, բայց նաեւ մենք ստեղծում ենք միջազգային իրավունքի մեջ նախադեպ, որ հնարավոր է սպառնալիքով կամ ուժով խնդիրներ լուծել։ Եվ այսօր Ալիեւը հայտարարում է, որ խնդիրը լուծված է համարում։ Սա նաեւ կարեւոր ուղերձ է արտաքին աշխարհին, սա հակասում է եզրափակիչ ակտին։ Շատ կարեւոր է, որ միջազգային մի շարք կարեւոր փաստաթղթեր, որոնք առանցքային են եղել կոնֆլիկտի լուծման ընթացքում, դրանք պետք է այստեղ տեղ գտնեն»,- նշեց նա։

Լիլիթ Գալստյանն ասաց, որ փաստաթղթում պետք է տեղ գտնի ձեւակերպում, որ Հայաստանի իշխանությունները լեգիտիմացրել են սպառնալիքով կամ ուժով խնդիրներ լուծելու իրողությունը։ Եվ այդ իմաստով Հայաստանի իշխանությունները նաեւ հանցակից են ցեղասպանությանը։ Ըստ նրա՝ նաեւ ճիշտ կլինի այսօր խոսել միջազգային մանդատով օժտված երաշխիքների մասին։