«Հայաստանի բարեկամներ ցանց» բարձր մակարդակի խումբը զեկույց է հրապարակել

Հայաստանի և Եվրոպական միության միջև վիզաների ազատականացման շուրջ երկխոսության մեկնարկը կարևոր քայլ կլինի հարաբերությունների խորացման համար։

«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ այս մասին նշվում է Դանիայի նախկին վարչապետ և Հյուսիսատլանտյան դաշինքի նախկին գլխավոր քարտուղար Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի գլխավորած «Հայաստանի բարեկամներ ցանց» բարձր մակարդակի խմբի հրապարակած զեկույցում։

Համահեղինակները նշում են, որ վիզաների ազատականացումը էական փոփոխություն կբերի Հայաստանի ժողովրդին, քանի որ մարդկանց միջև շփումների ավելացումը կարևոր է։

Զեկույցում հատկապես ընդգծվում է, որ ԵՄ-ն պետք է նշի, որ  պատրաստ է Հայաստանին անդամության թեկնածուի կարգավիճակ առաջարկել, ինչը կարևոր ազդանշան կլինի։

Ըստ զեկույցի՝ կարևոր է ապահովել, որ հայկական պետությունը շարունակի իր առաքելությունը․ հայ ժողովուրդը տնտեսապես աճի, առողջապահությունը զարգանա, երկրում օրենքի գերակայություն տիրի, և մարդկանց իրավունքներն ու ժողովրդավարությունը պահպանվեն։ ԵՄ օգնությունը պետք է ուղղված լինի այն փոփոխություններին, որոնք մարդիկ կարող են տեսնել և զգալ:

Անդրադառնալով Հայաստանի պարենային անվտանգությանը՝ զեկույցի հեղինակները նշում են, որ այս առումով Եվրոպական Միությունը պետք է քայլեր ձեռնարկի՝ սուբսիդավորելով Հայաստանին հիմնական պարենային ապրանքների ներմուծումը։ Զուգահեռաբար ԵՄ-ն պետք է աջակցի Երևանին՝ ավելի կայուն և ծախսարդյունավետ ներքին տնտեսության զարգացման գործում։

Զեկույցում նշվում է, որ ԵՄ-Հայաստան հարաբերությունների առավել խորացման և ամրապնդման համար կարևոր է ուշադրություն դարձնել նաև էներգետիկ ոլորտին․ հրավիրել Հայաստանին՝ դառնալու եվրոպական էներգետիկ համայնքի անդամ, օգնել Հայաստանին արագացնել իր բարեփոխումները կանաչ էներգիայի փոխակերպման, էներգիայի ներմուծումը և աղբյուրները դիվերսիֆիկացնելու հարցում։

Զեկույցում նշվում է, որ Եվրոպական Միությունը նախկինում դժկամությամբ է վերաբերվել անվտանգության ոլորտում Հայաստանի հետ համագործակցությանն այն պատճառով, որ կազմակերպությունը միջնորդական դեր պահպանելու ցանկություն է ունեցել, սակայն Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի նկատմամբ իրականացվող քաղաքականությունը ցույց է տվել, որ Բաքուն այդքան էլ շահագրգռված չէ խնդիրների՝ բանակցային կարգավորմամբ: Ընդհակառակը, Լեռնային Ղարաբաղի դեմ հարձակումը միայն ամրապնդել է այն միտքը, որ նա կրկին կարող է դիմել ռազմական տարբերակի, ուստի ԵՄ-ն պետք է վերակողմնորոշի իր ներգրավվածությունը տարածաշրջանում, որպեսզի  միջնորդելու փոխարեն փորձի ուժեղացնել Հայաստանի դիմադրողականությունը՝ կանխելու մեկ ուրիշ պատերազմ: Այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտություն կա ուժեղացնել Եվրամիության և Հայաստանի միջև համագործակցությունն անվտանգության ոլորտում ինչպես կարճաժամկետ, այնպես էլ երկարաժամկետ հեռանկարում։

Համահեղինակներն ընդգծում են, որ ԵՄ-ն պետք է Հայաստանին առաջարկի աստիճանական, բայց որոշակի ճանապարհային քարտեզ՝ դեպի ընդլայնված հարաբերություններ: Սա ներառում է Հայաստանին ԵՄ թեկնածուի կարգավիճակ առաջարկելը։ Նման առաջարկը պետք է պաշտպանված լինի իրական, բովանդակային աջակցությամբ։

Ներկայացված զեկույցում նշվում է, որ Հայաստանը հայտնվել է անվտանգության խիստ անկայուն միջավայրում՝ վկայակոչելով այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանը շարունակում է սպառնալիք ներկայացնել և ազդանշան է տալիս, որ Հայաստանի դեմ հարձակման է պատրաստվում։

Զեկույցը հիշեցնում է, որ Ադրբեջանի կողմից դեռևս 2021 և 2022 թվականների հարձակման հետևանքով Հայաստանի շուրջ 200 քառակուսի կիլոմետր սուվերեն տարածք գտնվում է օկուպացիայի տակ, ինչն ուղղակի վտանգ է ներկայացնում ՀՀ ինքնիշխանության համար, իսկ անդրադառնալով Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հայտարարություններին՝ զեկույցում ասվում է, որ դրանով Բաքուն Երևանի դեմ հետագա հարձակման համար փորձում է տեղեկատվական դաշտ ապահովել։

Մատնանշվում են նաև նախագահ Ալիևի սպառնալիքներն՝ ուղղված ՀՀ մայրաքաղաք Երևանին, որի նկատմամբ ևս Ադրբեջանը չի թաքցնում իր հավակնությունները։ Միևնույն ժամանակ, նշվում է, որ Ադրբեջանը շարունակում է Հայաստանի տարածքով ցամաքային միջանցք պահանջել, որը չստանալու դեպքում սպառնում է ռազմական ուժ կիրառել՝ օկուպացնելու համար ՀՀ Սյունիքի մարզը։

Զեկույցի հեղինակներն ընդգծում են, որ Թուրքիան ևս կարող է իր մասնակցությունն ունենալ, քանզի շարունակում է սերտորեն կապված լինել Ադրբեջանի հետ՝ հրաժարվելով բացել սահմանները Հայաստանի հետ և ճնշում գործադրելով վերջինիս վրա։ Այդուհանդերձ, արձանագրվում է տարածաշրջանում Թուրքիայի դերի կարևորությունը և խոսվում Հայաստանի հետ հարաբերությունները բարձր մակարդակի հասցնելու անհրաժեշտության մասին։

Հաշվի առնելով վերոնշյալ բոլոր հանգամանքները՝ զեկույցում ընդգծվում է, որ անհրաժեշտ է ավելացնել ռազմական օգնությունը ԵՄ անդամ երկրներից, ինչը կարևոր քայլ կլինի, որպեսզի Հայաստանն ավելացնի իր պաշտպանական կարողությունները և կարողանա դիմագրավել Ադրբեջանի հարձակումներին։

Խոսքը վերաբերում է ինչպես համատեղ վարժանքներին ու զորավարժություններին, այնպես էլ եվրոպական երկրների հետ ռազմական հարաբերությունների սերտացմանը։ Այս քայլով Եվրոպական Միությունը նաև կարևոր ազդակ կուղարկի Բաքվին և Անկարային։

Այս համատեքստում զեկույցի համահեղինակները կարևորում են նաև ՀՀ զինված ուժերի բարեփոխումը և արդիականացումը՝ հավելելով, որ Հայաստանը նույնպես ժամանակակից արևմտյան տեխնիկայի կարիք ունի։

Անդրադառնալով նաև Հայաստանի անդամակցությանը Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը՝ հեղինակները նշում են, որ այն քիչ արժեք ունի Հայաստանի համար անվտանգության առումով, քանի որ Ադրբեջանի կողմից իրականացված հարձակումներից հետո աչքի չի ընկել Հայաստանի նկատմամբ իր պարտավորությունների կատարմամբ, ինչի արդյունքում էլ ՀՀ-ն փաստացի սառեցրել է իր անդամակցությունը կազմակերպությանը՝ փորձելով դիվերսիֆիկացնել իր անվտանգության մեխանիզմները։

Բացի այս, զեկույցում ասվում է, որ Հայաստանի համար կարևոր դեր կարող է ունենալ Թուրքիայի հետ զուսպ և ուղիղ երկխոսությունն ու հարաբերությունների կարգավորումը և հայ-թուրքական սահմանի բացումը։