Նախորդ հրապարակման մեջ մանրամասն անդրադարձել ենք Ոսկեպարի հանձնման նպատակներին ու հետեւանքներին։ Արժե եւս մեկ անգամ անդրադառնալ այս խնդրին, նկատի առնելով, որ հայ հանրությունը հակված է իրադարձությունների «տեղայնացմանը» եւ չի ընկալում դրանց ընդգրկումն ու պատճառահետեւանքային կապերը։

Ոսկեպարը «Բերձորի միջանցքն» է, որի հանձնումը ՀՀ պետականության լուծարման գործընթացի գործնական մեկնարկն է՝ տարածքի օտարմամբ, բանակի կազմալուծմամբ, մայրուղիների եւ մյուս հաղորդակցությունների վերահսկողությունը Բաքվին հանձնելով եւ բնակչության զանգվածային տարագրմամբ։ Հայերը մի ժամանակ չէին հավատում նմանատիպ սխեմայի իրականացմանն Արցախում, շատերն էլ դա Հայաստանը փրկելու պայման էին համարում։ Ի տարբերություն հայերի, ռուս-թուրքական ոճրագործ ալյանսը Արցախը համարում է Հայաստան, հասկանում է հայկական իրավունքների ուժը եւ գործում է դրանից ելնելով։

Փոխարենը, հայ հանրությունը շարունակում է մնալ ներքին ու արտաքին թշնամական քարոզի ազդեցության տակ․ մի մասը համոզված է, որ այսպես կոչված «ադրբեջանը» հաղթող է, ուժեղ է ու պայմաններ է թելադրում, մյուս մասը համոզված է, թե այս քաղաքականությամբ ռուսներին դուրս են մղում Հայաստանից ու Կովկասից, եւ դրա գինը հայկական կողմի զիջումներն են։

Նման կաղապարների ներդրումը հայերի գիտակցության մեջ նպատակ ունի համակերպել նրան տեղի ունեցողին եւ չեզոքացնել հնարավոր նախաձեռնություններն ու դիմադրությունը։ Հայկական քաղաքական կոչվող դաշտը եւ մեդիան ամբողջովին այս ծիրում են, հատուկենտ միջոցներն ու հանրային խմբերը, որոնք դուրս են այս շրջանակից, հետեւողականորեն չեզոքացվում են։

Գանք Ոսկեպարին ու նշենք հաջորդ քայլերը, որոնք ծրագրել է Փաշինյանի կառավարությունը․ Ոսկեպարը հանձնելուց հետո Փաշինյանը «հիմնավորելու» է Տիգրանաշեն-Երասխ հատվածի հանձնումը, որով ապահովվելու է Երասխ-Երեւան-Մարգարա միջանցքը Բաքվի վերահսկողությամբ եւ մեխանիկորեն լուծվելու է ՀՀ հարավի օտարման խնդիրը։ Բաքվի ստորաբաժանումները տեղակայվելու են Դիլիջանում եւ Գեղարքունիքի մարզում՝ վերահսկողության տակ վերցնելով ՀՀ գլխավոր մայրուղիները դեպի Վրաստանի սահման։

Ծրագրի առաջնորդողը Փաշինյանն է, օպերատիվ երաշխավորը՝ ՀՀ-ում տեղակայված ռուսական ստորաբաժանումները, որոնք ապահովելու են Բաքվի զորքերի տեղաշարժը եւ անվտանգությունը ՀՀ ՆԳՆ եւ ԱԱԾ ստորաբաժանումների հետ համատեղ։

Երեւանին հարկ է անդրադառնալ առանձին հրապարակմամբ, նկատի առնելով, որ երեւանցիներն առավել դժվար են պատկերացնում ապագան։ Մինչ այդ, Փաշինյանի այցերն ու ասուլիսները լուսաբանող լրագրողները կարող են հարցնել նրան՝ «ձեր կարծիքով, ադրբեջանը կադաստրի թուղթ ունի՞»։

ԱՐԱՄ ԵԳԱՆՅԱՆ

Ադրբեջանի քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները բաց նամակ են հղել ատոմային էներգետիկայի գագաթնաժողովի համանախագահներին՝ կոչ անելով ուշադրություն դարձնել, ինչպես իրենք են սահմանել, «Հայաստանում խարխլված Մեծամորի ատոմակայանի կողմից բխող գլոբալ սպառնալիքին» և կոչ արել ԱԷԿ-ի գործունեությունը անհապաղ դադարեցնել, հաղորդում են լրատվամիջոցները։

Եթե ​​սրան ավելացնենք այն պնդումը, որ Տավուշի գյուղերի հանձնմամբ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ կանցնի դեպի Վրաստան ճանապարհն ու գազատարը, ապա 2020 թվականից հետո Արցախի նկատմամբ արդեն իսկ փորձարկված ««վիշապաօձի» քաղաքականությունը ակնհայտ կդառնա։

Ադրբեջանական կողմը, չնայած Եռակողմ հայտարարությանը, 2022 թվականին սկսել է գրավել Արցախի գյուղերն ու ռազմավարական բարձունքները, այնուհետև հսկողության տակ վերցրել հաղորդակցությունները։ Եվ վերջում Շուշիի մերձակայքում Հայաստան տանող ճանապարհը փակեցին այսպես կոչված բնապահպանները։

Սրանք, ամենայն հավանականությամբ, նույն «քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներն» էին, ովքեր հիմա նամակ են գրել ատոմակայանի մասին։

Ճանապարհի փակումով սկսվեց Արցախի դանդաղ խեղդամահը։

Ռուսաստանի և համաշխարհային հանրության անմիջական մասնակցությամբ Արցախի նկատմամբ իրականացվող ««վիշապաօձի» քաղաքականությունը այժմ սկսել է կիրառվել Հայաստանի նկատմամբ. բոլոր միտումներն ակնհայտ են։

Այն փաստը, որ Հայաստանը ճանաչված երկիր է, չի կանգնեցնի խեղդամահ անողներին։ Ընդ որում, հայ քաղաքական գործիչները ամեն կերպ սատարում են այս անմտությանը։

Ալվարդ Գրիգորյան

Կրակոցները Մոսկվայի մարզի Կրոկուս-կենտրոնում կազմակերպել էր Կրեմլը, և կրակողների մատներից «Պուտինի հոտ է գալիս»։ Այս կարծիքը հայտնել է ռուս ընդդիմադիր հրապարակախոս Ալեքսանդր Նևզորովը YouTube-ի իր ալիքում։

«Մենք բազմիցս նկատել ենք, թե ինչպես է Կրեմլը ցանկացած անհասկանալի իրավիճակում կազմակերպում ինչ-որ ահաբեկչություն»,- նշել է փորձագետը։ «Պուտինյան վերնախավի տեսակետից ռուսական հասարակությանը վերջերս բացակայում էր համախմբող արհավիրք։ Հասկանալի է, որ շատ վարկածներ կլինեն, և Կրեմլը, ինչպես միշտ, կթաքցնի ու կքողարկի ամեն ինչ»,- եզրափակել է Նևզորովը։

Վլադիմիր Պուտինը, ով «մի քանի օր առաջ ստացել» է ձայների 87%-ը, դեռևս չի դիմել իրեն նոր «վստահած» ռուս ժողովրդին՝ թաքնվելով, ինչպես միշտ, իր բունկերում։ Նա չասաց, թե ով է պատասխանատու՝ թույլ տալով, որ տարբեր տեսություններ շրջանառվեն և չընդունելով հետաքննության միջազգային աջակցությունը, ինչպես դա արեց 1990-ականների տեռորի ժամանակ։

Այդ ժամանակ էր, որ Սերգեյ Շոյգուն հեռավոր Տիվայից եկավ եւ դարձավ «պետության փրկարար դեմքը», քանի որ Ռուսաստանում անընդհատ տեղի էին ունենում ահաբեկչական հարձակումներ, բնական և տեխնոլոգիական աղետներ: Պուտինի առաջին «ժամկետը» տեղի ունեցավ ռուս ժողովրդին «տեռորից և աղետներից» «փրկելու» ֆոնին, որոնք, ինչպես հետագայում պարզվեց, ռուսական հատուկ ծառայությունների գործն էին։ Շաքարավազի պարկերը կհաստատեն:

2012 թվականին՝ իր երկրորդ ժամկետի ընթացքում, Պուտինը Շոյգուին նշանակեց պաշտպանության նախարար՝ դրանով իսկ սկսելով Ռուսաստանի ներսում «կայունացման» և սարսափն ու աղետները արտասահման տեղափոխելու գործընթացը։ Արդյունքը եղավ Ղրիմի արշավը 2014թ., Արցախի ցեղասպանությունը 2016-2000-2023թթ., Ուկրաինայիպատերազմը 2022թ.։

Ըստ ամենայնի, Պուտինը, ով գտնվում է խաչմերուկում՝ հայտարարել նոր մոբիլիզացիա կամ վերջ տալ պատերազմին (երկուսն էլ սպառնում են նրա իշխանությանը), որոշել է նորից տեռորը վերադարձնել Ռուսաստանի ներս՝ իշխանությունը պահպանելու համար։ Եվ տրամաբանական է, եթե նա կրկին նշանակի Շոյգուին, բայց ոչ թե արտակարգ իրավիճակների նախարարի, այլ ԱԴԾ տնօրեն։ Նրա մոտ “փրկելն” ավելիլավ է ստացվում։

Երեք փաստ կա, որոնք վկայում են այն մասին, որ Crocus City Hall համերգասրահում տեղի ունեցած ահաբեկչությունը կարող է լինել բռնապետ Վլադիմիր Պուտինի և նրա հետախուզական ծառայությունների ձեռքի գործը։ Դրանք իր բլոգում հնչեցրել է ռուս ընդդիմադիր, սոցիոլոգ Իգոր Էյդմանը։ Նա Կրոկուսում տեղի ունեցած ահաբեկչությունն անվանել է «Կաշիրկա 2»։ Խոսքը 1999 թվականին տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին է, երբ Ռուսաստանի Դաշնությունում Վլադիմիր Պուտինի իշխանության գալուց անմիջապես հետո պայթեցվեց բնակելի բարձրահարկ շենքը Մոսկվայի Կաշիրսկոե մայրուղու վրա։

Այն ժամանակ զոհվել է 124 բնակիչ։ Պետդումայի այն ժամանակվա խոսնակ Սելեզնևը մերկացրեց ԱԴԾ-ին՝ հայտարարելով պայթյունի մասին դեպքից երեք օր առաջ։

Էյդմանը նշել է երեք փաստ, որոնք վկայում են ԱԴԾ-ի հնարավոր մասնակցության մասին Կրոկուսում տեղի ունեցած ահաբեկչությանը: Առաջինը՝ ժամանակն է. ահաբեկչությունը տեղի ունեցավ Պուտինի վերընտրվելուց հետո, երբ նրա իշխանությունն այլևս վտանգված չէր։ Երկրորդ փաստը նպատակն է՝ Կրեմլը նախապատրաստում է բնակչության նոր լայնածավալ մոբիլիզացիա՝ Ուկրաինայի դեմ պատերազմի համար։ «Անհրաժեշտ էր արյունալի պատրվակ՝ այս ոչ պոպուլյար միջոցը բնակչությանը «վաճառելու» համար։ Եվ այն ստեղծվեց»,- նշեց փորձագետը։ Երրորդ փաստը ձեռագիրն է. Էյդմանը հիշեցրել է, որ Պուտինը նախկինում դիմել էր Մոսկվայի և Վոլգոդոնսկի տների պայթեցման՝ Ռուսաստանի Դաշնության բնակչությանը վախով համախմբելու և երկրորդ չեչենական պատերազմի համար մոբիլիզացնելու համար։

Պուտինը հավանաբար չի հայտնվի ևս մի քանի օր, մինչև ամեն ինչ հարթվի և հայտարարվի նոր «հակահաբեկչական գործողության» մասին՝ այս անգամ Ռուսաստանի ներսում, որը վերածվում է միջուկային կոճակով մեծ համակենտրոնացման ճամբարի։

Մոսկվայի Կրոկուս-կենտրոնում իրականացված ահաբեկչության զոհ է դարձել ավելի քան 60 մարդ, հայտնել են ՌԴ Քննչական կոմիտեից։ Մոսկվայի մարզի առողջապահության նախարարության տվյալների համաձայն՝ զոհերի թվում կան երեք երեխաներ։

Գերատեսչության տվյալներով՝ տուժել է առնվազն 125 մարդ։

Ահաբեկչության պատասխանատվությունը ստանձնել է ԴԱԻՇ-ը (Ռուսաստանում արգելված), գրում են Reuters-ը, France 24-ը, ինչպես նաև Al Arabiya-ն՝ վկայակոչելով Telegram-ում ահաբեկչական կազմակերպության հաղորդագրությունը։ ԱՄՆ-ի անանուն պաշտոնյաները հաստատել են ԴԱԻՇ-ի այս հայտարարությունը, գրում է The New York Times-ը։

Տաջիկստանի քաղաքացիների մասնակցությունը Կրոկուսի քաղաքապետարանում տեղի ունեցած ահաբեկչությանը չի համապատասխանում իրականությանը, հայտնել է երկրի ԱԳՆ-ն հեռագրային ալիքում։

«Մենք ընդգծում ենք, որ տաջիկական կողմը հաստատում չի ստացել Ռուսաստանի պաշտոնական իշխանություններից Տաջիկստանի քաղաքացիների մասնակցության մասին ներկայումս շրջանառվող կեղծ տեղեկատվության մասին», – նշել են գերատեսչությունը և կոչ են արել կենտրոնանալ Ռուսաստանի իշխանությունների պաշտոնական տեղեկատվության վրա։

«Baza» և «Caution, News» հեռագրային ալիքները գրել են, որ ահաբեկչության մեջ կասկածվում են Տաջիկստանի քաղաքացիներ։ Նրանց տվյալներով՝ Բրյանսկի շրջանում կալանավորվել է մեքենա, որը հետախուզվում էր հարձակման հետ կապված։

Հեռուստաալիքի տվյալներով՝ ձերբակալվածները Տաջիկստանի քաղաքացիներ են։

BBC-ն գրում է. ովքեր են ԻՊ-Խորասանը, որոնք ենթադրաբար կանգնած են Կրոկուսի վրա հարձակման հետևում։

Խումբը հայտնվել է 2015թ.։ Խորասան բառը պատմական շրջանի անուն է, որն ընդգրկում էր Աֆղանստանը և Իրանի, Պակիստանի, Թուրքմենստանի, Ուզբեկստանի և Տաջիկստանի որոշ հատվածներ:

Առանց չափազանցության սա ամենաարմատականն ու դաժանն է Աֆղանստանում գործող բոլոր ջիհադիստական ​​խմբավորումներից։

ԻՊ-Խորասանը կանգնած է աղջիկների դպրոցների, հիվանդանոցների և ծննդատների վրա հարձակումների հետևում:

Այս խմբի համար թշնամիները բոլորն են, ովքեր ընկնում են «անհավատ» հասկացության տակ։ Եվ սա ոչ միայն Արեւմուտքն է, այլեւ, օրինակ, շիա մահմեդականները։ ԻՊ-Խորասանը նաև թշնամություն ունի թալիբների հետ, որոնց նույնպես համարում է «անհավատներ» և ոչ այնքան արմատական:

Իր գագաթնակետին խումբը բաղկացած էր մոտ երեք հազար հոգուց։ Թե քանիսն են այժմ՝ հայտնի չէ։ Աշնանը ՖՍԲ-ի տնօրեն Ալեքսանդր Բորտնիկովն ասել էր, որ խմբավորումը «մեծացնում է իր ներուժը և ժամանակի ընթացքում դա թույլ կտա նրան անցնել ահաբեկչական հարձակումների Աֆղանստանից դուրս»:

«Վերջին երկու տարիներին ԻՊ-Խորասանը կենտրոնացած էր Ռուսաստանի վրա։ Նրանք հաճախ քննադատում էին Վլադիմիր Պուտինին»,- NYT-ին ասել է հակաահաբեկչական վերլուծաբան Քոլին Քլարկը: «ԻՊ-ը Կրեմլին մեղադրում է մահմեդականների սպանության մեջ՝ վկայակոչելով Աֆղանստանին, Չեչնիայում և Սիրիայում Մոսկվայի միջամտությունը»։