Նիկոլ Փաշինյանը, ով այսօր հռչակեց Հայաստանի հանձնման «մանիֆեստը»՝ չփորձելով անգամ հայոց պետականության վերացման ծանրակշիռ հիմնավորումներ գտնել, Արցախի մասին հարցերը «լուծեց» ավելի «գլոբալ» խնդիրներում և մարտահրավերներում։
Եվ քանի որ քաղաքական կրկեսում հարցերի էության խեղաթյուրումն ու այլասերումը չի վիճարկվում (Փաշինյանին ոչ ոք դատի չի տվել, իմպիչմենտի գործընթաց չի սկսել, իսկ խորհրդարանական ընդդիմությունը քաղաքական և իրավական գնահատականներով հանդես չի եկել Արցախում տեղի ունեցածի, Ռուսաստանի և մյուսների դերի վերաբերյալ), Փաշինյանը «ձիու վրա է» և ազատություն է տալիս պերճախոսությանը։ Ընդդիմությունը, ծուլորեն վիճելով, ընդհանուր առմամբ իրեն չափազանց ջենտլմենական է պահում` իրական գործընկերոջ և հանցակիցի պես:
Փաշինյանը հռետորական պոռթկման մեջ մեղադրել է Արցախի (2023թ. օգոստոս-սեպտեմբերին ընտրված) ղեկավարությանը Հայաստանում հեղաշրջման փորձի մեջ (!)՝ փաստորեն ասելով, որ արցախցիներն յուրովի “ինքնորոշվել են”. նրանք հասկացել են, որ 2023 թ. Ղարաբաղում «չի ստացվում» և որոշեցին միասին տեղափոխվել Երևան՝ իշխանությունը Փաշինյանից վերցնելու և ռուսներին տալու համար։
Փաշինյանը նաև ակնարկել է, որ հնարավորություն կար, որ Ստեփանակերտը բանակցություններ սկսի Բաքվի հետ եվրոպական հարթակում, բայց նրանց «թույլ չտվեցին» գնալ՝ ըստ երևույթին ակնարկելով ռուսներին։ Այն, ինչի մասին Ստեփանակերտը պետք է խոսեր Բաքվի հետ, կարելի է կռահել՝ բանակի զինաթափում, զինվորականների (այսինքն՝ գրեթե բոլոր տղամարդկանց) հանձնում, ադրբեջանական անձնագրեր գերիների ընտանիքների համար և այլն։
Արցախի ժողովուրդն ընտրեց երկրորդ տարբերակը՝ կոլեկտիվ արտագաղթ՝ ողջ արական բնակչության ոչնչացման սպառնալիքի ներքո։
Ի՞նչ արեց Հայաստանի ղեկավարությունը, որ արցախցիներն միայն այս երկու տարբերակները չունենան։ Փաշինյանը պատասխանելու փոխարեն փորձում է Արցախի ողջ բնակչության արտագաղթը ներկայացնել որպես Հայաստանում իշխանությունը տապալելու և իշխանության ղեկը Ռուսաստանին վերադարձնելու ցանկություն (կարծես հիմա այդ սանձերը Ռուսաստանի ձեռքում չեն)։
«ԼՂ-ի հետ տեղի ունեցածը ոչ թե ԼՂ-ի, այլ Հայաստանի դեմ հերթական դավադրության մասին է՝ Հայաստանին պատերազմի մեջ ներքաշելու, Երևանում ներքաղաքական քաոս սարքելու, օրինական իշխանությունը տապալելու և խամաճիկ կառավարություն ստեղծելու նպատակով, ըստ էության՝ Հայաստանի վերացման հանձնախումբ։ Բայց դա չստացվեց, քանի որ ՀՀ ժողովուրդը հավատաց իշխանության գնահատականներին։ ԼՂ-ից մեր քույրերն ու եղբայրները նույնպես չեն մասնակցել օտար օրակարգերի իրականացմանը։ Վերջին տարիներին նրանց պատրաստում էին դրան՝ փորձելով նրանց մեջ ատելություն սերմանել Հայաստանի կառավարության և պետականության նկատմամբ։ Պետք է հարգանքի տուրք մատուցել ԼՂ-ից բռնի գաղթականներին այն բանի համար, որ նույնիսկ ողբերգական պահերին նրանք ցուցաբերեցին բացառիկ պետական մտածելություն։ Ինչը չի կարելի ասել նրանց էլիտայի մասին»։
Եւ դա ասում է Հայաստանի վարչապետը, այն Հայաստանի, որի հետ Արցախը 30 տարի անհաջող կերպով փորձում է վերամիավորվել, և ով անգամ տեղահանությունից հետո Արցախի բնակիչներին չի ճանաչել որպես ՀՀ քաղաքացի։ Սարուշենի և արցախյան մյուս գյուղերի բնակիչները, ովքեր սեպտեմբերի 19-ից ստիպված են եղել դժոխքի յոթ շրջանով անցնել իրենց ընտանիքները փրկելու համար, զարմացած նայում են միան իր իշխանության մասին մտահոգ Փաշինյանին։ Գրեթե 7 ամիսների ընթացքում Հայաստան գաղթած արցախցիները ոչինչ չարեցին, որը կարող էր վտանգել Հայաստանի անվտանգությունն ու կայունությունը։
Ի տարբերություն Փաշինյանի՝ արցախցիներն ունեն բնածին պետական մտածելակերպ, և պետությունն ընկալում են որպես հավաքական անվտանգության և բարգավաճման երաշխավոր, այլ ոչ՝ որպես հավերժական իշխանության երաշխիք՝ Փաշինյանի կամ մեկ ուրիշի համար։