Փարիզը լրացնում է վակուումը. նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չկա, Ռուսաստանը հեռանում է
- 09:16 19.04.2024
Ապրիլի 18-ին Հայաստան էր այցելել Հարավային Կովկասի հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ֆրանսիացի համանախագահ Բրիս Ռոքֆորը։ Նա հանդիպել է Նիկոլ Փաշինյանի, Արմեն Գրիգորյանի և Հայաստանի այլ պաշտոնյաների հետ։
Սա Մինսկի խմբի առաջին հիշատակումն է երկար ժամանակ անց, և թեև պարոն Ռոքֆորի հանդիպումների մասին հայկական պաշտոնական տեղեկատվությունը ասում է, որ քննարկվել են «Լեռնային Ղարաբաղից բռնագաղթվածների մարդասիրական խնդիրները» միայն, ակնհայտ է, որ Փարիզը ակտուալացնում է Արցախյան կարգավորման գլոբալ հարթակը։ Արցախի հարցը չի լուծվել. ոչ ոք լուրջ չի ընդունում ո՛չ Փաշինյանի հայտարարությունները «Ղարաբաղը ադրբեջան ճանաչելու» մասին, ո՛չ էլ խորհրդային քարտեզներով սահմանազատումը։ Տարածաշրջանում գծվում են նոր սահմաններ, և ռուս-թուրքական բաժանման ձևաչափը մոտենում է ավարտին։
ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը գործնականում դադարեցրել է գործունեությունn այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը 2020 թվականի նոյեմբերին միակողմանիորեն զորքեր մտցրեց Արցախ, ինչպես ասվում է նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ՝ հինգ տարի ժամկետով։ Բերձորի միջանցքը «հսկող» ռուսական զորքերն արգելել են Մինսկի խմբի մյուս համանախագահների՝ Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի ներկայացուցիչներին մուտք գործել Արցախ։ Բացի այդ, կողմերը՝ Մոսկվան, Երևանը և Բաքուն, պնդում էին, որ «գետնի վրա» հիմնական փաստաթուղթը նոյեմբերի 9-ի Եռակողմ հայտարարությունն է, և Մինսկի խումբն այստեղ անելիք չունի։
Սակայն ԵԱՀԿ-ն այդպես էլ չի չեղարկել Մինսկի խմբի մանդատը, և այժմ, երբ ռուսական զորքերը հապճեպ հեռանում են Արցախից, Ակնայում ռուս-թուրքական հետախուզական կենտրոնը փակվում է, երբ Բաքուն ուղղակիորեն մեղադրում է Ֆրանսիային Հայաստանին միակողմանի զինելու մեջ, Մինսկի խմբի ֆրանսիացի համանախագահի Երևան կատարած այցը նշանակում է ռուս-թուրքական ձևաչափի «հուղարկավորություն» և տարածաշրջանի վերադարձ գլոբալ օրակարգ։
Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից անկատար մնաց միայն մեկ կետ՝ ադրբեջանից Թուրքիա միջանցքը, և ռուսական զորքերը պետք է կատարեին այս կետը մինչև տարածաշրջանից վերջնական դուրսբերումը՝ օգտվելով իրանա-իսրայելական հակամարտության սրումից և « մեծ պատերազմից»։ Բայց ապրիլի 14-ի դեպքերից հետո, երբ Իրանն ու ԱՄՆ-ը համատեղ ոսկերչական գործողություն անցկացրին, ռուսական զորքերը անսպասելիորեն որոշեցին հեռանալ, և Նիկոլ Փաշինյանի տոնայնությունը, ով մեկ ամիս առաջ խոսում էր «մինչև շաբաթվա վերջ պատերազմի մասին, եթե Տավուշի գյուղերը չեն հանձնվում», անսպասելիորեն փոխվեց։
Ռուսական զորքերի հեռանալով և նոյեմբերի 9-ի հայտարարության չեղարկումով ստեղծվեց քաղաքական և իրավական վակուում, որը Ֆրանսիան որոշեց լրացնել, ինչը կարող է լինել գլոբալ պայմանավորվածությունների մաս։ Իսկ պարոն Ռոկֆորի այցը՝ քաղաքական քննարկումները ռուս-թուրքական «եռակողմ» մակարդակից գլոբալ մակարդակ վերադարձնելու փորձ է:
Հիմա Փաշինյանի կառավարությունը կրկին պետք է փոխի դիրքը։