Նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունն ուժի մեջ է. ռուսները չեն գնա, քանի դեռ հայերը չեն հեռացել
- 17:24 25.04.2024
«Գիտեք, Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների միջև եռակողմ պայմանավորվածությունների համալիրը մնում է արդիական։ Պաշտոնապես կողմերից ոչ մեկը չժխտեց այդ պայմանավորվածությունները»,- այսօր ասել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան:
Կրեմլի կայքում նոյեմբերի 10-ի իր տարբերակում հրապարակված եռակողմ հայտարարության մեջ անգամ մեկ խոսք չկա այն մասին, որ ռուսական «խաղաղապահ» զորքերը կպաշտպանեն հայերի անվտանգությունը։ Այնտեղ խոսքը միայն հանձնվող տարածքների, ճանապարհների վերահսկողության և «բեռների ու քաղաքացիների» անվտանգության մասին է։ Հայտարարության մեջ չի ասվում, թե քաղաքացիներն ինչ ազգի են։
2020 թվականին արցախյան վերնախավը մարդկանց համոզեց վերադառնալ Արցախ՝ ռուսական երաշխիքներով։ Քիչ հավանական է, որ վերնախավը չի կարդացել Եռակողմ հայտարարությունը և հազիվ թե չի նկատել, որ «հայերի պաշտպանությունը» չի մտնում «ռուսական կոնտինգենտի» պարտականությունների մեջ։ Սա նշանակում է, որ թե՛ Հայաստանի, թե՛ Արցախի ղեկավարությունը գործել են ռուսների հետ համաձայնեցված՝ իմանալով, թե ինչ է լինելու 2-3 տարի հետո։
Արցախի ղեկավարությունն այժմ գտնվում է Բաքվի բանտում, սակայն Հայաստանի իշխող վերնախավը և ռուսամետ ընդդիմությունը շարունակում են գործել ռուսների և թուրքերի հետ համաձայնեցված՝ «եռակողմ հայտարարությանը» վերաբերվելով որպես սուրբ կովի։ Չնայած Արցախի օկուպացմանը, ցեղասպանությանը և բնիկ բնակչության տեղահանությանը, Երևանը չի մերժում Եռակողմ հայտարարությունը։
Տավուշում տեղի ունեցող իրադարձությունները նույնպես «եռակողմ հայտարարություն են»։ Մովսես Հակոբյանը այս մասին ասել է ուղիղ։ Այս համատեքստում, ճանապարհների փակման և բողոքի ցույցերի հետ մեկտեղ, Հայաստանի ընդդիմությունը, կարծես թե, պետք է հայտարարեր «եռակողմ հայտարարությունը» մերժելու մասին։ Բայց նա կապված է այդ հայտարարության հետ այնպես, ինչպես իշխող կուսակցությունը, ինչի պատճառով «եռակողմ հայտարարությունը» կիրականացվի մինչև վերջին կետը՝ Հայաստանի վերացումը։ Իսկ ռուսական զորքերը Հայաստանը կլքեն միայն հայերի հեռանալուց հետո, ինչպես եղել է Արցախում։ Սա է նոյեմբերի 9-10-ի հայտարարության իմաստը։
«Sputnik Армения» եռակողմ հայտարարության նոյեմբերի 9-ի տարբերակում ասվում է. «Աղդամի շրջանը և Ադրբեջանի Հանրապետության Ղազախի շրջանում հայկական կողմի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքները վերադարձվում են ադրբեջանական կողմին մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 20-ը»։ Եվ չնայած Կրեմլի կայքում նոյեմբերի 10-ի այս կետն այսպիսի տեսք ունի՝ «Ագդամի շրջանը վերադարձվում է Ադրբեջանի Հանրապետությանը մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 20-ը», այն արդեն սկսել է իրագործվել Տավուշում։
Sputnik Արմենիայի կայքում գրված է՝ «Հայաստանի Հանրապետությունը Քելբաջարի շրջանը վերադարձնում է Ադրբեջանի Հանրապետությանը մինչև 2020 թվականի նոյեմբերի 15-ը, իսկ Լաչինի շրջանը՝ մինչև 2020 թվականի դեկտեմբերի 1-ը՝ պահպանելով Լաչինի միջանցքը (5 կմ լայնություն), որը կապահովի Լեռնային Ղարաբաղի հաղորդակցությունը Հայաստանի հետ և չի ազդի Շուշա քաղաքի վրա»։
Կրեմլի կայքում չկա արտահայտություն, թե Հայաստանն է «պահպանում» Լաչինի միջանցքը և նշում է, որ այն «մնում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախմբի հսկողության տակ»։
Կան նաև այլ տարբերություններ, օրինակ՝ իններորդ պարբերությունում, որտեղ խոսվում է Նախիջեւան տանող միջանցքի մասին։ Նախնական վարկածում ասվում էր, որ Հայաստանը «տրանսպորտային կապեր է ապահովում» Ադրբեջանի արևմտյան շրջանների և նրա էքսկլավի միջև։ Կրեմլի կայքում տեղադրված տարբերակում ասվում է, որ Հայաստանը «երաշխավորում է տրանսպորտային հաղորդակցության անվտանգությունը»։ Միևնույն ժամանակ, երկու տարբերակներում էլ նշվում է, որ «տրանսպորտային հաղորդակցությունների հսկողությունն իրականացնում է Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանային ծառայությունը»։
Այնպես որ, իզուր չէ, որ Զախարովան հիշեցնում է «եռակողմ հայտարարությունը», որի իրականացման համար ստեղծվել է Հայաստանի ներկայիս խորհրդարանը։