Արցախցիների ակտիվությունը մարել է. Տավուշում անհանգիստ է, իսկ ակտիվությունը խուլ պատի է բախվում

Տավուշի իրադարձությունները և «հող՝ առանց երաշխիքների խաղաղության դիմաց» քայքայիչ քաղաքականության շարունակությունը արցախցիներից շատերին ստիպեց «մոռանալ» իրենց խնդիրները։ Աննկատ մնաց անգամ Արցախի բնակիչների համար նախատեսված բնակապահովման ծրագրի շուրջ Փաշինյանի մոտ խորհրդակցությունը։ Շատերն ուշադրությամբ հետեւում են, թե ինչ է կատարվում Տավուշում՝ դիտարկելով, թե արդյոք կարելի է կասեցնել աղետալի միտումը։

Մինչդեռ արցախցիների խնդիրները ոչ միայն չեն լուծվում, այլ աստիճանաբար դառնում են երկարաժամկետ «նորմա»։ 40+10 հազար դրամ ծրագիրը մինչև տարեվերջ երկարաձգելու որոշումը շատերին թույլ տվեց հանգիստ շունչ քաշել, սակայն խնդիրները մնացին չլուծված։ Շատ արցախցիներ սպասում են ուսումնական տարվա ավարտին, որպեսզի հեռանան ու իրենց բախտն այլ տեղ փորձեն։

Թեև ՀՀ կառավարությունը խոստացել էր բնակապահովման ծրագիր ներկայացնել մինչև ապրիլի վերջ, սակայն օրերս կայացած խորհրդակցության ժամանակ այն կրկին ուղարկվել է վերամշակման։

Ծրագրի մասին պաշտոնական տեղեկատվությունը մանրամասներ չի հայտնում։ Պարզ է միայն, որ աշխատանքներն իրականացվում են չորս ուղղությամբ՝ բնակարանների գնման վկայագրերի տրամադրում, սեփական տների կառուցման վաուչերների տրամադրում, արդեն իսկ վերցրած հիփոթեքային վարկի մարման աջակցություն և անվճար սոցիալական բնակարանների տրամադրում։

Դեռ պարզ չէ, թե ինչ գումարներ են տրամադրվելու եւ ինչ կարգով է իրականացվելու ծրագիրը։ Ակնհայտ է միայն մեկ բան՝ ծրագրի շահառու կարող են դառնալ միայն Հայաստանի քաղաքացիները։ Եվ քանի որ նույնիսկ արցախցիների հաշվառման և ժամանակավոր պաշտպանության վկայական ստանալու գործընթացը դեռ չի ավարտվել, և մինչ այժմ քաղաքացիություն ստանալու համար դիմել է 1600 արցախցի (մոտ 1000-ն արդեն ստացել է), ակնհայտ է դառնում, որ քաղաքացիություն ստանալը՝ ևս մեկ խոչընդոտ է՝ գործընթացը երկարացնելու։

Եթե ​​7 ամսում արցախցիների միայն կեսն է կարողացել գրանցվել, և գործընթացը կավարտվի միայն մինչև աշուն, ապա որքա՞ն ժամանակ կպահանջվի քաղաքացիություն ստանալու համար։ Անձնագրային բաժանմունքների թիվը չի փոխվում։ Իսկ քաղաքացիություն տալու համար օրենքը նախատեսում է մինչեւ 6 ամիս ժամկետ։

Մեկ ամիս առաջ ակտիվացած և նույնիսկ հանրահավաք արած արցախցիների ակտիվությունը նորից մարել է. ոչ միայն այն պատճառով, որ իրավիճակը Հայաստանում ընթանում է արցախյան սցենարով, և հեռու չէ այն ժամը, երբ Վրաստան տանող Տավուշի միջանցքը, այդ թվում՝ գազատարը, բլոկադայի մեջ կհայտնվեն։ Բայց նաև այն պատճառով, որ այս 7 ամիսների ընթացքում Արցախի ժողովրդի՝ ինքնակազմակերպվելու, գոնե փախստականների վերաբերյալ որոշումների վրա ազդելու բոլոր փորձերը բախվել են խուլ պատին։

Մարդիկ չեն կարողանում աշխատանք գտնել պետական ​​կառույցներում, օրինակ՝ ոստիկանությունում աշխատանքի է ընդունվել ընդամենը 5 արցախցի։ Եթե ​​անգամ քաղաքացիություն ունես, մասնավոր գործունեությունը գրանցելու համար անձը հաստատող փաստաթուղթ չի տրվում, շատերի մոտ թոշակային և վարկային գործերը առկախված են:

Հայաստանի կառավարությունը այդպես էլ չի ստեղծել մեկ միասնական մարմին, որը կզբաղվեր Արցախի ժողովրդի խնդիրներով, իսկ Հայաստանի տարածքում Ղարաբաղի իշխանությունների գործունեությունը հայտարարվել է «ազգային անվտանգության սպառնալիք»։

Պետական ​​քաղաքական և իրավական աջակցության բացակայությունը հանգեցրել է նրան, որ ղարաբաղցիների սոցիալական խնդիրները չեն լուծվում, դժվարանում է լիարժեք ինտեգրումը, արցախցին զրկված է կոլեկտիվ ինքնակառավարումից և չունի իրավունքները միջազգային և ազգային մակարդակում պաշտպանելու հնարավորություն։

Իրավունքների նման բացակայությունը հանգեցնում է նրան, որ տեղահանված արցախցիների սոցիալական և այլ իրավունքների լուծումը կախված է Հայաստանում առանձին պաշտոնյաների քմահաճույքից և «ողորմությունից»։

Հայաստանում Արցախի ժողովրդի իրավական կարգավիճակի որոշումը, իրավունքների հստակեցումը, օգնության կենտրոնացումը և ինքնակառավարման հնարավորությունը թույլ կտան Հայաստանի կառավարությանն ու դոնորներին ավելի հեշտ լուծել Արցախի ժողովրդի սոցիալական և հումանիտար խնդիրները։