Ղրիմի խորհրդարանի աշխատանքային խումբը հիմնավորել է 1954 թվականին թերակղզին Ուկրաինական ԽՍՀ-ին հանձնելու անօրինականությունը։ Այդ մասին ՌԻԱ Նովոստիին հայտնել է Ղրիմի խորհրդարանի ղեկավար Վլադիմիր Կոնստանտինովը։ «Այժմ մնում է միայն դատական ​​և քաղաքական որոշում կայացնել»,- ասաց նա։

Ղրիմը Ուկրաինական ԽՍՀ-ին փոխանցելու մասին որոշում է կայացրել ԽՄԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղար Նիկիտա Խրուշչովը։ Թերակղզին Ուկրաինայի մեջ է մտել 1954 թվականի փետրվարի 19-ին՝ նախկինում լինելով Ռուսական ԽՍՀՄ կազմի մեջ, այն բանից հետո, երբ 1783 թվականին Ղրիմի խանությունը միացվել է Ռուսական կայսրությանը։

Ռուսաստանը, փաստորեն, չեղարկում է Խրուշչովի որոշումը՝ Ղրիմն Ուկրաինային փոխանցելու վերաբերյալ։ 2014 թ․ անեքսիան, սահմանադրությամբ ամրագրելը բավարար չէ Ղրիմը ՌԴ մաս համարելու համար։

Ռուս կուսակցական և կառավարական պաշտոնյաների որոշումների վերանայումը տրամաբանորեն պետք է տարածվի այլ ակտերի վրա, առաջին հերթին՝ 1920 թվականին բոլշևիկյան կուսակցության կովկասյան բյուրոյի որոշմանը՝ Ղարաբաղը նորաստեղծ ադրբեջանին հանձնելու և Նախիջևանը, Կարսը, Արդահանը Արարատ լեռան հետ միասին՝ 2021 թ․ ռուս-թուրքական պայմանագրերով Թուրքիային փոխանցելու մասին։

Ազգային ժողովի նիստում Նիկոլ Փաշինյանին դիմեց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Սեյրան Օհանյանը. «Եթե միջազգային հանրությունը Արցախի գոյության պայքարը և բանակցային գործընթացը չդիտարկեր ինքնորոշման Արցախի ժողովրդի համատեքստում, ապա ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չէր ստեղծվի, և միջազգային հանրությունը չէր պնդի Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման վրա»։

Ինչին Նիկոլ Փաշինյանը պատասխանեց. «Երբ խոսում եք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մասին, ես կրկին խնդրում եմ ձեզ նայել 1996 թվականի դեկտեմբերին ԵԱՀԿ Լիսաբոնի գագաթնաժողովի նյութերը, որտեղ ասվում է, այո՛, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը պետք է պաշտպանված լինի, իսկ ԼՂ-ն պետք է ինքնավար կարգավիճակ ստանա Ադրբեջանի կազմում։ Հենց այս բանաձեւն էր, որ երկար ժամանակ թաքցնում էր մեր քաղաքական վերնախավը հայաստանցիներից։ Ինչո՞ւ եք հերքում այս իրականությունը”։

Այս երկխոսությունը մեզ ստիպեց ևս մեկ անգամ «փնտրել ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ փաստաթղթեր մութ ու հեռավոր անկյուններում»։

Սկզբից պետք է հիշել, որ 1991 թվականի դեկտեմբերի 25-ին, ԱՊՀ-ին անդամակցելիս, ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ճանաչեց ադրբեջանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը՝ դրանով իսկ նրա ղեկավարությանը իրավունք տալով ուժ կիրառելու այն ժամանակ արդեն հռչակված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության բնակչության դեմ։

1992 թվականի հունվարի վերջին ստեղծվեց ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, որը ԵԱՀԿ-ի հովանու ներքո պետք է գտներ հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղիները։ Սակայն արդեն փետրվարի կեսերին Ադրբեջանը հրետանային և հրթիռային հարվածներ հասցրեց Ստեփանակերտին, իսկ հետո նաև ԼՂՀ ողջ տարածքին։

1992 թվականի մարտին ԵԱՀԽ Մինսկի խմբի շրջանակներում սկսվեցին բանակցությունները։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը կա՛մ համոզմունքից ելնելով, կա՛մ «Լուբյանկայի» ճնշման տակ, որի նկուղներում նա 6 ամիս անցկացրել է որպես «Ղարաբաղ» կոմիտեի ղեկավարներից մեկը, չի բացառել Լեռնային Ղարաբաղը՝ Ադրբեջանի կազմում՝ «մոռանալով», որ Խորհրդային Միությունը, որի օրոք դա հնարավոր էր, այլևս գոյություն չունի, և հայերը, որոնք այդ ժամանակ արդեն ենթարկվել էին ցեղասպանության և տեղահանության Ադրբեջանի բոլոր հայաբնակ շրջաններից և քաղաքներից, չէին կարող ընդունել որպես այս ցեղասպան պետության մաս ապրելու անգամ միտքը:

1997-ին Տեր-Պետրոսյանին առաջարկվեցին հակամարտության կարգավորման նախ փաթեթային, ապա փուլային տարբերակներ։ Երկու դեպքում էլ հայկական կողմից պահանջվում էր լքել ԼՂԻՄ-ի շուրջ 7 շրջաններ, որոնք ազատագրվել են Ադրբեջանի կողմից հանրապետության բնակիչներին պարտադրված պատերազմի ժամանակ։ «Փաթեթային» լուծման դեպքում վեց շրջանների վերադարձի դիմաց Լեռնային Ղարաբաղը պետք է ստանար միայն բարձր ինքնավարություն Ադրբեջանի կազմում։ «Փուլային» լուծմամբ վեց շրջան վերադարձվելու փոխարեն՝ կարգավիճակի հարցը օդում կախված էր թողնում։ Բնականաբար, հայկական կողմի համար երկու տարբերակներն էլ անընդունելի էին։

1998-ին Մինսկի խումբն առաջարկեց «ընդհանուր պետության» տարբերակը։ Երեւանը վերապահումներով ընդունեց առաջարկը, Ստեփանակերտը՝ լուրջ վերապահումներով, Բաքուն կտրականապես մերժեց նման ծրագիրը։ Բնականաբար, այդ կերպ Ադրբեջանը կճանաչեր ԼՂՀ հարաբերական անկախությունը։

2001 թվականին Քի Ուեսթում հակամարտող կողմերին առաջարկվել է տարածքների փոխանակման ծրագիր, այսինքն՝ առաջարկվել է Մեղրիի շրջանը փոխանակել Լեռնային Ղարաբաղի հետ, որից Ադրբեջանը նույնպես կտրականապես հրաժարվել է։

2006 թվականին սկսվեց այսպես կոչված Պրահայի գործընթացը, իսկ 2007 թվականին հակամարտող կողմերին առաջարկվեցին Մադրիդյան սկզբունքները։

Հետագայում այդ սկզբունքները գործնականում կրկնվեցին Կազանի փաստաթղթերում, այսպես կոչված, «Լավրովի պլանում», սակայն այս բոլոր փաստաթղթերի էությունը չփոխվեց. նրանք բոլորն առաջարկում էին վերադարձնել ԼՂԻՄ-ի շուրջ տարածքները՝ ԼՂՀ-ի կարգավիճակի դիմաց։ Ադրբեջանը ոչ մի տարբերակի չհամաձայնեց՝ սպասելով հարմար միջազգային իրավիճակի և իրեն իրավունք վերապահելով լուծել հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով։

Վերոնշյալը ներկայացվեց միայն ցույց տալու համար, որ ոչ մի ծրագիր, որտեղ Արցախը պետք է ստանար կարգավիճակ Ադրբեջանի կազմում, աջակցություն չի ստացել հայկական կողմից, և առավել եւս՝ չկա որևէ փաստաթուղթ, որը ստորագրած լինեն կողմերը, մասնավորապես, Ադրբեջանը։

Հայաստանի վարչապետի մանիպուլյացիաներն ընդամենը միջոց են պաշտպանելու Արցախը, իսկ այժմ էլ՝ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքի մասերը հանձնելու մեղադրանքներից։

Փոխարեն մեղադրել Ադրբեջանին 90-ականներին ՀՀ-ում հայոց ցեղասպանության, 1991-94 թվականներին ԼՂՀ-ի դեմ ագրեսիայի, Ադրբեջանի կողմից իր միջազգային պարտավորությունները չկատարելու մեջ, Հայաստանի վարչապետը վկայակոչում է փաստաթղթեր, որոնք այժմ ոչ մի նշանակություն չունեն, մանավանդ, որ Ադրբեջանը խախտել է միջազգային հարթակներում բոլոր պայմանավորվածությունները եւ շարունակում է դա անել այսօր։

Ամեն ելույթի հետ հայ հասարակությունը շունչը պահած սպասում է, թե Փաշինյանը ինչ թիվ կհայտնի որպես Հայաստանի տարածքի մակերես։ Բայց ամենավատն այն է, որ ո՛չ խորհրդարանական ընդդիմությունը, ո՛չ հայ հասարակությունը նրան չեն հակասում։ Պատերազմի և ցեղասպանության վախը, որ սերմանում է վարչապետը, ստիպում է բոլորին քծնել և համաձայնվել նոր տարածքների և ժողովրդի իրավունքների հանձնմանը։

Անկախության բոլոր տարիներին Հայաստանի բոլոր իշխանությունները և նրանց կցորդ Արցախի ղեկավարները մոլորեցրել են ժողովրդին՝ ձեւացնելով բանակցային գործընթաց, որի իրական թեման ոչ ոք չգիտեր։ Սա այն է, ինչ այսօր Փաշինյանին թույլ է տալիս բոլոր «մեղքերը» բարդել նախկիների վրա և վարել իր կոլաբորացիոն քաղաքականությունը՝ հաճոյանալու ռուս-թուրքական-ադրբեջանական եռյակին։

Այդ իսկ պատճառով, այսպես կոչված, ընդդիմությունը խորհրդարանում քննարկումների ժամանակ վարչապետին «անհարմար» հարցեր չի տալիս։ Ըստ ամենայնի, բոլորն արժանի են միմյանց։

Մարգարիտա Քարամյան

Առաջիկա մի քանի ամիսները վճռորոշ ու լարված են լինելու Երուսաղեմի հայ համայնքի համար։ Այս մասին step1.am-ի հետ զրույցում ասաց Երուսաղեմի հայ համայնքի ներկայացուցիչ Բեդիգ Գիրագոսյանը, ով հայկական թաղամասի համար պայքարողների թվում է։

Հիշեցնենք, որ Երուսաղեմի հին քաղաքի հայկական թաղամասի «Կովերի պարտեզի» տարածքը պատրիարքարանը 99 տարով վարձակալության էր հանձնել իսրայելական ընկերությանը: Հետագայում հայ համայնքի ճնշման ներքո պատրիարքարանը չեղարկել է այս պայմանագիրը՝ Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքն իսրայելական «XANA CAPITAL» ընկերությանը նամակ է ուղարկել վարձակալության պայմանագիրը չեղարկելու մասին։

Հայկական թաղմասի վրա մի քանի հարձակումներ են եղել։ Բեդիգ Գիրագոսյանն ասաց, որ դատական գործընթաց կա, երկու դատավարություն է ընթանում զուգահեռ, հայցերը ներկայացվել են հայ համայնքի եւ պատրիարքարանի կողմից։ «Բայց իրենք դատն սկսելուց առաջ ուզում են իրավիճակը գետնի վրա փոխել, որպեսզի տիրանան տարածքին։ Մեր պատրիարքարանը եւ ժողովուրդը նամակ ուղարկեցին, որ չեղյալ հայտարարվի այս գործարքը։ Իրենք կարծես թե չեն ընդունել այդ առաջարկը, դեռ պատասխան չեն տվել, բայց հարձակումների ու ոստիկանության միջոցով ուզում են իրավիճակ փոխել, միշտ լարված վիճակ է։ Միշտ մի բան սպասում ենք իրենցից։ Իրենք ուզում են գալ ու տիրանալ հողին, չեն ուզում սպասել այդ դատական գործերի ավարտին։ Վերջին մեկ շաբաթվա ընթացքում ուղղակի ոստիկանական ուժեր բերեցին թաղամաս, բոլոր տարբերակներով փորձում են մեզ նեղել, որ հեռանանք այս հողից»,- ասաց նա։

Բեդիգ Գիրագոսյանը նշեց, որ այս գործընթացի նպատակը հայկական հետքը Երուսաղմեից ջնջելն ու Երուսաղեմի ստատուս քվոն փոխելն է։ «Եթե մեր թաղը կարողանան վերցնել, որը հին քաղաքի պարիսպներից ներս այս հողատարածքի մոտ 25 տոկոսն է կազմում, իրենք միջազայնորեն կկարողանան ասել, որ հին Երուսաղեմի մեջ ավելի մեծ տարածք ունեն։ Սրա հետեւմ ուրիշ հարցեր կան, մեր ինքնության հարցը կա, եթե մենք այս հողի համար չպայքարեն, իրենք մեր վանքից մի քանի մետր հեռավարության վրա կլինեն, ուրեմն, միշտ խնդիրներ կլինեն։ Ես կարծում եմ, որ հարցն այսքանով չի փակվի, եթե տիրանան մեր հողին, եթե վերջնարդյունքում իենք հաջողեն, մենք լուրջ հարցի առաջ կկանգնենք՝ ուղակի մեր լինել-չլինելու հարցն է։ Իրենք մեզ շատ նեղելու են, ուղիղ մեր կողքին կլինեն այլեւս»,- ասաց նա։

Բեդիգ Գիրագոսյանն ասաց, որ հայկական համայնքը 100 տոկոսանոց կոնսենսուս ունի, որ պետք է չեղարկվի այս որոշումը, եւ թույլ չեն տալու, որ տիրանան հայկական տարածքներին․ «Հույս ունենք, որ պատրիարքարանը մեր գծի վրա է, ժամանակը ցույց կտա։ Հատկապես առաջիկա մի քանի ամիսը շատ լարված է լինելու, մինչեւ տեսնենք, թե այս դատական հարցն ինչպես պետք է շարժվի առաջ։ Նախքան դատական գործընթացի ավարտը իրենք փորձելու են մի բան փոխել գետնի վրա, ինչը մենք թույլ չենք տա»։

Իսրաելը օգնել է Բաքվին օկուպացնել Արցախը եւ արտաքսել բնիկ հայերին, Արցախը դարձնելով հայկական պետականության ոչնչացման եւ Իրանի դեմ պայքարի բաստիոն։  Երկրորդ բաստիոնը՝ Երուսաղեմն է։