Ապրիլի 10-ին, կառավարության 2023 թվականի կատարողականի քննարկման ժամանակ իր ելույթում, Նիկոլ Փաշինյանը ներկայացրեց Հայաստանի հանձնման իր քաղաքականության «բացատրությունը»։ Նա Տավուշի շրջանի գյուղերն անվանեց “Ադրբեջանի Ղազախի շրջանի գյուղեր”, հայտարարեց, որ հերթական զիջումները անվտանգության ոչ մի երաշխիք չեն տալու, եւ ամենակարեւորը՝ խոսեց “միջազգայնորեն ճանաչված Հայաստանի” մասին, սակայն ճանաչման ոչ մի փաստաթուղթ չվկայակոչեց։ Փաշինյանը մեկ ասում է, որ “իրական” Հայաստանը ճանաչված է, մեկ՝ որ այդ դեռ պետք է ճանաչվի։ Նա հիմա էլ ցեղասպանությունով վախեցրեց մարդկանց՝ դրա այլընտրանք “ֆորպոստ” ներկայացնելով։
«2021-ից ի վեր այս դահլիճում տեղի ունեցող բանավեճերում բախվում են երկու տեսակետներ, հայեցակարգային եւ ռազմավարական երկու պատկերացումներ:
Դրանցից մեկը կարելի է տեղավորել պատմական Հայաստան, մյուսը իրական Հայաստան բանաձեւերի ներքո»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ այս բանավեճը սկիզբ է առել 2020-ի պատերազմից հետո:
«Կառավարությունը եւ անձամբ ես հանգել ենք այն եզրակացության, որ պատմական Հայաստանը եւ իրական Հայաստանը ոչ միայն համատեղելի չեն, այլեւ հաճախ հակոտնյա են միմյանց, եւ նույնիսկ լրջագույն սպառնալիքներ են ստեղծում մեկը մյուսի համար»,-ասաց Փաշինյանը եւ փորձեց բացատրել, թե ինչու:
«Միայն 2022-ի սեպտեմբերյան պատերազմից հետո ես աներկբա եւ միանշանակ համոզվեցի, որ ՀՀ միջազգայնորեն ճանաչված տարածքի արձանագրումն է, որ կարող է լրացուցիչ եւ որոշիչ գործն դառնալ մեր երկրի անվտանգությունն ապահովելու հարցում»,-ասաց նա:
Պատմական Հայաստանն առանցքային նշանակություն ունի մի շարք երկրների հետ մեր հարաբերությունների համար: «Այն մի խումբ երկրների հետ մեր թշնամանքի հարատեւ երաշխիք է, որ այդ երկրները մեր նկատմամբ ագրեսիվ քաղաքականություն վարելու պատճառաբանություն եւ բացատրություն կունենան: Սա էլ երաշխիք է, որ չենք ունենա իրական պետություն, իրական անկախություն, որովհետեւ պատմական Հայաստանի մեր տեսլականը մեզ միշտ կառաջնորդի դեպի ցեղասպանության թակարդը, որում հայտնվելով մենք փրկչի ու հովանավորի կարիք կունենաք, առանց որի գոյատեւել չենք կարող: Ցեղասպանության վախը մեզ կպահի ֆորպոստի կարգավիճակում:
«Հստակ պատասխանի կարիք է զգում հետեւյալ հարցը՝ իսկ ո՞րն է իրական Հայաստանը:
Իրական Հայաստանն այն է, որ ունի միջազգայնորեն ճանաչված տարածք և միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններ ու այս փաստի գիտակցումով միջազգային հանրության լիարժեք ու հարգարժան անդամի ինքնագիտակցություն։ ․․․Ինչ խոսք, քո հանդեպ կարող են այդպես վարվել նաեւ այն պարագայում, երբ դու որդեգրել ես կանոնավոր պահվածք, բայց եթե առաջին դեպքում կանոնրը չկա քեզ պաշտպանելու համար, երկրորդ դեպքում դու ունես կանոնը որպես պաշտպանության գործիք:
Եվ այսպիսով, իրական Հայաստանը միջազգայնորեն ճանաչված 29 հազար 743 քկմ տարածք ունեցող երկիրն է»,- ասաց Փաշինյանը, չվկայակոչելով “ճանաչման” որեւէ փաստաթուղթ:
Մենք դեմ չենք Ադրբեջանի հետ սահմանազատման գործընթացը սկսել ՀՀ Տավուշի մարզի և Ադրբեջանի Ղազախի շրջանի չորս գյուղերի հատվածներից, ասել է նա:
«Իսկ այդ հատվածներում սահմանազատումն ու դրա արդյունքների իրականացումը երաշխավորո՞ւմ է արդյոք անվտանգություն։ Չի երաշխավորում անվտանգություն, բայց հարցը հասցեագրելուց հրաժարումը երաշխավորում է անվտանգային սպառնալիքների շարունակաբար մեծացում և այս բացասական երաշխիքը նախ պետք է չեզոքացնենք։
Հաջորդ հարցը՝ իսկ այդ գործելակերպը երաշխավորո՞ւմ է արդյոք, որ ՀՀ տարածքի վրա նոր հարձակում չի լինի։ Չի երաշխավորում, բայց հակառակ գործելակերպը երաշխավորում է նոր հարձակում ՀՀ ինքնիշխան տարածքի վրա և այս բացասական երաշխիքը նախ պետք է չեզոքացնենք։
Հաջորդ հարցը՝ իսկ Տավուշի սահմանի նշյալ հատվածում սահմանազատումը և դրա արդյունքների իրագործումը երաշխավորո՞ւմ է արդյոք, որ Ադրբեջանը կպահի սահմանազատումը շարունակելու տրամաբանությունը և կվերադարձնի մեր ավելի քան երեք տասնյակ գյուղերի կենսական նշանակության տարածքները։ Չի երաշխավորում, բայց նշված հատվածում սահմանազատում իրականացնելուց հրաժարվելը երաշխավորում է, որ Ադրբեջանը չի վերադարձնի մեր գյուղերի կենսական նշանակության տարածքները և այս նեգատիվ երաշխիքը նախ պետք է չեզոքացնենք»։
