Politico-ին հայտնի է դարձել, որ ապրիլի 5-ին Բրյուսելում կայանալիք հանդիպումից առաջ Հայաստանը ԵՄ և ԱՄՆ պաշտոնյաներին փաստաթղթեր է ներկայացրել, որոնք հաստատում են, որ Ադրբեջանը պահեստավորում է հսկայական քանակությամբ զինտեխնիկա, որը ձեռք է բերել Իսրայելից և Պակիստանից։ Հայաստանը պնդում է, որ տարեսկզբից Ադրբեջանն օրական ստացել է միջինը մեկից ավելի խմբաքանակ զենք։
Սա առաջին դեպքը չէ, երբ Politico-ն գաղտնի տեղեկատվություն է հայտնում Հայաստանի վերաբերյալ։ Հիշեցնենք, որ հենց Politico-ն էր հայտնել, որ 2023 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Պոլսում տեղի է ունեցել ԵՄ, ԱՄՆ և Ռուսաստանի ներկայացուցիչների գաղտնի հանդիպում Արցախի հարցով։ Այս հանդիպմանը, ամենայն հավանականությամբ, հավանության են տվել Բաքվի ագրեսիային Արցախի դեմ և բնիկ բնակչության տեղահանմանը։
Սեպտեմբերի 19-ին ագրեսիան տեղի ունեցավ, և մինչև հոկտեմբերի սկիզբ Հայաստանի ողջ բնիկ բնակչությունը լքեց իր հայրենիքը՝ ամբողջությամբ «ազատելով» Արցախը։
Գրեթե 7 ամիս անց հոկտեմբերի 5-ին Բրյուսելում կայացավ Բլինքեն-ֆոն դեր Լեյեն-Փաշինյան հանդիպումը։ Փաստորեն, Պոլսի ձևաչափով (Փաշինյանը ներկայացնում էր Ռուսաստանի և Թուրքիայի շահերը), արձանագրվեց, որ սեպտեմբերի 17-ի ծրագիրը հաջողվել է, և Արցախը, այդ թվում՝ 2020 թվականին օկուպացված Իրանին սահմանակից տարածքները, ազատ են։ Հիմա հերթը Հայաստանի այլ տարածքների և հայկական պետության լիակատար փլուզմանն է։
Ինչի՞ կամ ո՞ւմ համար է ազատվել Արցախը, և ինչո՞ւ է Իսրայելն ամեն օր զենք մատակարարում Բաքվին՝ ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի լիակատար հավանությամբ եւ ռուս-թուրքական համատեղ կենտրոնի աչալուրջ հսկողության տակ։
Իսրայելը, որը սպասում էր Արցախի և Հայաստանի մի մասի ամբողջական հայազերծմանը, հոկտեմբերի 7-ից ավերիչ պատերազմ է մղում Պաղեստինում՝ փորձելով արտաքսել բնիկ արաբ բնակչությանը և վերահսկողության տակ առնել Պաղեստինի տարածքը, որը Իսրայելին չի պատկանում, ինչպես Արցախը չի պատկանում «Ադրբեջանին»։
Ոչ ոք չի կարող կանխատեսել Պաղեստինում պատերազմի ելքը, հատկապես հաշվի առնելով այն լուրերը, որ Իրանը պատրաստվում է ուղիղ հակամարտության մեջ մտնել Իսրայելի հետ, այն բանից հետո, երբ Իսրայելի օդուժը հարվածեց Դամասկոսում Իրանի հյուպատոսությանը և երկու ավագ գեներալների: Իսրայելը կարող է անհետանալ կամ վերածնվել մոխիրներից։
Պատահական չէ, որ տեղեկություններ կային, որ իսրայելական հարձակումները Սիրիայի վրա կառավարվել են օկուպացված Արցախի տարածքներից։ Եվ պատահական չէ, որ Երուսաղեմում ավելի են կոշտացել Հայոց պատրիարքարանի և Հայկական թաղամասի՝ Հին քաղաքի չորս թաղամասերից մեկի դեմ հրեաների գործողությունները։
Իսրայելը հզոր պլացդարմ է կառուցել Արցախի օկուպացված տարածքներում, և այն ուղղված է ոչ միայն Իրանի, այլ նաև Հայաստանի դեմ։ Այս համատեքստում Politico-ի տեղեկատվությունը չափազանց կարևոր է։ Առավել եւս, որ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը հայտարարում է իր հրեական արմատների մասին և բացահայտորեն աջակցում է Իսրայելին։
Որպեսզի Պաղեստինում ստեղծվի հրեական պետություն, Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ոչնչացվեց 6 կայսրություն, այդ թվում՝ Օսմանյան կայսրությունը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ներդրվեց այն թեզը, որ Հիտլերը պատերազմը իբր սկսել է հրեաներին ոչնչացնելու համար, պատերազմն ասոցացվեց միայն Հոլոքոստի հետ, և դրա արդյունքը եղավ Իսրայել պետության ստեղծումը 1948 թվականին այն հողի վրա, որն այդ ժամանակ արդեն դարձել էր անտեր։
1898 թվականին տեղի ունեցավ սիոնիզմի հոր՝ Թեոդոր Հերցլի առաջին և միակ այցը Պաղեստին։ Նա ժամանեց Երուսաղեմ՝ հանդիպելու գերմանական կայզեր Վիլհելմ II-ի հետ և առաջարկեց նրան համաձայնագիր, որի համաձայն հրեաները պարտավորվում էին բարելավել Օսմանյան կայսրության ֆինանսական վիճակը՝ սուլթանի կողմից անտեղ իշխանությունից հրաժարվելու և անկախ հրեական պետության ստեղծելու համաձայնության դիմաց։
Մի քանի տարի անց ընդունվեց Բազելի ծրագիրը՝ նպատակ ունենալով Պաղեստինում ստեղծել «տուն հրեա ժողովրդի համար», թեև կային բազմաթիվ այլ առաջարկներ, այդ թվում՝ Բալկանները, Կոնգոն և այլն: Սակայն հրեաները ցանկանում էին Պաղեստինը:
Այդ ժամանակ Պաղեստինը մտնում էր Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ, որտեղ պետականաստեղծ ազգերն էին օսմանցիները, հույները և հայերը։ Սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ը մերժեց Թեոդոր Հերցլին մեծ փրկագնի դիմաց դոնմեների (հրեաներ, ովքեր իսլամ են ընդունել) Պաղեստինում կառավարելու իրավունք տալը։
Սուլթանն ասաց. «Ես այս հողից ոչ մի թիզ չեմ կարող տալ, քանի որ այն իմը չէ։ Իսլամ ժողովուրդները արյունալի պայքար մղեցին այս հողի բարօրության համար: Եթե Իսլամական խալիֆայությունը երբևէ ոչնչացվի, ապա Պաղեստինին կարող են տիրանալ նույնիսկ առանց փողի: Բայց քանի դեռ ապրում եմ, ես կգերադասեի ինձ սրով սպանել, քան տեսնել Պաղեստինը վերանվաճված»։
1914 թվականի սկզբից ի վեր Թուրքիայում իշխանությունը փաստացի կենտրոնացած էր երիտթուրքական առաջնորդների ձեռքում, որոնք համարվում էին դենմե։ Երիտթուրքերը Թուրքիան ներքաշեցին Առաջին համաշխարհային պատերազմի մեջ, որն ավարտվեց Օսմանյան կայսրության փլուզմամբ և տարածքների օտարերկրյա օկուպացմամբ։
1915 թվականին առաջնագծից վտարվելու պատրվակով երիտթուրքական իշխանությունները բնաջնջեցին ավելի քան 1,5 միլիոն հայերի։ Առանց Հայոց ցեղասպանության անհնար էր հասնել Օսմանյան կայսրության փլուզմանը և Պաղեստինի անցմանը բրիտանական պրոտեկտորատի։ Քրդերին և այլ ազգերին քշեցին դեպի նոր Թուրքիայի «ազատաած» հայկական տարածքները։
Ինչպես նշում են աղբյուրները, շատ դոնմե հրեաներ, ուղղափառ հրեաների հետ միասին, դարձել են Սալոնիկում խոշոր վաճառականներ և քաղաքական գործիչներ։ Այստեղ նրանցից ամենաազդեցիկները ստեղծեցին երիտթուրքական գաղտնի շարժում, որը Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո հռչակեց Թուրքիայի Հանրապետությունը։
Աթաթուրքը, որը նույնպես դոնմե էր, դարձավ նաև Պաղեստինում հրեական պետության հիմնադիրներից մեկը՝ Առաջին համաշխարհային պատերազմի և Եվրոպայում նացիստների տիրապետության սկզբի ժամանակ։
Հրեական պետությունը ստեղծվել է 1948 թվականին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո՝ ՄԱԿ-ի և ներկայիս աշխարհակարգի հետ միասին, և այս աշխարհակարգը ոչ փոքր մասով կառուցված է այն սկզբունքների վրա, որոնք թույլ են տվել ստեղծել Իսրայել պետությունը։
Համաշխարհային առաջնորդները հիմա խոսում են այդ աշխարհակարգի փլուզման մասին, իսկ դա նշանակում է նաեւ Իսրայելի դերի փոփոխություն։ Ըստ աղբյուրների՝ Հերցելը չէր կարող կանխատեսել, որ արաբները գրկաբաց չեն ընդունի Իսրայելը և կպայքարեն։ Նա չկարողացավ կանխատեսել, որ Իսրայելի ստեղծմանը դեմ կլինի մահմեդական աշխարհի մի մասը, և դա կարող է ճակատագրական լինել Իսրայելի համար։
Ո՞ւմ համար և ինչո՞ւ էին «ազատել» Արցախը եւ “ազատում” Հայաստանը։
