Նոր դարաշրջանի սկիզբ, որը թույլ կտա փոքր ազգերին ունենալ սեփական պետություն

Ստեփանակերտ

Նորվեգիան, Իսպանիան և Իռլանդիան ճանաչեցին Պաղեստինը որպես պետություն։

Այս տեղեկությունը կարծես թե դարձել է նոր քաղաքական դարաշրջանի սկիզբ, որը թույլ կտա փոքր ազգերին ունենալ սեփական պետություն։ Այլ կերպ ասած, ժողովուրդների ինքնորոշումը հասնում է ավելի բարձր մակարդակի և դժվար թե կախված լինի այն պետության տարածքային ամբողջականությունից, որի պրոտեկտորատի տակ է գտնվում տվյալ ժողովուրդը կամ վարչական միավորը։

Սրան գրեթե զուգահեռ Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսության Պատգամավորների պալատի նախագահ Կլոդ Վիսլերը, ելույթ ունենալով Հայաստանի Ազգային ժողովի ամբիոնից, հայտարարեց հետեւյալը.

«2020 թվականի հոկտեմբերին՝ Լեռնային Ղարաբաղի երկրորդ պատերազմի ժամանակ, Լյուքսեմբուրգի խորհրդարանն ընդունեց հայտարարություն՝ կտրականապես դատապարտելով ռազմական գործողությունները, որոնք խախտում էին 1994 թվականի հրադադարը։ Խորհրդարանականները միաձայն դատապարտել են արտաքին միջամտությունը, հատկապես՝ Թուրքիայի ռազմական աջակցությունը Ադրբեջանին։ Նույն թվականի դեկտեմբերին Պատգամավորների պալատը հաստատեց իր դիրքորոշումը՝ ընդգծելով, որ չափազանց կարևոր է նախաձեռնել համափարփակ քաղաքական գործընթացներ՝ ուղղված Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշմանը»։

Փաստորեն, պարզ տեքստով Կլոդ Վիսլերն ասում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը որոշված ​​չէ, թեման փակված չէ՝ չնայած ադրբեջան կոչվող ֆաշիստական, ահաբեկչական կազմակերպության ղեկավարի ռազմատենչ հռետորաբանությանը։

Նույն թեզերով բանաձեւ Լյուքսեմբուրգն ընդունել է այս տարվա մայիսի 16-ին, իսկ Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի երկու պալատներն էլ չորս անգամ նման բանաձեւեր են ընդունել։

Պաղեստին պետությունը դե յուրե անկախ, մասամբ ճանաչված պետություն է Մերձավոր Արևելքում, որը ստեղծման փուլում է։ 2024 թվականի ապրիլի վերջի դրությամբ Պաղեստին պետության անկախությունը ճանաչել են ՄԱԿ-ի անդամ 193 երկրներից 146-ը։

Ի տարբերություն Պաղեստինի, Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը չճանաչված պետություն էր մինչև 2020 թվականի թուրք-իսրայելա-սիրիա-պակիստանա-ռուսական ագրեսիան, որի արդյունքում 12 հազար քառակուսի կիլոմետրից գրավվեց 8 հազարը, իսկ Լեռնային Ղարաբաղի տարածքը (Արցախը) բաժանվեց թուրքիայի և ռուսաստանի միջև։

Ի տարբերություն Պաղեստինի, որը 2023 թվականի հոկտեմբերին դիվերսիոն հարձակում կատարեց Իսրայելի տարածքի վրա, ինչը դարձավ վերջինիս կողմից սաստիկ ագրեսիայի պատճառ, Արցախն ու նրա բնակիչները 10 ամիս ամբողջությամբ արգելափակված էին Հայաստանից և արտաքին աշխարհից, ինչը հանգեցրեց սովի, ֆիզիկական ուժասպառության, անհրաժեշտ դեղամիջոցներ և առաջին անհրաժեշտության պարագաներ ձեռք բերելու անկարողություն:

Ինչպես հայտնի է, Միջազգային քրեական դատարանի դատախազ Քարիմ Խանը դիմել է ՄՔԴ-ին Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի, Իսրայելի պաշտպանության նախարարի, ինչպես նաև պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ խմբավորման երեք առաջնորդների նկատմամբ կալանավորման օրդեր ստանալու համար։ Համացանցում տեղեկություններ կան, որ «…Իսրայելի ղեկավարությունը չի կարողանա խուսափել պատասխանատվությունից, քանի որ դատախազը գործ է վարում Գազայի հատվածում սովի կազմակերպման հատկանիշներով»։

Ի տարբերություն պաղեստինցիների, որոնք սնունդ էին ստանում օդային ճանապարհով և ՄԱԿ-ի միջազգային պարենային ծրագրով, Արցախի բնակիչները մնացել են այսպես կոչված ռուս «խաղաղապահների» ողորմությանը, ովքեր երեխաների, հղիների և խրոնիկ հիվանդների աչքի առաջ ուղղաթիռներով սնունդ էին բերում իրենց անձնակազմի համար և անհավանական գներով վաճառում մանկական սնունդ և ծխախոտ։

Ժամանակը ցույց կտա՝ արդյոք Պաղեստինի պետականության ճանաչումը, Լյուքսեմբուրգի և Ֆրանսիայի կողմից ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության չլուծված լինելու ճանաչումը, Իսրայելի և ՀԱՄԱՍ-ի առաջնորդների և բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալության օրդերի պահանջը կդառնան ինչ-որ քաղաքական գործընթացի սկիզբ, և արդյոք այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում, նախադեպ կդառնա՞ հայերի համար։

ԱՄՆ-ում գործող «Ճշմարտության և արդարության կենտրոն» միջազգային կազմակերպությունը, որը գլխավորում է դաշնային դատավոր Գասիա Աբգարյանը, որի շուրջ հավաքվել են ամբողջ աշխարհից փաստաբաններ, իրավաբաններ և իրավապաշտպաններ, եւս դիմել է Միջազգային քրեական դատարան՝ խնդրելով դատախազին դիտարկել ռազմական հանցագործությունները, այդ թվում՝ Արցախի շրջափակման փաստերը՝ նպատակ ունենալով դատավարություն սկսել ադրբեջանի «նախագահ» Ալիևի և 4 բարձրաստիճան զինվորականների դեմ, որոնց անմիջական հրահանգով բազմաթիվ ռազմական հանցագործություններ և մարդկության դեմ գործողություններ են իրականացվել։

Հայկական կողմին անհրաժեշտ է ոչ միայն ուշադիր հետևել աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացներին, այլև ակտիվորեն ներգրավվել այս բոլոր գործընթացներում՝ պաշտպանելու արցախահայության իրավունքները։

Ցավոք սրտի, Հայաստանի ներկայիս իշխանություններն անում են ամեն ինչ, որպեսզի Արցախ բառը վերանա առօրյայից։

Դատելով Լյուքսեմբուրգի Մեծ Դքսության Պատգամավորների պալատի նախագահ Կլոդ Վիսլերի խոսքերից՝ դա արդեն հեռվից էլ ակնհայտ է։ Բայց, ըստ երեւույթին, աշխարհում կան պետություններ, որոնք հասկանում են, թե որն է ժողովրդի իրավունքը, մասնավորապես՝ ինքնորոշման իրավունքը։

Մարգարիտա Քարամյան