Բնակարանային ծրագիրն արցախցիներին անհաղթահարելի ընտրության առաջ է կանգնեցնում

Լուսանկարը՝ Ալվարդ Գրիգորյանի

Պաշտոնապես մեկնարկել է ցեղասպանության և նախնիների հողից վտարված արցախցիների բնակապահովության ծրագիրը։ Սակայն ծրագիրը մանրակրկիտ ուսումնասիրելուց հետո բազմաթիվ հարցեր է առաջացնում, որոնց պատասխանները ՀՀ կառավարությունը չի տալիս։

Սկսենք արցախցիների կարգավիճակից. ինչպես հայտնի է, դեպի Հայաստան տեղի ունեցած զանգվածային գաղթից և բնակեցումից հետո բոլոր արցախցիները փախստական ​​են ճանաչվել։ Ընդ որում, այս ճանաչումը միջազգային էր՝ ընդհուպ մինչեւ ՄԱԿ-ի մակարդակով։

Հետո եղան «պարզաբանումներ». արցախցիներին առաջարկվել է կա՛մ ընդունել ՀՀ քաղաքացիություն, կա՛մ «Հայաստանի Հանրապետության ժամանակավոր պաշտպանության տակ գտնվելու» կարգավիճակ։ Թե ինչ «պլյուսներ եւ մինուսներ» էին տալիս այս կարգավիճակները, մնացին անհասկանալի։

Ի՞նչ է պատահել իրականում այս կամ այն ​​կարգավիճակը վերցրած մարդկանց հետ։

Կենսաթոշակառուները, որոնց 070 ծածկագրով անձնագիրին կից պետք էստանային «ժամանակավոր պաշտպանության» վկայական, վերջապես սկսեցին ստանալ իրենց թոշակները։ Արցախի ՊԲ նախկին զինծառայողները, ովքեր ցանկանում էին շարունակել ծառայությունը ՀՀ զինված ուժերում, արագ քաղաքացիություն ստացան, սակայն մի քանի ամիս անց բախվեցին սոցիալական ծրագրերից (մասնավորապես՝ վարձավճարի փոխհատուցում 40+10) զրկվելու փաստին: Ավելին, նրանց ընտանիքի անդամները նույնպես պետք է զրկվեն այս սոցիալական աջակցությունից։

Իսկ սոցիալական բնակարանային ծրագիրն արցախցիներին ամբողջովին «վանդակի» մեջ է գցել։ Ծրագրի շահառու դառնալ ցանկացողները պետք է ստանան ՀՀ քաղաքացիություն, ընդ որում ընտանիքի բոլոր անդամները պետք է քաղաքացիություն ունենան։ Այսինքն՝ ողջ ընտանիքը հաշվառված պետք է լինի որպես ՀՀ քաղաքացի՝ 099 ծածկագրով նոր անձնագրերով։ Այսինքն՝ այդ մարդիկ ինքնակամ հրաժարվում են ժամանակին Արցախի բնակիչ լինելուց, ինչպես նաև կամովին հրաժարվում են փախստականների սոցիալական բոլոր ծրագրերից՝ դառնալով լիարժեք Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներ։

Ստանալով բնակարանի վկայական, եթե իհարկե կարողանան բնակարան գտնեն կառավարության առաջարկած գումարով, արցախցիներն այլևս չեն կարողանա որևէ բան պահանջել և պետք է իրենց խնդիրները լուծեն ՀՀ մյուս քաղաքացիների հետ հավասար հիմունքներով։ Ապագայում երաշխավորված չէ, որ նրանք կունենան ընտրելու, իրենց մասնագիտությամբ աշխատելու իրավունքը, բիզնեսի նկատմամբ հավասար իրավունքներ, հիփոթեքի և այլն։

Բացի այդ, բնակարան ձեռք բերելու և, համապատասխանաբար, ՀՀ քաղաքացիություն ձեռք բերելու ցանկություն ունեցողները 6 ամսից ավելի չպետք է լքեն Հայաստանը։ Ամեն դեպքում, եթե ընտանիքի երկու չափահաս անդամները մեկնել են սեզոնային աշխատանքի կամ պարզապես մեկնել են երկրից՝ ժամանակավոր կամ մշտական ​​աշխատանք փնտրելու նպատակով, ապա ամբողջ ընտանիքը զրկվում է ծրագրին մասնակցելու իրավունքից։ Արդյո՞ք կառավարությունը փոխհատուցում է աշխատանքի հնարավորությունները և այլ ծրագրեր, որպեսզի մարդիկ կարողանան ապահովել իրենց ընտանիքների ֆինանսական կացությունը, չգնալով Հայաստանից:

Կան արցախցիներ, ովքեր չեն պատրաստվում փոխել իրենց անձնագրերը՝ չցանկանալով փոխանակել հայկական մեկ կապույտ անձնագիրը մյուս կապույտի հետ, որը դեռ պարզ չէ, թե ինչով է տարբերվում նախորդից։ Նրանք չեն փոխում, քանի որ չեն ցանկանում կորցնել իրենց գրանցումը հավաստող կնիքը Արցախի իրենց բնակության հասցեում։ Այդ մարդիկ չեն կորցնում միջազգային ատյաններ դիմելու հույսը՝ պաշտպանելու իրենց իրավունքները՝ ոտնահարված ադրբեջան կոչվող ահաբեկչական պետության կողմից։ Այս մարդիկ բազմաթիվ ապացույցներ ունեն այն մասին, թե ինչպես են ադրբեջանցիները ավերել իրենց տները, պղծել իրենց հարազատների գերեզմանները, իսկ անձնագրում դրված կնիքը կօգնի ապացուցել, որ դրանք իրենց տներն են։

Արցախցիները կանգնած են երկընտրանքի առաջ՝ կա՛մ մոռանալ իրենց անցյալը և մտածել ապագայի մասին, կա՛մ անցնել դժվարությունների միջով՝ պաշտպանելու իրենց իրավունքները։

Դաժան ընտրությունը, որի առաջ Հայաստանի իշխանությունը դրել է արցախցիներին, շատերին ստիպում է պարզապես լքել երկիրը և ավելի լավ կյանք փնտրել օտար ափերում։ Որովհետև այդպես ավելի հեշտ է հաղթահարել «յուրայինների մեջ օտարի» զգացումը:

Հայ հասարակության պառակտման ռուս-թուրքական ծրագիրը մոտենում է ավարտին եւ տանում է դեպի հայկական պետականության կորստի։ Անտեսանելի պատը, որը անկախության բոլոր տարիներին կառուցվել է Հայաստանի գրեթե բոլոր իշխանությունների և Արցախի նրանց կամակատարների կողմից, ոչնչացրեց հայ ժողովրդի ամբողջականության և պետականության հույսերը։ Ավաղ, պատմությունը մեզ այդպես էլ ոչինչ չի սովորեցրել։

Մարգարիտա Քարամյան