ԱՄՆ-ն Ալիևին է տալիս տարածաշրջանի բանալիները. սեղանին է ոչ միայն Արցախի եւ Նախիջեւանի, այլ Հայաստանի հարցը

ԱՄՆ-ն ցանկանում է օգնել Ադրբեջանին դառնալ ոչ միայն էներգետիկ, այլև տրանսպորտային «տարածաշրջանային կենտրոն»։

Ալիեւն ընդունել է ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի եւ Եվրասիայի հարցերով օգնական Ջեյմս Օ՛Բրայենին։ Քննարկվել են տարածաշրջանային համագործակցության, Միջին միջանցքի և այլնի հետ կապված հարցեր։

Ջեյմս Օ’Բրայենը խոսել է տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման գործում Ադրբեջանի «կենտրոնական դերի» մասին։ Ըստ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցչի, վերջին տարիների իրադարձությունները թույլ են տվել Ադրբեջանին կենտրոնական դեր խաղալ տարածաշրջանում քաղաքականության փոփոխության հարցում, որն իր հերթին հանգեցրել է խաղաղության հաստատմանը: Ավելի վաղ Օ’Բրայենը, պատասխանելով Երևանում «Ազատություն» ռադիոկայանի հարցին, ասել էր, որ Միացյալ Նահանգները չի կարող ասել՝ 2023 թվականի սեպտեմբերին Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձությունները էթնիկ զտո՞ւմ էին, թե՞ կամավոր արտագաղթ։ Նա ասաց, որ ԱՄՆ-ը դեռ ուսումնասիրում է հարցը։ Այսինքն՝ ԱՄՆ-ը Բաքվին չի մեղադրի ուժի չկիրառման միջազգային սկզբունքը խախտելու մեջ, թեկուզ մանեվրելու տեղ պահում է։

Բաքվում Օ’Բրայենն ասել է, որ խաղաղությունը խնդիր է ոչ միայն Ադրբեջանի, այլև տարածաշրջանի և Կենտրոնական Ասիայի համար: Ընդգծելով, որ այս բոլոր երկրներն այժմ արտահանումն իրականացնում են Չինաստանի կամ Ռուսաստանի տարածքով, պետքարտուղարի տեղակալը նշեց, որ դրանք կարող են արտահանվել Ադրբեջանի տարածքով՝ որպես այլընտրանքային ճանապարհ։

«Մի երթուղին գնում է Վրաստանով դեպի Սև ծով, իսկ մեկ այլ՝ ավելի լայն երթուղի կարող է անցնել Ադրբեջանով, Հայաստանով և Թուրքիայով։ Ուստի մեզ անհրաժեշտ է խաղաղության պայմանագիր Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև՝ վերջ դնելու սարսափելի հակամարտությանը, որը շարունակվում է 90-ականներից։ Եկել է խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու և պատերազմի հետևանքները վերացնելու ժամանակը»,- ​​ասել է Օ’Բրայենը։

ԱՄՆ-ն, ըստ երեւույթին, «խաղաղության» պայմանների մշակումը պատվիրակում է «կենտրոնական պետությանը»՝ Ադրբեջանին։ Իսկ Ալիևն արդեն բազմաթիվ անգամ արտահայտել է պայմանները՝ Հայաստանի հրաժարումը Անկախության հռչակագրից, «Զանգեզուրի միջանցքի» տրամադրում՝ Հայաստանի իրավասությունից դուրս։ Այսինքն՝ Բաքուն համաձայնում է ԱՄՆ առաջարկին միայն պայմանով, որ Հայաստանը հրաժարվի Արցախից, Սյունիքից, Նախիջեւանից, Վայոց ձորից, Արարատի մարզի կեսից, մի խոսքով՝ հայտարարի ինքնալուծարման մասին։

Արդյո՞ք ԱՄՆ-ը պնդելու է, որ Հայաստանը կատարի Ալիևի պայմանները. Արցախում էթնիկ զտումների վերաբերյալ «կասկածները» վկայում են այն մասին, որ դա միանգամայն հնարավոր է, և Միացյալ Նահանգները կաջակցի Հայաստանի անխուսափելի փլուզմանը, որպեսզի ճանապարհ բացի։

Ադրբեջանի նոր խորհրդարանը, որը կձևավորվի սեպտեմբերի 1-ին կայանալիք ընտրություններում, պետք է ընդունի Սահմանադրություն, որի կարևորագույն հարցը լինելու է Նախիջևանը․ այն Հայաստանից ժամանակավորապես փոխանցվել է Ադրբեջանին 1921 թվականի Կարսի պայմանագրով։ Կասկածից վեր է, որ Ալիևը «օրինականացնելու» է Նախիջևանի հանդեպ իրավազորությունը նոր Սահմանադրությամբ։ Իսկ Հայաստանի և Արցախի վերամիավորման 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշման հարցը կլուծի հենց Հայաստանը՝ ընդունելով նոր Սահմանադրություն։ ԱՄՆ-ն աշխատելու է սրա վրա, թեեւ մինչ այժմ Հայաստանին հրապարակային կոչ չեն արել փոխել Սահմանադրությունը։

Հայաստանի նկատմամբ ԱՄՆ-ի այս վերաբերմունքը կտարածվի այլ տարածաշրջաններում, մասնավորապես՝ Ուկրաինայում և Մերձավոր Արևելքում։ Հակամարտությունների ուժային լուծման չդատապարտելը դոմինոյի էֆեկտ կունենա և կհասնի հենց ԱՄՆ-ին: