Իրանի դեսպանի սենսացիոն հայտարարությունը. հրաժարվեք նոյեմբերի 9-ի սուտ հայտարարությունից
- 16:19 14.07.2024
«Ազատության»-ը տված բացառիկ հարցազրույցում Հայաստանում Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանին հայստատել է, որ 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունն այլեւս չի գործում։ Այդ դեպքում ի՞նչ իրավական հիմք է գործում։
«- Ռուսաստանը պնդում է, թե նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ Նախիջևան-Սյունիք հատվածը պետք է վերահսկեն ռուս սահմանապահները։ Եվ այժմ արդեն կան տեղեկություններ, որ այդ գործառույթը կարող է վստահվել որևէ եվրոպական կամ միջազգային կազմակերպության։ Իրանի համար այս տարբերակներից ո՞րն է առավել ընդունելի։
– Մենք մենակ կողմ ենք, որ լինի Հայաստանի տարածքային ինքնիշխանության ներքո։ Այն համաձայնագիրը, ինչի մասին Դուք նշեցիք, դրանում առկա պայմանավորվածությունների մի մասն այլևս գոյություն չունի։ Դուք միայն այդ պայմանավորվածությունների մի մասն եք ասում։ Սա մի համաձայնագիր է, որը նաև ուրիշ հարցեր է ընդգրկել։ Այդ հարցերի մեջ եղել են Ղարաբաղը, Ղարաբաղի և Հայաստանի կապը, Լաչին-Շուշի կապը։ Դրանք հիմա չկան, որ ուզենանք դրանց հղում անել։ Հիմա իրականում չկա գործնական առումով գոյություն ունեցող փաստաթուղթ։
– Այսինքն՝ կարո՞ղ ենք ասել, որ չի գործում այդ փաստաթուղթը։
– Այո՛, դա չի գործում։ Եվ այդ պայմանավորվածությունների մի մասն արդեն գոյություն չունի։ Եվ մնացածն էլ, բնականաբար, գոյություն չունեն»։
Նշված հատվածն իրոք սենսացիոն է, քանի որ ոչ մի կողմ մինչ օրս նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չեղյալ չի համարել։ Բաքուն եւ Մոսկվան ստիպում են հայերին կատարել հայտարարության «վերջին» կետը՝ Զանգեզուրի միջանցքը ռուսական վերահսկողության տակ։ Հայաստանի վարչապետը, որը բերանի մի կողմով ասում է՝ Բաքուն եւ Մոսկվան խախտել են հայտարարության գրեթե բոլոր կետերը, մյուս կողմով հաստատում է, որ եռակողմ հայտարարությունը ուժի մեջ է։
Իրանի դեսպանը պատռեց դիմակները, հավանաբար, ակնկալելով Հայաստանի կառավարության աջակցությունը։ Այս պահի դրությամբ, սակայն, Հայաստանի կառավարությունը խիստ զբախված է հարսանիքներով, նոր «սահման» ստեղծելով եւ նոր զիճումների նախապատրաստվելով։
Ինչո՞ւ ՀՀ կառավարությունը նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը չեղյալ չի հայտարարում։ Չէ՞ որ այդ դեպքում կսկսեն գործել դրան նախորդող իրավական հիմքերը՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի մանդատն ու առաջարկները, որոնք հիմնվում են 1994 թ․ ստատուս-քվոյի վրա, ինչպես եւ Հայաստանի եւ Արցախի վերամիավորման մասին 1989 թ․ որոշումը, ինչը հաստատում է Բաքուն։ Հենց այդ պատճառով էլ չի հայտարարում, որպեսզի Հայաստան պետությունը գոյատեւի ոչ թե լեգիտիմ միջազգային հիմքերի վրա, այլ սեպառատ, անօրեն, պարտադրված «խաղաղության» հիմքերի։
Իրանի դեսպանը ձեւը ցույց է տալիս՝ հրաժարվեք անիրավ հայտարարությունից, վերադառձեք միջազգայնորեն ճանաչված հիմքերի եւ ձեւաչափերի, եւ մենք պատրաստ ենք սատարել այդ հիմքերը։
Նաիրա Հայրումյան