Վաղարշակ Հարությունյանը կկալանավորվի՞. Սկանդալ հայ-ռուսական հարաբերություններում

Գուրգեն Արսենյանը նշանակվել է Ռուսաստանում Հայաստանի դեսպան՝ ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Վաղարշակ Հարությունյանի փոխարեն։ Հարությունյանի պաշտոնավարման ավարտից անմիջապես առաջ ներքաղաքական, միաժամանակ ռուս-հայկական լուրջ սկանդալ բռնկվեց՝ կապված 2020 թվականի դեկտեմբերին Սյունիքում ռուսական զորքերի տեղակայման և Գորիս-Կապան ճանապարհի 21 կիլոմետրանոց հատվածի թհանձնելու մասին կասկածելի փաստաթղթի ստորագրման հետ։ 

Այն, որ նման փաստաթուղթ ստորագրել են Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարները՝ շրջանցելով ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունը, օրերս «Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում հայտնեց Հայաստանի այն ժամանակվա արտգործնախարար Արա Այվազյանը։ Մի քանի օր անց ԱԳՆ-ն հաստատել է նման փաստաթղթի առկայությունը։

Հիշեցնենք, որ 2020 թվականի նոյեմբերի 20-ին՝ եռակողմ հայտարարության ստորագրումից 10 օր անց, պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը հրաժարական տվեց, և նրա փոխարեն նշանակվեց Վաղարշակ Հարությունյանը։ Հարությունյանը չեր թաքցնում իր ռուսամետ տրամադրությունները, և հենց նա էլ որոշ ժամանակ անց հուշագիր ստորագրեց, որով հայկական տարածքի մի մասը փոխանցվում էր թշնամուն (իբր խորհրդային սահմաններով)։ Սա նշանավորեց Հայաստանի տարածքի նկատմամբ կամայական վերաբերմունքի սկիզբը. Ռուսաստանը հայտարարեց, որ Հայաստանը սահմաններ չունի, Բաքուն բռնի ուժով օկուպացրել է Հայաստանի տարածքի միմասը՝ փակելով Հայաստան-Իրան մայրուղին, իսկ Հայաստանի կառավարությունը, իր տարածքները պաշտպանելու փոխարեն, հայտարարեց. որ ոչինչ, մենք ուրիշ ճանապարհ կկառուցենք։

Բաքվի անպատիժ օկուպացիայի գրավականը ռուսական զորքերն էին, որոնք Հարությունյանի ստորագրությամբ, հակառակ հայ-ռուսական միջպետական ​​պայմանագրի, տեղափոխվեցին Սյունիք։ Միայն վերջերս այդ զորքերը սկսեցին դուրս բերել Սյունիքից։

Գորիս-Կապան ճանապարհին հետևեցիին Սև լիչը, Ջերմուկը, Տեղը, հետո ամբողջ Արցախը, և ամենուր ռուսական զորքերը օպերատիվ հսկողություն էին իրականացնում։ Եղել է մի պահ, երբ ռուսական զորքերը թույլ չեն տվել եվրոպացի դիտորդներին գնալ Շուռնուխի մոտ տեղի ունեցած միջադեպի վայր։ Փաշինյանի կառավարությունում գրեթե բոլոր զիջումները բացատրվում էին «միջանցքային տրամաբանությունից» խուսափելու մտադրությամբ։

Հայաստանում 2021 թվականի հունիսին կայացած արտահերթ ընտրություններից մեկ ամիս անց Վաղարշակ Հարությունյանը հրաժարական տվեց և նշանակվեց Ռուսաստանում դեսպան։

2021 թվականի փետրվարին, սակայն, Հայաստանի կառավարության անունից ՌԻԱ Նովոստիին տված հարցազրույցում նա փաստացի հայտարարեց «ռուսական ռազմակայանից (հաշվի առնելով դրա ընդլայնումը) Հայաստանի արևելյան ուղղությամբ ռազմական կազմավորում վերաբաշխելու հնարավորության մասին։ »: Նա նաև հայտարարեց. «Մենք ելնում ենք նրանից, որ առաջին հերթին Արցախի բնակչության անվտանգությունը պետք է ապահովի Պաշտպանության բանակը։ Երկրորդ՝ Հայաստանը դեռևս մնում է Արցախի ժողովրդի անվտանգության երաշխավորը, և մենք երբեք չենք հրաժարվի այս պատմական առաքելությունից։ Դե, երրորդը, երևի ամենակարևորը, իհարկե, ռուսական ռազմական ներկայությունն է տարածաշրջանում, որի շնորհիվ նախ հնարավոր եղավ հասնել զինադադարի, իսկ հետո պարզապես կանխել հումանիտար աղետը։ Կարծում եմ, որ Ռուսաստանի Դաշնության հետ համատեղ ջանքերի շնորհիվ տարածաշրջանում երկարաժամկետ խաղաղություն կապահովվի»։

Այն ժամանակ համաշխարհային լրատվամիջոցները փորձեցին պարզել, թե ինչպես է Հայաստանն առանց որևէ պատճառաբանության հրաժարվում իր տարածքներից և ինչու է իրականում իր տարածքները հանձնում Ռուսաստանին։ BBC-ն մեծ նյութ է հրապարակել ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ. Հայերը բողոքում են խորհրդային սահման վերադարձի դեմ, որով կասկածի տակ է դնում Հայաստանի ղեկավարության դրդապատճառները:

Սակայն ապօրինի հուշագրի հարցը ջրի երես է դուրս եկել, Վաղարշակ Հարությունյանն այժմ դիվանագիտական ​​անձեռնմխելիություն չունի, և հարց է առաջանում՝ Հայաստան վերադառնալուն պես նրան կկալանավորե՞ն։ Պատասխանատվության կենթարկվե՞ն այն անձինք, ում ստորագրությամբ զոհասեղանին դրվեց ու մաս առ մաս կազմաքանդվեց Հայաստանի ինքնիշխանությունը։